Τετάρτη 20 Ιουλίου 2011

Πέπλο πυρηνικής συγκάλυψης

Ο ιαπωνολόγος Αλεξ Κερ μιλάει για τη Φουκουσίμα και την ισχύ της γραφειοκρατίας
 
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Μπέρση

Ο Αμερικανός Αλεξ Κερ είναι αυτό που θα έλεγε κανείς απαιτητικός εραστής της Ιαπωνίας. Από τη μία λατρεύει την ιαπωνική τέχνη και παράδοση και είναι ο πρώτος ξένος που βραβεύθηκε για βιβλίο που συνέγραψε στην ιαπωνική γλώσσα. Από την άλλη, έχει υπάρξει τόσο διεισδυτικός στις περιγραφές του για τη χώρα, ώστε το βιβλίο του «Dogs and Demons» (2002) βρισκόταν επί χρόνια στον κατάλογο των υποχρεωτικών αναγνωσμάτων της κινεζικής ηγεσίας.
- Πριν από σχεδόν δέκα χρόνια, γράφατε για τα κενά στην πυρηνική ασφάλεια της Ιαπωνίας. Τώρα τι λέτε;
- Δεν εξεπλάγην καθόλου από τον τρόπο με τον οποίο έγινε η διαχείριση της κρίσης. Τεχνολογική αδυναμία κατανόησης του τι συνέβαινε και απροθυμία παραδοχής της πραγματικότητας. Το φοβερό είναι ότι εξακολουθούν να μη γίνονται σωστοί έλεγχοι ραδιενέργειας στην περιοχή και στα τρόφιμα. Αλλά η τεράστια ρύπανση στην περιοχή της Φουκουσίμα και αλλού καλύπτεται όσο περισσότερο γίνεται, ώστε να μην έρθουν σε δύσκολη θέση οι αρχές. Πρόσφατα, οι Γάλλοι εντόπισαν καίσιο σε τσάι από τη Σιζουόκα. Η Σιζουόκα είναι νότια του Τόκιο, πολύ μακριά από τη Φουκουσίμα. Το σοκαριστικό είναι όχι ότι το βρήκαν οι Γάλλοι, αλλά ότι οι αρχές της Σιζουόκα το γνώριζαν ήδη και είχαν δώσει εντολή στους παραγωγούς τσαγιού να μην πουν τίποτα. Πολλαπλασιάστε αυτό επί εκατοντάδες, ή και επί χιλιάδες φορές και θα καταλάβετε τι γίνεται στην Ιαπωνία.
- Και οι αντιδράσεις των πολιτών;
- Υπάρχουν, αλλά η ισχύς της γραφειοκρατίας στην Ιαπωνία είναι τεράστια. Το πρόβλημα είναι ότι όλοι επικεντρώνονται σε ένα θέμα, π. χ. στο εργοστάσιο της περιοχής τους. Αυτά που δεν αντιμετωπίζονται είναι τα συστημικά ζητήματα, οι ακαδημαϊκοί που βρίσκονται στο μισθολόγιο της πυρηνικής βιομηχανίας και ελέγχονται από τη γραφειοκρατία, η απροθυμία οποιουδήποτε υπουργείου να αναλύσει και να δημοσιεύσει πληροφορίες. Το κίνημα είναι αδύναμο, αλλά σίγουρα υπάρχει πολύς θυμός και θα ήταν ενδιαφέρον να δει κανείς πώς θα εξελιχθεί.
- Κι όμως, όσα πυρηνικά εργοστάσια έχουν κλείσει για συντήρηση παραμένουν κλειστά λόγω αντιδράσεων.
- Νομίζω ότι η πολιτική βούληση να μείνουν κλειστά υπάρχει. Αλλά στην Ιαπωνία κυβερνούν οι γραφειοκράτες. Ο πρωθυπουργός Καν έχει επανειλημμένως δηλώσει δυσπιστία απέναντί τους και επιθυμία του είναι να κάνει βήματα μόνος του. Ο Καν υποχρέωσε ένα μεγάλο εργοστάσιο στην ακτή να κλείσει.
- Η ερμηνεία που έχει επικρατήσει είναι ότι ο Καν υπήρξε πολύ αδύναμος.
- Ο Καν είναι περίπλοκη περίπτωση. Καταλάβαινε τα θέματα, αλλά όταν έφθασε η ώρα, δεν είχε την ισχύ για να επιβληθεί. Ακόμη και η μετεωρολογική υπηρεσία αρνείτο επί εβδομάδες να δημοσιεύσει το πού προβλέπεται να πάει η ραδιενέργεια. Δεν είναι μόνο τα υπουργεία και η Tepco. Υπάρχει ένα μεγάλο γραφειοκρατικό σύμπλεγμα που θεωρεί ότι δουλειά του είναι να καθησυχάζει και να κρατάει τα πάντα υπό έλεγχο.

Ιδανική πραγματικότητα
- Μπορείτε να εξηγήσετε σε ποια αντίληψη βασίζεται αυτό;
- Παραδοσιακά η πραγματικότητα στην Ιαπωνία δεν είναι η πραγματικότητα όπως υφίσταται, αλλά η ιδανική πραγματικότητα όπως θα έπρεπε να είναι. Αν η ιδανική πραγματικότητα λέει ότι δεν υπάρχει ρύπανση έξω από την περίμετρο των 20 χλμ. από το εργοστάσιο, τότε όλοι θα συμφωνήσουν. Είναι η αγάπη της ήσυχης επιφάνειας αντί της ταραγμένης πραγματικότητας. Oταν λένε «αληθινή θέα όρους Φούτζι» δεν σημαίνει την αληθινή θέα, αλλά τη θέα όπως θα έπρεπε να είναι. Ομως, αν κρύβεις, για μεγάλο χρονικό διάστημα αυτό επηρεάζει τις τεχνολογικές σου δυνατότητες. Λίγο πριν από την καταστροφή, η Tepco είχε πάρει πρόστιμο επειδή για είκοσι χρόνια ισχυριζόταν ότι ήλεγχε κάποιες βαλβίδες και στην πραγματικότητα δεν τις είχε ελέγξει ποτέ. Αν λοιπόν έχεις 20 χρόνια να τσεκάρεις μια βαλβίδα, δεν ξέρεις πώς δουλεύει ούτε πώς να την τσεκάρεις κανονικά.

Υπέρμαχος της πολιτιστικής κληρονομιάς
Ο Αλεξ Κερ έχει δώσει ομηρικές μάχες για να προστατευθεί η ιαπωνική πολιτιστική κληρονομιά και να σταματήσει ο βιασμός του ιαπωνικού τοπίου από την ανεξέλεγκτη κατασκευαστική δραστηριότητα. Τώρα βλέπει τις προσπάθειες ετών να πηγαίνουν χαμένες. «Ο σεισμός και το τσουνάμι ήταν δώρο εξ ουρανού για την κατασκευαστική βιομηχανία. Ερχεται νέο τσουνάμι, ανοικοδόμησης, το οποίο δεν θα προκύψει ούτε από ανάλυση ούτε από στάθμιση πραγματικών αναγκών», λέει. Μήπως όμως κακώς επικρίνει την τσιμεντοποίηση της ιαπωνικής ακτογραμμής, ενώ αυτό που θα χρειαζόταν θα ήταν υψηλότεροι τοίχοι για προστασία από το τσουνάμι; «Ακριβώς αυτό λέγεται τώρα, αλλά δεν το θεωρώ σωστό. Πιστεύω ότι κάποιες από τις πόλεις που σαρώθηκαν δεν πρέπει να ξαναχτιστούν. Στους λόφους αυτών των περιοχών υπάρχουν αρχαία πέτρινα μνημεία που λένε «μη ζείτε κάτω από αυτό το σημείο»», ήταν η απάντησή του. Tον ρωτήσαμε την άποψή του για τον τρόπο που βίωσαν οι Ιάπωνες την καταστροφή. «Υπάρχει η πολύ χρήσιμη έννοια του «γκαμπα-τε», που σημαίνει σφίξε τα δόντια και άντεξέ το. Είναι μια παραδοσιακή ιαπωνική αξία. Ομως, οι χώρες που τα καταφέρνουν δεν είναι μόνο αυτές που σφίγγουν τα δόντια και το αντέχουν, αλλά αυτές που παραδέχονται την πραγματικότητα και την αντιμετωπίζουν», μας τόνισε.

Της Ευρυδίκης Μπέρση
16.7.2011

Δεν υπάρχουν σχόλια:

ShareThis