Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2010

Πότε θα πάμε για καφέ στου Λουμπαρδιάρη?


"Το 2005 έκλεισε η καφετέρια του Λουμπαρδιάρη στου Φιλοπάππου, το λεγόμενο Αναπαυτήριο. Τεσσεράμισυ χρόνια μετά, δεν είναι μόνο που το κλασικό αυτό καφενείο, τόσο διαφορετικό από αυτά που συνωστίζονται στο Θησείο, λείπει από την πόλη μας. Είναι και που το κτίριο κινδυνεύει.

Το καφενείο-έργο του Δημητρίου Πικιώνη είναι μνημείο της UNESCO

Τούτο το στολίδι της Αθήνας, αντικείμενο μελέτης στις αρχιτεκτονικές σχολές της Ελλάδας και του εξωτερικού, πολυβραβευμένο, μνημείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής από το 1996 και προστατευόμενο από την UNESCO, μετράει το χρόνο αντίστροφα περιμένοντας την ελάχιστη κυβερνητική προσοχή για να μην κατεδαφιστεί.

Επανειλημμένα φορείς, πνευματικοί άνθρωποι και κάτοικοι της περιοχής έχουν ζητήσει να αποκατασταθεί το Αναπαυτήριο και να ξαναλειτουργήσει σαν καφενείο προσοδοφόρο για το Ελληνικό Δημόσιο μια και ανήκει στον ΕΟΤ που παίρνει νοίκια από αυτό. Η ένταξη του έργου στο Δ’ ΚΠΣ φαίνεται σήμερα να αποτελεί την πολυαναμενόμενη λύση και θα τιμήσει όποιον φροντίσει για αυτήν.

Η ιστορία του Αναπαυτηρίου

Η καφετέρια του Λουμπαρδιάρη στου Φιλοπάππου ή Αναπαυτήριο ανήκει στα Έργα Ακροπόλεως-Φιλοπάππου του Δημήτρη Πικιώνη που έγιναν το 1954-1957 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διαμόρφωσε τους χώρους γύρω από τον Βράχο σε τουριστικό κριό της χώρας.

Τούτο το Αναπαυτήριο ήταν κλασικός προορισμός για τη νεολαία από τη δεκαετία του ’60 μέχρι και τη δεκαετία του ‘90 στις ανοιξιάτικες κοπάνες από το σχολείο, στα ραντεβουδάκια και στο «πάμε για ένα καφέ». Στην ουρά περιμέναμε τραπέζι για ένα φραπέ.

Στα Έργα Ακροπόλεως-Φιλοπάππου ανήκουν τα λιθόστρωτα –κοντά 3.5 χλμ. μήκος- και οι χώροι στάσης και θέασης στην Ακρόπολη και στου Φιλοπάππου. Κι ακόμα περιλαμβάνουν τον Άη Δημήτρη Λουμπαρδιάρη, αθηναϊκό βυζαντικό ξωκκλήσι του 9ου αιώνα, με το αρχονταρίκι του, το Αναπαυτήριο όπως τόλεγε ο Πικιώνης, δημιούργημα του αρχιτέκτονα.

Το Αναπαυτήριο κηρύσσεται μνημείο για να σωθεί από την καταστροφή

Με περισσή αγάπη και κόπο, οι κυρίες Οικονόμου και Ρούσση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής, έκαμαν όλη τη δουλειά για να κυρηχθεί μνημείο το Αναπαυτήριο το 1996. Ήταν απόλυτη ανάγκη να γίνει αυτό γιατί το σπουδαίο κτίριο στέναζε στα χέρια των ενοικιαστών του. Το κτίριο ανήκει στον ΕΟΤ, ο οποίος το μίσθωσε το 1960 στην οικογένεια Κανέλλου. Από τότε, μέχρι που έκλεισε, η οικογένεια λειτουργούσε το καφενείο με αναθέσεις και όχι με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς, όπως θα συνέφερε το Ελληνικό Δημόσιο. Λίγο μετά την ενοικίαση, η οικογένεια έκανε την πρώτη μεγάλη καταστροφική παρέμβαση στο κτίριο: το «έντυσε» γύρω γύρω με συρόμενες τζαμαρίες για να αυξήσει τον προσοδοφόρο χώρο τις μέρες του χειμώνα. Για να μπουν οι τζαμαρίες έγιναν τρύπες στα μάρμαρα και πέρασαν σιδηροτροχιές. Επίσης, αλλάχτηκαν ορισμένες ξύλινες κολόνες για να γίνουν τετράγωνες και να εφαρμόζουν τα πλαίσια. Διηγούνται ότι όταν ο Πικιώνης παραπονέθηκε στον Κανέλλο για τις τζαμαρίες, ο τελευταίος έβγαλε μια κόλλα με υπογραφές πελατών ότι έτσι το κτίριο ήταν καλύτερο!

Η οικογένεια Κανέλλου συνέχισε απτόητη: στην πίσω αυλή έστησε πέργκολες που τις έντυσε με νάυλον επεκτείνοντας έτσι περισσότερο τον «χειμερινό χώρο», άλλαξε τη στέγη του διαδρόμου και από ψάθα που είχε της φόρεσε ελενίτ (!!!), έβαψε τη στέγη του κυρίως κτιρίου που είναι από πλάκες Πηλίου με μια άσπρη μονωτική ουσία, τρύπησε τους πέτρινους τοίχους και τα ξύλινα μέρη σε άπειρα σημεία για να περάσει καλώδια κλπ κλπ.

Το κλου της ιστορίας ήταν ότι κάπου εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η οικογένεια καταπάτησε ένα περίπου στρέμμα στα βόρεια του Αναπαυτηρίου, κολλητά με αυτό. Το έστρωσε με μια πράσινη πλαστική μοκέτα, το περιέφραξε με καλάμια και διάφορα άλλα που θύμιζαν Λούτσα στις δόξες της και έβαλε και μερικές χρωματιστές ομπρέλλες. Υπενοικίαζε το χώρο για δεξιώσεις μετά από γάμους και βαφτίσια με φαγητό και ζωντανή μουσική. Το πολύ ενδιαφέρον σε αυτήν την καταπάτηση είναι ότι ήταν ακριβώς επάνω στον λόφο της Πνύκας και δίπλα στα γραφεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας.

Κοντά 15 χρόνια δούλευε ρολόι η καταπάτηση και δεν την κούνησε τίποτε, ούτε διαμαρτυρίες φορέων και ιδιωτών, ούτε σχετικές αποφάσεις του ΚΑΣ, ούτε αντίστοιχες υπουργικές αποφάσεις που καθώς φαίνεται μείναν στα χαρτιά γιατί καμμιά αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ δεν ασχολήθηκε με την υλοποίησή τους.

Τελικά, η οικογένεια μάζεψε την μοκέτα της και τις τζαμαρίες της το 2005 ύστερα από μήνυση κατοίκων της περιοχής. Τον Αύγουστο του 2005 η οικογένεια ξενοίκιασε το καφενείο και από τότε μένει κλειστό. Η μήνυση εκδικάστηκε τον Απρίλιο του 2009 και η Κανέλλου καταδικάστηκε.

Πως δημιουργήθηκε το Αναπαυτήριο;

Είναι ιδιαίτερο κτίριο και ευαίσθητο το Αναπαυτήριο του Πικιώνη. Στα 70 του ο Δημήτρης Πικιώνης, με σπουδαία φιλοσοφική, καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική διαδρομή, έκαμε τα Έργα έτσι που να υποτάσσονται στη φύση και την ιστορία της περιοχής και όχι αντίστροφα. Τα υλικά που χρησιμοποίησε ταιριάζουν απόλυτα με το περιβάλλον τους. Η πέτρα διαλεγμένη να ταιριάζει με την πέτρα του λόφου και δουλεμένη με το χέρι από πελεκάνους για να αντανακλά το φώς καθώς πρέπει. Τα λιθόστρωτα ακολουθούν τις παλιές οδεύσεις και τις ιδιαιτερότητες του εδάφους. Ακολουθούν, δεν επιβάλλονται. Στον Άη Δημήτρη (και αλλού) ανακυκλώνονται τα παλιά υλικά των ανασκαφών. Στο Αναπαυτήριο, στέγες και κολώνες είναι από φυσικά υλικά, ξύλο, ψαθί και πλάκα Πηλίου. Η θέση επιλεγμένη, δίπλα στον Άη Δημήτρη και καρφί απέναντι στον Παρθενώνα, ανάμεσα στις μεγάλες πνευματικές παραδόσεις του τόπου, για στοχασμό και ενατένιση.

Το 2009 το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποφασίζει υπέρ της αποκατάστασης του μνημείου στην αρχική του μορφή.

Η κήρυξη του Αναπαυτηρίου ως μνημείου το 1996 ήταν απαραίτητη θεσμική προϋπόθεση για την διάσωσή του από την αδιαφορία του ιδιοκτήτη του ΕΟΤ και από την απληστία των νοικάρηδων Κανέλλων. Το πόσο χρήσιμη ήταν φάνηκε στις μέρες μας.

Καθώς είναι γνωστό, πλέον τα κτήματα του ΕΟΤ διαχειρίζεται η Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ ΑΕ), εταιρεία με 100% συμμετοχή του Δημοσίου. Πριν δυο τρία χρόνια η ΕΤΑ ΑΕ κατέθεσε μελέτη για την επισκευή και συντήρηση του Αναπαυτηρίου καθώς είναι υποχρεωμένη γιατί το κτίριο είναι μνημείο. Οι προτάσεις της διαπνέονταν από το επιχειρηματικό πνεύμα της οικογένειας Κανέλλου: επέκταση όλων των προσθηκών και επεκτάσεων με σοβαρότερα υλικά, όχι νάυλον και ξύλινα δοκάρια που είχαν χρησιμοποιήσει οι προηγούμενοι. Ευτυχώς, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, με απόφασή του 2009 (ΥΠΠΟ/ΔΑΝΣΜ/68053 π.ε. / 1935 π. ε/ 5-02-2009), δεν ενέκρινε τα μεγαλεπήβολα αυτά σχέδια αλλά απαίτησε να οδηγηθεί το κτίριο στην αρχική του μορφή. Ένα επιπλέον θετικό στοιχείο είναι ότι με αυτόν τον τρόπο, το κόστος της συντήρησης του κτιρίου μειώνεται κατά πολύ.

Πότε θα προχωρήσει το Υπουργείο Πολιτισμού στην αποκατάσταση του μνημείου όπως προβλέπει η σχετική αποφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων;

Η απόφαση για την αποκατάσταση του μνημείου στην αρχική του μορφή έχει παρθεί, και η μελέτη για το σκοπό αυτό έχει εκπονηθεί. Τώρα μένει το Υπουργείο Πολιτισμού να εντάξει το έργο σε ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα και να προχωρήσει η αποκατάσταση του μνημείου.

Η κάθε μέρα που περνάει συσσωρεύει φθορές από την έλλειψη συντήρησης. Οι σχολές αρχιτεκτονικής, οι πνευματικοί άνθρωποι, οι φίλοι των Εργων βλέπουν για μια φορά ακόμη τη μιζέρια του Ελληνικού κράτους να κατατρώγει ό,τι καλύτερο δημιουργούν οι Έλληνες. Η πόλη ζητά το καφενείο της. Θα προσγραφεί στα θετικά της καριέρας του πολιτικού που θα την αναλάβει η απόδοση ενός τέτοιου κοσμήματος στην πόλη, στη χώρα, στην οικουμένη."

Στέλλα Μαρκαντωνάτου,

4.1.2010

2 σχόλια:

koulpa είπε...

έχω έντονες εικόνες από το καφενεδάκι και τους γύρω χώρους βόλτας.. από τέλη των 60ς αρχές 70ς.. που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα στη παρέα.. και ξεκινούσαμε κάποιες κυριακές.. με χειμερινή λιακάδα.. βόλτα βασιλικό κήπο.. τάισμα παπιών υπποχρεωτικό.. μοναστηράκι χάζεμα.. μεσημέρι γιαουρτλού κεμπάπ ατελείωτα στο σαββα.. καφές και βόλτα στου φιλοπάπου.. και επιστρωφή μέσω στηλών ολυμπίου διός και καλημέρμαρου.. :):)
περνώ κάποιες φορές από τον παιζόδρομο τρέχοντας να πάρω το μετρό.. διατηρόντας την ελπίδα την άλλη φορά να κάτσω για καφέ.. έχει τόσο κόσμο γύρω που δεν έιχα πάρει χαμπάρει ότι εγκαταλήυθηκε.. κρίμα.. :(
καλήμέρα και καλή φώτιση να έχουμε.. :):)

dyosmaraki1 είπε...

Τα ίδια βιώματα έχω κι εγώ από το συγκεκριμένο καφενεδάκί koulpa μου. Κι εμένα με ενεημέρωσε ένας φίλος ο οποίος μου έστειλε το σχετικό link αλλοιώς δεν θα το έπαιρνα χαμπάρι.
Σκοπεύω μάλιστα να το επισκεφτώ μία από τις επόμενες ημέρες. Πάει καιρός που το έκανα τελευταία φορά.

Καλή φώτιση για ολόκληρο το κόσμο

ShareThis