Ελλάς το μεγαλείο σου χρέος δεν το σκιάζει (Χρωστάμε από την εποχή ακόμη του Οθωνα)

Χωρίς πρόγραμμα δανεισμού για το 2010 βρίσκεται η χώρα, αν και οι πρώτοι υπολογισμοί του υπουργείου Οικονομικών αναφέρουν ότι η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να δανεισθεί εφέτος τουλάχιστον 53 δισ. ευρώ. Το υπουργείο Οικονομικών προσανατολίζεται στην αλλαγή του τρόπου δανεισμού, δηλαδή να μην ανακοινώσει εκ των προτέρων τις ημερομηνίες και τα ποσά που θα δανεισθεί αλλά να δανείζεται όποτε κρίνει ότι οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Πάντως, το πρώτο εξάμηνο του 2010 θα αντληθεί το 70% των δανειακών ετήσιων αναγκών και ειδικότερα το α Δ τρίμηνο θα αντληθεί το 20% και το β Δ τρίμηνο το 50%. Το υπόλοιπο 30% των ετήσιων δανειακών αναγκών θα αντληθεί το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Ξεκάθαρο επίσης είναι ότι ο δανεισμός εκτός από ευρώ θα περιλαμβάνει και ξένα νομίσματα (πλην ευρώ), όπως δολ. και γεν.

Ούτως ή άλλως, το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί και το 2010 και το 2011 και όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου η αποκλιμάκωσή του δεν θα αρχίσει παρά το 2012. Οι εξελίξεις στην πορεία του δημόσιου χρέους μόνον τραγικές μπορούν να χαρακτηρισθούν. Το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης ανήλθε το 2008 στα 262,1 δισ. ευρώ (ή 109,6% του ΑΕΠ) και το 2009 αυξήθηκε στα 300,8 δισ. ευρώ (ή 125,3% του ΑΕΠ) σημειώνοντας μέσα σε έναν χρόνο ποσοστιαία αύξηση κατά 15,7% του ΑΕΠ. Μόνον για τόκους χρειάστηκαν πέρυσι 12,95 δισ. ευρώ (περισσότερα από το ετήσιο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων). Για το 2010, με τα σημερινά δεδομένα, το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης θα διαμορφωθεί στα 326,3 δισ. ευρώ ή 133,6% του ΑΕΠ ενώ μόνον για την καταβολή τόκων θα χρειασθούν 12,30 δισ. ευρώ.

Την ίδια ιδιαίτερα δυσάρεστη εικόνα αποκομίζει κανείς αν διαθέτει τα στοιχεία για το χρέος της γενικής κυβέρνησης. Το 2008 ήταν 237,19 δισ. ευρώ (ή 99,2% του ΑΕΠ) και στο τέλος του 2009 αυξήθηκε στα 272,3 δισ. ευρώ (ή 113,4% του ΑΕΠ) ενώ για το 2010 προβλέπεται νέα αύξηση στα 294,95 δισ. ευρώ (ή 120,8% του ΑΕΠ). Μόνον για τόκους θα χρειασθούμε το 2010 περίπου 12,34 δισ. ευρώ ή 5,3% του ΑΕΠ.

▅ Παλαιά υπόθεση

Ο βραχνάς του δημόσιου χρέους δεν είναι φυσικά νέα υπόθεση. Αντίθετα είναι πολύ παλαιά, από την εποχή της σύστασης της Ελλάδας ως κράτους. Αν θέλουμε να ανατρέξουμε στο μακρινό παρελθόν θα πρέπει να αντλήσουμε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πολύ συχνά οι ξένοι πιστωτικοί οίκοι μάς μεταχειρίστηκαν αποικιοκρατικά.

Για παράδειγμα, από το 1823 ως το 1832 η Ελλάδα δανείστηκε 72.000.000 χρυσά φράγκα.

Από αυτά τα 48.000.000 δεν εισεπράχθησαν από το νεοσύστατο κράτος διότι διατέθηκαν στο Λονδίνο ως αμοιβές, προμήθειες και μεσιτείες, όπως αναφέρεται στο «Η Εθνική και Κοινωνική Συνείδηση στην Ελλάδα 1830-1909», του Κ. Μοσκώφ. Συνεπώς, ενώ τα δάνεια ήταν 72.000.000 χρυσά φράγκα, στη χώρα έφθασαν μόνον τα 24.000.000, τα οποία και ακριβοπληρώθηκαν.

Το μέγεθος της εξάρτησης από τον ξένο δανεισμό αποδεικνύεται και από το εξής στοιχείο. Από το 1830 ως το 1860 τα δάνεια που συνήψε το ελληνικό Δημόσιο πληρώθηκαν στο τριπλάσιο λόγω των υψηλών επιτοκίων. Οι ξένοι μάς δάνειζαν παρακρατώντας τα πολύ υψηλά τοκοχρεολύσια, οδηγώντας τη χώρα σε νέο δανεισμό.

Εξάλλου, μόνον για το διάστημα 1879-1890 η Ελλάδα προσέφυγε σε δανεισμό συνολικού ύψους 630 δισ. ευρώ, ποσό υπέρογκο για την εποχή εκείνη. Και στην περίπτωση αυτή, οι προμήθειες και οι μεσιτείες μαζί με τις προκαταβολές τόκων μάς κόστισαν «ο κούκος αηδόνι»...

Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και αργότερα, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες είχαν μεταβληθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα, το 1917 που χορηγήθηκε στην Ελλάδα δάνειο από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Βρετανία, συνολικού ύψους 100.000.000 φράγκων για την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού υπό δυσμενέστατους όρους και στη συνέχεια συνήφθησαν και άλλα δάνεια 50.000.000 φράγκων (Συμμαχικές Πιστώσεις και Κράτος, Εθνική Τράπεζα 1917-1928, Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, του Νίκου Παντελάκη)...

Παρά το γεγονός ότι τα ποσά αυτά θεωρούνταν υψηλά για την εποχή, ο δανεισμός της Ελλάδας ξέφυγε κυριολεκτικά αφού το 1918 αναγκάστηκε να δανεισθεί άλλα 700.000.000 φράγκα για την κάλυψη στρατιωτικών αναγκών. Ολα τα ανωτέρω δάνεια πληρώθηκαν «χρυσά».

Αργότερα, το 1932, το κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος ξεπέρασε τα 100 δολ. εποχής, δηλαδή είχε διαμορφωθεί σε υψηλότερα επίπεδα από το κατά κεφαλήν εισόδημα. Με άλλα λόγια, περισσότερα χρήματα χρωστούσε κάθε Ελληνας από τα όσα διέθετε σε ένα ολόκληρο έτος.

Θα περίμενε φυσικά κανείς ότι η κατάσταση θα ήταν καλύτερη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια του οποίου η Ελλάδα τάχθηκε με το μέρος των νικητών. Ωστόσο, ο αείμνηστος Αγγελος Αγγελόπουλος στο βιβλίο του «Οικονομικά Προβλήματα Ελληνικά και Διεθνή» αναφέρει ότι η δημιουργία του μεταπολεμικού εξωτερικού δανεισμού ήταν αποτέλεσμα των οργανικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας που χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο από την έναρξη της διεθνούς οικονομικής κρίσης του 1974. Ο ίδιος αναφέρει ότι η Διεθνής Τράπεζα αρνείτο να χορηγήσει δάνεια στην Ελλάδα διότι υπό την πίεση των ξένων ομολογιούχων έθεταν ως προϋπόθεση τη ρύθμιση του προπολεμικού χρέους που τελικά επιβλήθηκε στις αρχές του 1960.

Ο υπέρογκος δανεισμός συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια και όπως μας πληροφορεί ο Ξ. Ζολώτας (Εξελίξεις και Προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας και Εξωτερικής Πολιτικής), έκδοση της Τράπεζας της Ελλάδος, «το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι το τεράστιο δημόσιο χρέος. Αρχισε να διογκώνεται από το 1982 και ξεπέρασε τα 31.000 δισ. δρχ. και τα τοκοχρεολύσια τα 7.100 δισ. δρχ., ενώ τα έσοδα του προϋπολογισμού ήταν 8.200 δισ. δρχ.». Δηλαδή, όπως αναφέρει ο ίδιος, τα τοκοχρεολύσια αντιστοιχούσαν στο 92% των εσόδων του προϋπολογισμού. Κατά συνέπεια, τηρουμένων των αναλογιών, η κατάσταση έμοιαζε με εκείνη των προπολεμικών περιόδων.

Το άρθρο του κ. Διον. Σταμπόγλη συνεχίζεται εδώ

Πηγή Το Βήμα

10.1.2010