Tης Τασουλας Καραϊσκακη
Εξαγγέλθηκαν πολλαπλά, ιδρύθηκαν δοκιμαστικά, ψαλιδίστηκαν δραματικά, χρηματοδοτήθηκαν λειψά, εφοδιάστηκαν πρόχειρα, και -παρά τη «βροχή» των βροντερών υποσχέσεων περί πολλαπλασιασμού τους- σήμερα έχουμε μόνο 499 σχολικές βιβλιοθήκες σε 16.089 σχολεία. Επιπλέον, 22 χρόνια μετά την πρώτη απόπειρα ίδρυσή τους, οι μισές δεν λειτουργούν και οι υπόλοιπες υπολειτουργούν, ενώ οι υπεσχημένες παραμένουν σχέδιο στην Ελλάδα του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου. Στην αρχή μίλησαν για 3.500 βιβλιοθήκες, που έγιναν 2.800, ιδρύθηκαν οι 499, ανακοίνωσαν άλλες 648, τελικά προκηρύχθηκαν 226, που όφειλαν να λάβουν «σάρκα και οστά» μέσα στο 2008 για να μη χαθούν 15 εκατ. ευρώ του ΕΣΠΑ. Τα οποία θα χαθούν, αφού η προθεσμία παράδοσης των βιβλίων λήγει στις 31 Δεκεμβρίου και ματαιώθηκε (τον Μάιο) ο διαγωνισμός για την προμήθεια του υλικού που έστησε πρόχειρα το υπουργείο Παιδείας (μετά την επιβολή ασφαλιστικών μέτρων από τον ένα διαγωνιζόμενο).
Για άλλη μια φορά πλειοδοτήσαμε στο δημοπρατήριο της ολιγωρίας. Ξεφορτωθήκαμε άλλο ένα «βάρος». Από τη φαγωμένη ευρωπαϊκή «προίκα» (τα 15 εκατ. ευρώ ήταν αρχικά 70,431 εκατ. ευρώ) δεν συγκρατήσαμε τίποτα. Ομως, πότε το κράτος ενίσχυσε θεσμούς που ανοίγουν τους ανθρώπους ορίζοντες, δρόμους στη σκέψη, στην κριτική, στην αμφισβήτηση; Το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα αποκλείει τις σχολικές βιβλιοθήκες. Οι καθηγητές δεν διασυνδέουν το εξωσχολικό βιβλίο με τη λειτουργία του σχολείου, δεν το εντάσσουν στη διδακτική στρατηγική τους. Μόρφωση σημαίνει συνδυάζω γνώσεις από διάφορες πηγές. Ομως η ανάγνωση βιβλίων, η έρευνα, δεν έχουν ενταχθεί στο σχολικό πρόγραμμα. Πού να βρουν, άλλωστε, το χρόνο, οι μαθητές, ανάμεσα στα φροντιστήρια και στην ασθματική κάλυψη της ύλης της επομένης, να ασχοληθούν με το βιβλίο. Ετσι, ακόμη και εκεί όπου υπάρχουν βιβλιοθήκες, συνήθως λειτουργούν στο περιθώριο. Δεν ανανεώνονται σε τίτλους, δεν στελεχώνονται σωστά. Σε πόσες σχολικές βιβλιοθήκες απασχολούνται βιβλιοθηκονόμοι; Το εκπαιδευτικό σύστημα τους παράγει (από τρία ΤΕΙ), και στη συνέχεια τους απαξιώνει. Προσελήφθησαν βιβλιοθηκονόμοι που οργάνωσαν τις πρώτες σχολικές βιβλιοθήκες και στη συνέχεια απολύθηκαν για να αντικατασταθούν με εκπαιδευτικούς που επιμορφώθηκαν στη βιβλιοθηκονομία με σεμινάρια των 70 ωρών.
Πώς θα αντιμετωπιστεί η μονομέρεια και η προχειρότητα με την οποία είναι συχνά γραμμένα τα σχολικά βιβλία, χωρίς παράλληλες πηγές γνώσης; Η βιβλιοθήκη προσφέρει τη δυνατότητα του πολλαπλού εγχειριδίου - είναι μια αχανής τράπεζα δεδομένων ενάντια στην κρατούσα «παπαγαλία». Ο ίδιος ο πολιτισμός μας δεν βασίζεται στην αλήθεια του ενός και μοναδικού βιβλίου, αλλά σε μια άπειρη πολλαπλότητα πηγών που τροφοδοτούν την εφηβική, νεανική τάση για αναζήτηση. Την αναζήτηση της αλήθειας, της ελευθερίας, της έγνοιας για το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας. Η «συνομιλία» με τα μεγάλα κείμενα του παρελθόντος ζωογονούν το σύμπαν των ιδεών τους, τροφοδοτούν τη σκέψη, την κριτική, το διάλογο, ενισχύουν την ικανότητά τους να αμφισβητούν τους θεσμούς και να τους αλλάζουν.
Οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν πολλά βιβλία για να μπορέσουν να επεξεργαστούν μια δική τους σκέψη, να διατυπώσουν ιδέες νέες, διαφορετικές. Αντιμέτωποι με πελώριους μηχανισμούς χειραγώγησης, με νέες ορατές και αθέατες εξουσίες, για να σταθούν όρθιοι, για να μπορέσουν να αποφασίσουν τη δική τους πορεία αυτοσυνειδησίας χρειάζεται να περιπλανηθούν ελεύθερα, χωρίς εντολές, χωρίς λογοκρισίες, χωρίς ελέγχους, μέσα στον φωτοβόλο λαβύρινθο της γνώσης.
Η μόρφωση είναι το σημαντικότερο εθνικό κεφάλαιο. Δυστυχώς, σε διαρκή υποτίμηση.
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
14/11/08
