Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2010

Δημόσιο χρέος 7 δισ. στην αγορά

Σε ύψος άνω των 7 δισ. ευρώ κινούνται τα χρέη του Δημοσίου προς την αγορά, κατά κύριο λόγο προς τους προμηθευτές των νοσοκομείων, κατασκευαστικές εταιρείες, γιατρούς και φαρμακοποιούς συμβεβλημένους με τα ασφαλιστικά ταμεία και άλλους ιδιώτες που έχουν συναλλαγές με Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν χθες για τις «ανεξόφλητες υποχρεώσεις νομικών προσώπων-φορέων της κυβέρνησης» , στο τέλος Σεπτεμβρίου το συνολικό χρέος προς τους ιδιώτες ανήλθε σε 7,062 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5,34 δισ. ευρώ είναι υποχρεώσεις προηγούμενων ετών προς τους προμηθευτές των νοσοκομείων οι οποίες έχουν ρυθμιστεί με τον Ν. 3867/2010 και θα εξοφληθούν σταδιακά σε βάθος τριετίας με ομόλογα. Πέραν τούτων οι οφειλές του Δημοσίου προς ιδιώτες ανέρχονται σε 1,72 δισ. ευρώ και αποτελούν μεγάλη «πληγή» για την αγορά που αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία πλέον δίνονται στη δημοσιότητα κατ΄ εντολήν της τρόικας, τον Σεπτέμβριο καταβλήθηκαν περίπου 500 εκατ. ευρώ και έτσι το χρέος του Δημοσίου προς τους ιδιώτες (πλην των προμηθευτών του χώρου Υγείας) περιορίστηκε από 2,22 δισ. ευρώ στα 1,72 δισ. ευρώ.

Ωστόσο οι οφειλές εξακολουθούν να είναι μεγάλες με αποτέλεσμα να εντείνεται το πρόβλημα πολλών επιχειρήσεων, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις συνεργάστηκαν με το Δημόσιο, έχουν κόψει τιμολόγια, έχουν πληρώσει τον αναλογούντα φόρο (ΦΠΑ) και περιμένουν να εξοφληθούν μήνες τώρα, αν όχι χρόνια.

Τα νοσοκομεία χρωστούν 6,29 δισ. ευρώ, οι δήμοι οφείλουν 306 εκατ. ευρώ, τα ασφαλιστικά ταμεία 116 εκατ. ευρώ και άλλα ΝΠΔΔ 341 εκατ. ευρώ. 
 
Πηγή Το Βήμα
24.11.2010


Η Αθήνα μπορεί να διδαχθεί πολλά από τη Φλωρεντία

Στα «μεσημεριανάδικα» της τηλεόρασης, αλλά και σε κάποιους διαδρόμους της Βουλής, κάποιοι βρήκαν μια καλή λύση για να ξεφύγει η χώρα από τα δεινά της κρίσης. Ισχυρίζονται ότι οι άλλοι λαοί πρέπει να πληρώσουν πνευματικά δικαιώματα για τα «φώτα που ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός προσέφερε στον κόσμο». Ακούγεται ανόητο· εδώ δεν μπορούν πλέον να μαζέψουν πνευματικά δικαιώματα ούτε οι δισκογραφικές εταιρείες για σύγχρονα πνευματικά έργα, θα ζητήσουμε εμείς να πληρωθούμε κάθε φορά που κάποιος απαγγέλλει «Ανδρα μοι έννεπε, μούσα, πολύτροπον...»;

Οι Φλωρεντινοί όμως κατά κάποιον τρόπο το έχουν κάνει. Διότι για ποιο λόγο θα πλήρωνε κάποιος 5,5 ευρώ για ένα καπουτσίνο, αν δεν βρισκόταν στην Πιάτσα Ντε λα Σινορία, απέναντι από το παλάτι των Μεδίκων; Στην αλμυρή τιμή περιλαμβάνονται και τα πνευματικά δικαιώματα για το υπέροχο αντίγραφο του Δαβίδ του Μιχαήλ Αγγελου που θαυμάζει κάποιος πίνοντας τον καφέ του στην πλατεία.

Ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Τοσκάνης. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας ξεκίνησαν από τη Φλωρεντία, αλλά ως πολυεθνικές άφησαν μόνο τα κεντρικά γραφεία στην πόλη. Τα εργοστάσια βρίσκονται στις χώρες του φθηνού εργατικού δυναμικού και τα χρήματα, στις τράπεζες που έχουν τις καλύτερες αποδόσεις. Το μόνο κεφάλαιο που δεν μπορεί να μετακινηθεί είναι τα Παλάτσι των Μεδίκων, οι τεράστιες συλλογές έργων τέχνης και η αυθεντική κουζίνα της Τοσκάνης. Ολα αυτά μπορεί να τα απολαύσει κανείς σε σχετικά υψηλές τιμές, ίσως επειδή συμπεριλαμβάνουν και τα πνευματικά δικαιώματα για την Αναγέννηση, η οποία άνθησε εκεί. 

Δεν υπάρχει, δηλαδή, λόγος να πληρώσει κάποιος 40 ευρώ μια μεγάλη μπριζόλα, αν α) δεν είναι η αυθεντική «Μπιστέκα Φιορεντίνα», β) δεν βρισκόταν στην πόλη για να θαυμάσει τη μεγαλύτερη συλλογή αναγεννησιακής τέχνης με έργα του Λεονάρντο, του Μποτιστέλι, του Τισιάνο κ. ά. Η τελευταία απόγονος των Μεδίκων έκανε τη μεγαλύτερη δωρεά στην ιστορία. Τα έργα που η οικογένεια μάζεψε επί τέσσερις αιώνες και δεν είναι μόνο ζωγραφικής και γλυπτικής της Αναγέννησης. Χάρισε επίσης τις συλλογές με αμέτρητα ρωμαϊκά έργα τέχνης και μεσαιωνικά κειμήλια, την πρώτη ολοκληρωμένη χαρτογράφηση του κόσμου, μέχρι και συλλογή πρώιμων επιστημονικών εργαλείων που σήμερα απαρτίζουν το μουσείο Galileo.

Τα πνευματικά δικαιώματα γι’ αυτόν τον πλούτο δεν εισπράττονται μόνο από τα χιλιάδες εισιτήρια που κόβονται ή από τους οδηγούς που πουλιούνται στα μουσεία. Ολόκληρη η πόλη είναι φτιαγμένη για να πληρώνει κάποιος. Οχι με κάποιο κεντρικό σχεδιασμό, αλλά από μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις που με πολύ μεράκι προσφέρουν με το αζημίωτο τις υπηρεσίες τους. Από μαγαζιά που πουλούν τοπικά προϊόντα, μέχρι ζαχαροπλαστεία που συνεχίζουν τη φλωρεντινή τέχνη των γλυκισμάτων, μέχρι μικρά γουστόζικα ξενοδοχεία των 6 - 7 δωματίων που στεγάζονται σε έναν όροφο κάποιας παλιάς πολυκατοικίας. Είναι, δε, εκπληκτικό να βλέπει κανείς δεκάδες άτομα να περιμένουν υπομονετικά μπροστά σε «τρύπες» (2x4 τ. μ.) που προσφέρουν πανίνι (ψωμί) με αλλαντικά Τοσκάνης. Εκεί όπου η ποιότητα δεν είναι «τουριστική» οι επισκέπτες μπορεί να περιμένουν και μισή ώρα στην ουρά. Θα πληρώσουν δέκα ευρώ για ένα σάντουιτς με πεκορίνο και ένα μικρό ποτήρι κρασί από την περιοχή Κιάντι και θα το φάνε στον δρόμο χαζεύοντας βιτρίνες.

Οι Φλωρεντινοί κατανόησαν ότι έχουν κάποια μοναδικά πράγματα που δεν απειλούνται από την παγκοσμιοποίηση. Αντί να κλαυθμυρίζουν που χάθηκαν τόσες δουλειές ραπτικής, παγκοσμιοποίησαν ό, τι καλύτερο και πιο στέρεο είχαν. Εφτιαξαν χιλιάδες επιχειρήσεις γύρω από την ιστορία και τις παραδόσεις τους και πωλούν υπηρεσίες ενσωματώνοντας στις τιμές και τα πνευματικά δικαιώματα της Αναγέννησης. Δεν ξέρουμε πόσο έπληξε η κρίση την πόλη των Μεδίκων, αλλά ουδείς φαντάζεται να κλείσει τις πόρτες των Παλάτσι που στεγάζουν τα μεγάλα μουσεία. Κανείς δεν καπνίζει σε δημόσιους χώρους και δεν αφήνουν ώρα να μην εκμεταλλευτούν το χρυσωρυχείο των «πνευματικών δικαιωμάτων» που τους άφησε η ιστορία. Τα μαγαζιά είναι ανοιχτά μέχρι αργά το βράδυ, αλλά και τις Κυριακές. Το ωράριο είναι πλήρως απελευθερωμένο.

Σε ένα τραπέζι, ένας Αμερικανός καθηγητής από την Καλιφόρνια μιλούσε με ιδιαίτερο θαυμασμό για την Αρχαία Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά: «Θέλαμε να επισκεφθούμε φέτος την Αθήνα, αλλά με όλα αυτά που γίνονται... Καταλαβαίνετε...»

Καταλάβαμε: χάσαμε τα πνευματικά δικαιώματα που χρόνια τώρα ψάχνουν κάποιοι στα μεσημεριανάδικα...

Του Πασχου Mανδραβελη


4.11.2010

Κατεδαφίζεται το "ετοιμόρροπο" Μον Παρνές

 
 

Το πάλαι ποτέ πολυτελές ξενοδοχείο που στόλισαν με έργα τους μεγάλοι καλλιτέχνες και προτιμούσαν οι πολιτικοί γκρεμίζεται για να αντικατασταθεί από ένα νέο συγκρότημα, επίσης στο πνεύμα του μεταπολεμικού μοντερνισμού

O κύβος ερρίφθη. Το ξενοδοχείο Μον Παρνές, όπως το ξέρουμε σήμερα, κατεδαφίζεται. Στη θέση του ένα νέο συγκρότημα πρόκειται να ανεγερθεί, αφού το υπάρχον κρίθηκε ετοιμόρροπο. Την απόφαση έλαβε κατά πλειοψηφία την περασμένη Πέμπτη το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού, ανατρέποντας προηγούμενη δική του απόφαση του 2007, σύμφωνα με την οποία το κέλυφος του κτιρίου κρινόταν διατηρητέο, άρα δεν μπορούσε να κατεδαφιστεί.

Το θετικό της υπόθεσης είναι ότι το νέο συγκρότημα θα ακολουθεί το πνεύμα του μεταπολεμικού μοντερνισμού του δημιουργού του, αρχιτέκτονα Παύλου Μυλωνά (1915- 2005), όπως δήλωσαν στο ΚΣΝΜ εκπρόσωποι της «Εταιρείας Ελληνικό Καζίνο Πάρνηθας ΑΕ». Υπεύθυνος άλλωστε του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού είναι ένας άλλος σημαντικός αρχιτέκτονας, ο Νίκος Βαλσαμάκης, κατ΄ επιθυμία του οποίου θα διατηρηθεί το αρχικό σχέδιο. Η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει το ξενοδοχείο, ιδιαίτερα μετά τον σεισμό της Πάρνηθας το 1999, αποτέλεσε το βασικό επιχείρημα της εταιρείας για την κατεδάφισή του. Αντιθέτως, η εισήγηση της Διεύθυνσης Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ πρότεινε την κατεδάφιση μόνο του 1/3 του κτιρίου, που είναι το πιο βεβαρημένο. Πρόκειται για τη ΒΑ πτέρυγα, η οποία έχει αποκολληθεί από το υπόλοιπο κτίριο, παρουσιάζοντας απόκλιση από την κατακόρυφο.

Ολική είναι η καταστροφή στο εσωτερικό του ξενοδοχείου με την πλήρη απογύμνωση των δωματίων (πολλά έργα τέχνης και αντικείμενα αξίας έχουν εξαφανισθεί). Τώρα, πάντως, όπως διαβεβαίωσαν στο συμβούλιο οι εκπρόσωποι της ιδιοκτήτριας εταιρείας, θα επανατοποθετηθούν στη θέση τους η εντυπωσιακή ελικοειδής κλίμακα που οδηγεί από τον χώρο υποδοχής στους ορόφους και μοιάζει σαν να αιωρείται στο κενό, το Μακεδονικό Σαλόνι, αντίγραφο του αρχοντικού Σβαρτς στα Αμπελάκια, το Υδραίικο Σαλόνι και διάφορα αντικείμενα όπως έπιπλα, ταπισερί και φυσικά τα έργα τέχνης που φέρουν την υπογραφή μεγάλων ελλήνων καλλιτεχνών: Γιάννης Τσαρούχης, Γιάννης Μόραλης, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (είχε σχεδιάσει και την πισίνα), Γιώργος Μαυροΐδης, Παναγιώτης Τέτσης, Δημοσθένης Κοκκινίδης, Γιάννης Χαΐνης, Σπύρος Βασιλείου, Ευγένιος Σπαθάρης και πολλοί άλλοι.

Το ξενοδοχείο έπαψε να λειτουργεί το 1974 καθώς δεν είχε την αποδοχή που αναμενόταν.

Επένδυση ακριβή, για λίγους και εκλεκτούς
Μισόν αιώνα λειτουργίας θα έκλεινε του χρόνου το Μον Παρνές, καμάρι μιας εποχής της οποίας η κοινωνία αναπτυσσόταν μονομερώς. Ηταν η περίοδος όπου δίνονταν οι μεγάλοι αγώνες για την Παιδεία και ο Γεώργιος Παπανδρέου έλεγε την ιστορική φράση «όταν οι αριθμοί ευημερούν,οι άνθρωποι υποφέρουν» ενώ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής οραματιζόταν την τουριστική ανάπτυξη της Ελλάδας στα όρη- πράγμα στο οποίο το Μον Παρνές ουδέποτε συνεισέφερε. Ο ίδιος διέμενε εκεί τα Σαββατοκύριακα, συγκεκριμένα στη ΒΑ πτέρυγα, τη λεγόμενη «Πτέρυγα των εκδρομέων», και μάλιστα στο υψηλότερο και ακραίο δωμάτιό της. Από το ύψος των 1.078 μέτρων όπου βρίσκεται- θέση Μαυροβούνι- καταλαμβάνει 90 στρέμματα, είναι πενταώροφο και διαθέτει 240 δωμάτια. Ο επιχειρηματικός και ο καλλιτεχνικός κόσμος «ανέβαιναν στο βουνό» εκείνη την εποχή. Η πελατεία ήταν εκλεκτή και το περιβάλλον λαμπερό. Για τους κοινούς θνητούς όμως το Μον Παρνές δεν προσφερόταν, αφού η παραμονή σε μονόκλινο μετά διατροφής κόστιζε 308 δραχμές τη βραδιά.

Στα εγκαίνια του 1961 η Αθήνα χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα: τους υποστηρικτές και τους φανατικούς πολέμιους του μεγαλειώδους, κατά τους μεν, εκτρώματος κατά τους δε, πολίτες. Εγινε δηλαδή αμέσως αντικείμενο συζήτησης και οξείας αντιπαράθεσης τόσο στον πολιτικό όσο και στον αρχιτεκτονικό χώρο. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, άλλωστε, ο οποίος έκοψε την κορδέλα των εγκαινίων, έγραφε αργότερα: «Πρόκειται για ένα έργο που κατά τη γνώμη μου και καλλιτεχνικά και οικονομικά αποτελούσε μιαν αποτυχία».

Της Μαρίας Θερμου
Πηγή Το Βήμα
9.11.2010

Ανομήματα....

Το ΣΔΟΕ μεταξύ των πολλών, έχει ελέγξει για φοροδιαφυγή και τους καλλιτέχνες. Μία λίαν δημοφιλής αοιδός δήλωσε ετήσιο εισόδημα 3.500 ευρώ. Ενας εξίσου διάσημος συνάδελφός της δήλωσε 30.000. Και ένας τρίτος 1.000.000. 

Από ποιόν νομίζετε ότι ξεκίνησε τον έλεγχο? Από τον τρίτο!!!!
Γιατί άραγε?

Τρίτη 2 Νοεμβρίου 2010

Η μόνη αλήθεια για τη Σπιναλόγκα

Επαμεινώνδας Ρεμουνδάκης - 21 ετών τριτοετής φοιτητής της Νομικής το 1936 έμαθε πως πάσχει από τη Νόσο του Χάνσεν - Πρωτοστάτησε στην διεκδίκηση/κατοχύρωση των δικαιωμάτων των λεπρών
Δύο ελληνικά κείμενα στις αρχές του 20ού αιώνα παρουσιάζουν τον καθημερινό αγώνα των χανσενικών:

ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Η άρρωστη πολιτεία
Επίμετρο: Κέλη Δασκαλά
εκδ. Ελληνικά Γράμματα


ΘΕΜΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ - ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Το νησί των σημαδεμένων. Σπιναλόγκα – Η άρρωστη πολιτεία
Επιλεγόμενα: Μ. Λουκάκης εκδ. Καστανιώτη


 Αντιγράφω από το «Νησί» της Βικτόρια Χίσλοπ, που διασκευασμένο προβάλλεται φέτος τον χειμώνα και στην τηλεόραση: (η Σπιναλόγκα) «ήταν παράδεισος. Πρόσφερε ελευθερία που δεν την είχαν φανταστεί, με τον καθαρό αέρα, το κελάηδημα των πουλιών και ένα δρόμο ιδανικό για βόλτες· εδώ θα μπορούσαν να ανακαλύψουν ξανά τη χαμένη ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους» (σ.120). Η Χίσλοπ ξεκινά την αφήγησή της το 1939, όταν έχουν αρχίσει οι μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν σημαντικά τη ζωή των χανσενικών, οι οποίοι από το 1894 ήδη κατέληγαν στη Σπιναλόγκα – πριν δηλαδή ιδρυθεί από την κρητική Πολιτεία επισήμως το λεπροκομείο το 1903. Οσο και αν η ιστορία της Χίσλοπ προάγει την εξάλειψη της προκατάληψης, η Σπιναλόγκα ουδέποτε υπήρξε παράδεισος. Οπως επισημαίνει η Κέλη Δασκαλά στο επίμετρό της στη νουβέλα της Γαλάτειας Καζαντζάκη, «η Αγγλίδα πεζογράφος δεν στέκεται στις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι ασθενείς, παρά φωτίζει την “αλήθεια” που εκείνοι κατέκτησαν». Η μόνη αλήθεια, όμως, ήταν αυτές οι δυσκολίες, η ζωή των χανσενικών που άλλαζε μαζί με την εικόνα τους στον καθρέφτη, καθώς ως ατομικά και κοινωνικά υποκείμενα έρχονταν αντιμέτωποι με ακραίες προκλήσεις. Τον αγώνα των ασθενών ενάντια στις υλικές αλλά και τις ψυχικές δυσκολίες της παραμόρφωσης, της απόρριψης, πρώτα από τον εαυτό και δευτερευόντως από την κοινωνία, της απομόνωσης, της ταλάντευσης ανάμεσα στην ελπίδα της θεραπείας και την απόγνωση, την αποκτήνωση και την υπέρβαση τις αποτυπώνουν ανάγλυφα δύο πολύ σημαντικά ελληνικά λογοτεχνικά κείμενα, στις αρχές του 20ού αιώνα ήδη, η «Αρρωστη πολιτεία» της Γαλάτειας Καζαντζάκη και η «Σπιναλόγκα» του Θέμου Κορνάρου.

Κρητικοί και οι δύο, με άμεση εποπτεία του θέματος, δημοσιεύουν τα κείμενά τους με περίπου είκοσι χρόνια διαφορά: το 1914 η Καζαντζάκη, με το ψευδώνυμο Πετρούλα Ψηλορείτη, το 1933 ο Κορνάρος. Στο «ρομάντζο» της, όπως η ίδια το ονομάζει, η Καζαντζάκη εστιάζει στην ψυχολογία της νεαρής, άρρωστης ηρωίδας της, η οποία βιώνει την ανεξήγητη, ανίατη ασθένειά της ως όνειδος και ο εκφυλισμός του σώματός της την οδηγεί σε διπλή περιθωριοποίηση. Από τη μια το «νησί» και από την άλλη η δική της εκούσια απομόνωση από τους άλλους, των οποίων περιφρονεί την ίδια την προσαρμοστικότητα, τη δύναμή τους να ζουν την κάθε στιγμή παρά την παραμόρφωση, τον διαμελισμό, τον πόνο.

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο η Καζαντζάκη συσχετίζει το σωματικό με το ηθικό, το χαλασμένο σώμα με την άρρωστη ψυχή. Τη θέση της αυτή θα την αναιρέσει η ίδια, στη δεκαετία του 1930, όπως μας πληροφορεί η Δασκαλά, όταν θα επισκεφτεί τη Σπιναλόγκα ξανά για ένα ρεπορτάζ και θα διαπιστώσει πως οι λεπροί θεωρούνται ηθικά επικίνδυνοι και κομμουνιστές ακόμα λόγω της ασθένειάς τους. Θα αρχίσει μάλιστα να αναθεωρεί πιο συστηματικά το έργο της, αλλά δεν θα ολοκληρώσει ποτέ την προσπάθεια αυτή. Δεν θα συμμεριστεί, όμως, παρά το γεγονός ότι κινούνται στον ίδιο ιδεολογικό χώρο, τον καταγγελτικό τόνο του Κορνάρου, που στην εισαγωγή της δικής του Σπιναλόγκας καλεί, με αφορμή τους λεπρούς και τα βάσανά τους, σε εργατική επανάσταση: οι λεπροί γίνονται μια εφιαλτική προεικόνιση του προλεταριάτου, όταν το πετά, αφού πρώτα το έχει ξεζουμίσει, ο καπιταλισμός.

Στη νουβέλα της Καζαντζάκη, η ηρωίδα ανοίγει ένα σχολείο για τα παιδιά του νησιού και το κλείνει μετά από λίγο, απογοητευμένη, αηδιασμένη από τη μορφή και το ήθος των ασθενών, μικρών και μεγάλων, και απόλυτα πεπεισμένη για το ανίατο της ασθένειας. Ξανανιώθει την ελπίδα όταν συναντά έναν δάσκαλο και σχεδόν τον ερωτεύεται. Συναινεί σε έναν συμβατικό γάμο, για να υπαναχωρήσει την τελευταία στιγμή, επιλέγοντας μια ελεύθερη ένωση και κατακτώντας την υπέρβαση στην οποία εξαρχής αποσκοπούσε μέσα από μια κατάφαση, τελικά, στη ζωή – η ερμηνεία της τελευταίας σκηνής στη σπηλιά ως σκηνής αυτοκτονίας από τη Δασκαλά προσωπικά δεν με πείθει διόλου.

Στο βιβλίο του Κορνάρου, ο ήρωας είναι επίσης δάσκαλος και ταλαντεύεται εξίσου ανάμεσα στη μόνωση και τη συμβίωση, την απέχθεια και τη συμπόνια. Ο Κορνάρος περιγράφει με ιδιαιτέρως μελανά χρώματα τις συνθήκες διαβίωσης και περίθαλψης των ασθενών, τη στάση της εξουσίας, της τοπικής κοινωνίας, των γιατρών, της Εκκλησίας (ας μην ξεχνάμε ότι πολύ πρόσφατα ξαναήρθε στην επικαιρότητα με το βιβλίο του «Οι άγιοι χωρίς μάσκα» με αφορμή το σκάνδαλο του Βατοπεδίου, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις). Οι σκηνές με τον γιατρό του νησιού και οι θέσεις του για την ιατρική δεοντολογία αποδεικνύονται δυστυχώς διαχρονικά επίκαιρες. Από την άλλη, ο Κορνάρος κλείνει το βιβλίο του με την εικόνα ενός θανάτου που διδάσκει την αξία της ζωής, επίσης με την ελπίδα δηλαδή, μέσα σε όλο τον ζόφο που έχει ήδη περιγράψει με μια ακρίβεια που δημιουργεί αισθήματα ναυτίας στον αναγνώστη αλλά και ενάντια σ’ αυτόν.

Δύο πολύ δυνατά κείμενα που δίνουν το μέτρο αυτής της άνισης μάχης με μια αρρώστια που υπονομεύει την ίδια την ανθρωπινότητα. Το κατατοπιστικό επίμετρο της Δασκαλά, παρά τις όποιες ενστάσεις. Κι ένα κείμενο πολύ προσωπικό όσο και δυνατό: το επίμετρο του Μάνου Λουκάκη, που θέτει καίρια ζητήματα για την αρρώστια και την ετεροτοπία που συνιστά το «Απέναντι», για τους τόπους που μας κατοικούν και τον Αλλον που μας ορίζει. Εικόνες δύσκολες, σκηνές ζόρικες, λόγια ασήκωτα από όλα εκείνα που δεν λέγονται. 

Τα συμπληρώνει όσο γίνεται το σελιλόιντ, το «Νησί της σιωπής» της Λίλας Κουρκουλάκου το 1958, οι εξαιρετικές «Τελευταίες λέξεις» («Letzte Worte») του Βέρνερ Χέρτζογκ το 1968, για τον τελευταίο κάτοικο της Σπιναλόγκας που δεν ήθελε να επιστρέψει στον πολιτισμό (αναζητήστε το στο YouTube), η μικρού μήκους «Σπιναλόγκα» του Κώστα Αθουσάκη το 2007…

Της Τιτίκας Δημητρούλια
24.10.2010

Σημ. δική μας : 
Πολύτιμες πληροφορίες για τον Ρεμουνδάκη θα βρείτε στο http://antipariafwni.blogspot.com/2010/08/blog-post_24.html
Πολύτιμες πληροφορίες για τη Σπιναλόγκα θα βρείτε στο http://www.pare-dose.net/?p=3690

Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2010

Γελοιο-γράφοντας την επικαιρότητα : Εκλογές

Σκίτσο του Α. Πετρουλάκη - εφμ Καθημερινή 30.10.2010

Θα διαβάζουν τα όνειρά μας

Οπως στην ταινία «Ιnception» ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο «βουτούσε» στο μυαλό των ανθρώπων, έτσι και οι επιστήμονες θα μπορούν μελλοντικά να καταγράφουν την εγκεφαλική δραστηριότητά μας και να διαβάζουν τα όνειρά μας

Επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ανέπτυξαν ένα σύστημα καταγραφής του εγκεφάλου που τους επιτρέπει να «βλέπουν» τη σκέψη

ΛΟΝΔΙΝΟ Κάνοντας πραγματικότητα την πρόσφατη ταινία «Ιnception» στην οποία ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο «βουτούσε» στο μυαλό ανθρώπων διαβάζοντας και αλλάζοντας τα όνειρά τους, επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ανέπτυξαν ένα σύστημα καταγραφής και «ανάγνωσης» των ονείρων.

Σήμερα ο μόνος τρόπος για να εντρυφήσει η επιστήμη στα όνειρα ενός ανθρώπου είναι μέσω της ψυχοθεραπείας- ο ψυχολόγος ρωτάει τον ασθενή για τα όνειρά του και προσπαθεί να τα ερμηνεύσει.

Ωστόσο, όπως αναφέρουν τώρα ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) στην επιθεώρηση «Νature», δημιούργησαν ένα σύστημα το οποίο τους επιτρέπει να καταγράφουν συγκεκριμένα μοντέλα δραστηριότητας σε μια περιοχή του εγκεφάλου ανάλογα με το τι σκέφτεται κάποιος, γεγονός που τους επιτρέπει να διαβάζουν τη σκέψη του. Η μελέτη διεξήχθη σε 12 ασθενείς που εμφάνιζαν επιληπτικές κρίσεις και στους οποίους είχαν τοποθετηθεί ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο προκειμένου να γίνεται καταγραφή της δραστηριότητας των νευρώνων τους. Οι ερευνητές με επικεφαλής τον δρα Μόραν Σερφ επικεντρώθηκαν σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται διάμεσος κροταφικός λοβός και η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη μνήμη και στο συναίσθημα. Πριν από την καταγραφή της νευρικής δραστηριότητας των εθελοντών οι ερευνητές τούς έθεσαν ερωτήσεις προκειμένου να καταγράψουν τα ενδιαφέροντά τους και με βάση αυτά τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους δημιούργησαν 100 διαφορετικές εικόνες. Στη συνέχεια έδειξαν τις εικόνες στους ασθενείς ώστε να μπορούν να καταγράψουν τη νευρική δραστηριότητα στη θέαση της καθεμιάς από αυτές.

Οπως προέκυψε, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του κάθε εθελοντή ενεργοποιούνταν διαφορετικοί νευρώνες. Για παράδειγμα, εντοπίστηκε ο «νευρώνας Τζόνι Κας» σε μια εθελόντρια που λάτρευε τον συγκεκριμένο τραγουδιστή, καθώς και ο «νευρώνας Μέριλιν Μονρόε» σε εθελοντές που είχαν αδυναμία στην ηθοποιό. Σημειώνεται ότι το 2005 ερευνητές που συμμετείχαν και στη νέα μελέτη είχαν εντοπίσει και τον «νευρώνα Χάλι Μπέρι» ο οποίος ενεργοποιείτο όταν ένα άτομο αναγνώριζε τη συγκεκριμένη γνωστή ηθοποιό. Με βάση αυτά τα αποτελέσματα ο δρ Σερφ εκτιμά ότι οι επιστήμονες θα μπορούν μελλοντικά να «διαβάζουν» τα όνειρα μέσω της ηλεκτρονικής οπτικοποίησης της νευρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου τους. Και αυτό διότι, όπως δείχνουν τα νέα ευρήματα, συγκεκριμένοι νευρώνες συνδέονται με συγκεκριμένα αντικείμενα, ανθρώπους ή και συναισθήματα.

Πρέπει βέβαια να υπογραμμιστεί ότι στην παρούσα μελέτη η καταγραφή της νευρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου των εθελοντών γινόταν μέσω των ηλεκτροδίων που είχαν εμφυτευθεί στο κρανίο τουςπρόκειται δηλαδή για μια άκρως παρεμβατική διαδικασία. Ο επιστήμονας ωστόσο ελπίζει ότι μελλοντικά η καταγραφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας θα μπορεί να γίνεται με μη παρεμβατικούς τρόπους.

Πηγή Το Βήμα
30.10.2010

Η ηδονική νοσηρότητα της γαλλικής μπελ επόκ στην Αθήνα

Μαγιόλ - "Μεσόγειος" - 1895
Ο ηλεκτρισμός ήταν το καινούργιο θαύμα, τα αυτοκίνητα περιδιάβαιναν τα βουλεβάρτα με... ιλιγγιώδη ταχύτητα, το μετρό μόλις είχε εγκαινιασθεί, νέα εξεζητημένα κτίρια υψώνονταν στον ουρανό, οι λέσχες- προνόμιο ανδρικό- ήταν οι χώροι των πολιτικών και οικονομικών ζυμώσεων ενώ οι κομψές Παριζιάνες επιδείκνυαν με αυταρέσκεια την καλλονή τους σε σαλόνια γεμάτα φως, χρώμα, μουσική και μια νέα αισθητική: την αρ νουβώ. Οσο για την τέχνη, έλαμπε υπό το φως των κλασικών της ζωγραφικής, παρ΄ ότι η μεγάλη αλλαγή είχε ήδη αρχίσει από τα μικρά ατελιέ των νέων, που θα κατακτούσαν στη συνέχεια τα πρωτεία. Τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο που ανοιγόταν μπροστά του γιόρταζε το Παρίσι το 1900 με τη βασίλισσά του Σάρα Μπερνάρ. Ηταν μια ωραία εποχή. Η μπελ επόκ της αισιοδοξίας, της ελαφρότητας, της ματαιοδοξίας, του έρωτα και του ρέοντος πλούτου σαν τους αφρούς της σαμπάνιας που καταναλωνόταν μέχρι πρωίας στα σαλόνια και στα καφέ σαντάν... Ενα κλίμα μοναδικό, που τώρα ανακαλεί η Εθνική Πινακοθήκη με την έκθεση «Ρaris 1900, Αρ Νουβώ και Μοντερνισμός. Θησαυροί από το Ρetit Ρalais» που θα εγκαινιασθεί στις 22 Νοεμβρίου.

Τρεις γυναικείες φιγούρες ντυμένες υπέρκομψα διά χειρός όχι κάποιας σπουδαίας παριζιάνας μοδίστας του 1900 αλλά από τον Γιάννη Μετζικώφ, που αναπαρήγαγε τα κοστούμια της εποχής, θα υποδέχονται τους επισκέπτες κατά την είσοδό τους στην Εθνική Πνακοθήκη. Γιατί η πρώτη εικόνα παραπέμπει αμέσως στη Διεθνή Εκθεση του Παρισιού με τα μεγάλα κτίρια, που έγιναν για να υποδεχθούν τον νέο αιώνα και το παγκόσμιο κοινό. Το Γκραν Παλαί και το Πτι Παλαί κυρίως, όπου παρουσιάσθηκαν τα έργα των ξένων χωρών.

Διαδρομή στον χώρο
Ενας από τους πασίγνωστους πίνακες του Καμίγ Πισαρό: «Η γέφυρα του Πον Ρουαγιάλ και το Παβιγιόν ντε Φλορ», έργο του 1903
«Η έκθεση είναι μια εικόνα του Πτι Παλαί, του κτιρίου που κατασκευάσθηκε για να γίνει το Μουσείο της πόλεως του Παρισιού.Και αυτό έγινε,κρατώντας για πάντα τη μνήμη εκείνης της εποχής» τονίζει η κυρία Μαρία Λαμπράκη-Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης. Η ίδια άλλωστε διεκδίκησε την οργάνωσή της στην Ελλάδα ως ανταποδοτική της ελληνικής έκθεσης για το Αγιον Ορος που είχε πραγματοποιηθεί στο Πτι Παλαί.

Επί χρόνια ετοιμαζόταν η μεγάλη παγκόσμια έκθεση για την αλλαγή του αιώνα στο Παρίσι και σε αυτήν παρούσα ήταν και η Ελλάδα παρά τις δυσκολίες της. Η αναπαράσταση του ελληνικού περιπτέρου, που ήταν ένας βυζαντινός ναός στημένος τότε, στην καρδιά του Παρισιού γίνεται τώρα στην Εθνική Πινακοθήκη και μέσα σε αυτόν εκτίθενται τα περισσότερα από τα 26 έργα που είχαν σταλεί σε αυτήν. Στον επάνω όροφο βρίσκεται όλο το φωτογραφικό υλικό της διεθνούς έκθεσης και αφίσες της εποχής.

Κατεβαίνοντας τους ορόφους, στο μεσοπάτωμα αναπτύσσεται μια διαφορετική έκθεση με τα σχέδια που δημιουργούσαν οι καλλιτέχνες για να γίνουν κοσμήματα. Εγχρωμα και με τις σημειώσεις των δημιουργών τους για τα πολύτιμα μέταλλα, τα σμαράγδια, τα διαμάντια, τα ρουμπίνια που θα χρησιμοποιούσαν στη συνέχεια οι κατασκευαστές για να τα φτιάξουν. Λαλίκ και Καρτιέ φέρνουν εδώ τον αέρα της πολυτέλειας και του πλούτου. Κάποια αντικείμενα της αρ νουβώ στη συνέχεια συντελούν στην ατμόσφαιρα: καρέκλες ενός από τους μεγαλύτερους σχεδιαστές και αρχιτέκτονες της εποχής, του Γκυμάρ, του ίδιου που σχεδίασε τα κάγκελα, τα φανάρια και άλλες λεπτομέρειες του μετρό του Παρισιού. Ανθοδοχεία με την υπογραφή του Γκαλέ και του Λαλίκ. Ακόμη σχέδια εσωτερικού χώρου, σαλόνια και τραπεζαρίες σε στυλ πάντα αρ νουβώ.

Το σήμα κατατεθέν μιας εποχής
«Η μαντάμ ντε Μπονιέρ» του Πιερ-Ογκύστ Ρενουάρ,έργο του 1889
Το πορτρέτο όμως της Σάρα Μπερνάρ κυριαρχεί στη μεγάλη αίθουσα του υπογείου. Σπανίως φεύγει από την έδρα του, το Παρίσι, αυτός ο πίνακας, αφού αποτελεί το σήμα κατατεθέν του Πτι Παλαί, αλλά μια έκθεση για την μπελ επόκ χωρίς τη Σάρα Μπερνάρ δεν γίνεται. Ξαπλωμένη νωχελικά σε έναν βελούδινο καναπέ η Σάρα Μπερνάρ κοιτάζει το ζωγράφο της Κλε ρέν, έναν από τους εραστές της, με βλέμμα βαριεστημένο, και τον επισκέπτη μέσα από το τεράστιο, δυόμισι μέτρων, πορτρέτο.

Προικισμένη με πολλά ταλέντα, ηθοποιός, ζωγράφος, γλύπτριααυτοπροσωπογραφία της σε μπρούντζο εκτίθεται επίσης στην Εθνική Πινακοθήκη-, ήταν μια παγκόσμια προσωπικότητα η Σάρα Μπερνάρ, παρ΄ ότι χαρακτήρας παράξενος και πεισιθάνατος (συνήθιζε, λένε οι φήμες, να κοιμάται σε φέρετρο). Ταυτόχρονα όμως υπήρξε και δραστήρια επιχειρηματίας, αναδεικνύοντας σε τέχνη τις δημόσιες σχέσεις του εαυτού της. Πορτρέτα της, έτσι, υπήρχαν ακόμη και σε πιάτα, κάποια από τα οποία έρχονται στην έκθεση. Η ίδια η Σάρα Μπερνάρ άλλωστε είχε έρθει και στην Αθήνα για παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο του Τσίλλερ που κατεδαφίστηκε αργότερα.

«Στο πορτρέτο της απεικονίζεται ο κόσμος της ηδονικής νοσηρότητας που χαρακτήριζε την αρ νουβώ» εξηγεί η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. «Βλέπεις ότι ο ζωγράφος έχει μεθύσει περιγράφοντάς την, είναι ένας ύμνος στα σατέν,στα βελούδα,στα φτερά.Είναι αυτό το αίσθημα της μέθης και της ραστώνης του ακίνητου χρόνου,η εκζήτηση και η χλιδή της διακόσμησης και της λατρείας των υλικών».

Δίπλα της οι Παριζιάνες της εποχής. Ετοιμες για περίπατο, κάνοντας ποδήλατο, χορεύοντας σε γυναικείο σαλόνι μόνες, χωρίς ίχνος ανδρικής παρουσίας, στη θάλασσα απολαμβάνοντας τον ήλιο. Αλλά και τα τοπία του Παρισιού ή οι ανδρικές λέσχες. Ρενουάρ, Πισαρό, Μπονάρ, Μορισό είναι μερικοί από τους σπουδαίους ζωγράφους που παρουσιάζονται στην έκθεση.

Το πέρασμα στον Μοντερνισμό και στον Συμβολισμό, τέλος, συνιστά τη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. «Γιατί τη στιγμή που η παγκόσμια έκθεση κοιτάζει προς τα πίσω, κάνοντας έναν θριαμβευτικό απολογισμό των πεπραγμένων του πολιτισμού, νέοι καλλιτέχνες ετοιμάζονταν ήδη να ανατρέψουν τον ακαδημαϊσμό της εποχής. O Σεζάν που θα είναι ο πρόδρομος του κυβισμού αποθεώνεται,ο Ματίς,ο Μπρακ,ο Πικάσο έρχονται...» υπογραμμίζει η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα .

Η αλλαγή
Την ίδια εποχή λοιπόν συμβαίνουν και άλλα πράγματα στο Παρίσι. Τα κτίρια χτίζονται σε στυλ αρ νουβώ, διακοσμητικό και φλύαρο σε σχέση με την αυστηρότητα του νεοκλασικισμού που προηγήθηκε, αλλά και πολύ μακριά από το νέο ύφος που έρχεται. Γιατί μόλις τότε αρχίζει η εποχή του μπετόν αρμέ, η εποχή της ευθείας γραμμής, του κυβισμού και της αυστηρότητας. Ολα αυτά συνυπάρχουν την ίδια στιγμή, στον ίδιο τόπο.

Κάθε αιώνας κλείνει με βεγγαλικά, όπως λέγεται, ειδικά όμως αυτός του 1900 θα έκλεινε και με αυτήν την παγκόσμια έκθεση. Ο κόσμος έβλεπε χαρούμενα το μέλλον, πίστευε ότι θα είναι ειρηνικό, δεν θα υπάρχουν άλλοι πόλεμοι αλλά μόνο κατακτήσεις του πολιτισμού. Φυσικά διαψεύστηκε οικτρά, αφού η Ιστορία είχε άλλα σχέδια. Και αν όλα αυτά σήμερα φαντάζουν μακρινά και ίσως είναι προκλητικό να μιλάει κανείς για μπελ επόκ, ας σκεφθεί τον 20ό αιώνα, που και αυτός μεν έκλεισε με βεγγαλικά, αλλά έσβησαν γρήγορα.

ΒELLE ΕPOQUE
Το αριστούργημα του Πιερ Μπονάρ «Νεαρά κορίτσια με γλάρο», έργο του 1917
«Ομορφη Εποχή» χαρακτηρίστηκε η περίοδος από τα τέλη του 19ου αιώνα ως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.Ηταν η εποχή της ευφορίας,της ευημερίας και της ελαφρότητας της γαλλικής αστικής τάξης αλλά ταυτόχρονα η εποχή της μεγάλης προόδου στην τεχνολογία και στον πολιτισμό,με έμφαση στον άνθρωπο.Αρχισε μετά το τέλος του ονομαζόμενου Μεγάλου Πολέμου (Γαλλοπρωσικό) με την εκατόμβη των θυμάτων που όλοι ήθελαν να ξεχάσουν,πιστεύοντας ότι μόνο ειρηνικές ημέρες θα είχαν πλέον μπροστά τους,αλλά έκλεισε πάλι με έναν πόλεμο.Παρ΄ ότι όμως σήμερα με τον όρο «Βelle Εpoque» νοείται μια εποχή διασκέδασης και μόνο,στην πραγματικότητα ήταν εποχή αναβρασμού σε όλα τα επίπεδα.Μπορεί η τέχνη της καθημερινότητας να γίνεται αυτήν την περίοδο ανάλαφρη,αυτάρεσκη και άκρως διακοσμητική (αρ νουβώ),στη ζωγραφική όμως και στη γλυπτική τίθενται ήδη τα θεμέλια της μοντέρνας τέχνης και γεννιέται ο κυβισμός,στην αρχιτεκτονική η χρήση των νέων υλικών ανοίγει νέους δρόμους γραμμικής δημιουργίας,αρχίζει η απελευθέρωση σε όλα τα πεδία της γνώσης,ο κόσμος διευρύνεται με το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο,η διάδοση της ψυχανάλυσης στρέφει το άτομο προς την ανακάλυψη του εαυτού του και οι γυναίκες ετοιμάζονται να απαλλαγούν από τη δικτατορία του κορσέ και να απαιτήσουν τη χειραφέτησή τους.

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ
Την «Παριζιάνα» του Σαρλ Ζιρόν (1883). O απόλυτα χαρακτηριστικός πίνακας για τη γυναίκα της εποχής. Νέα, υπέρκομψη, με πολυτελή φορέματα και κοσμήματα,έτοιμη να κατακτήσει την πόλη. Είναι η Παριζιάνα όπως την περιγράφει ο Προυστ, κυρίαρχη του κόσμου μέσα στη ματαιοδοξία της.

Τον πίνακα του Ρενουάρ «Μαντάμ Ντε Μπονιέρ» (1889). Οχι μόνο γιατί ένας Ρενουάρ μπορεί πάντα να ταξιδέψει τις αισθήσεις, αλλά και γιατί το συγκεκριμένο πορτρέτο είναι αντιπροσωπευτικό του μεγάλου ιμπρεσιονιστή, ενώ ταυτόχρονα απεικονίζει ένα γνωστό πρόσωπο της εποχής: τη σύζυγο του μυθιστοριογράφου Ντε Μπονιέρ.

Τη «Μεσόγειο» του Αριστίντ Μαγιόλ (1895). Γιατί ο μοντερνισμός είναι εδώ.Στο Παρίσι που κάνει τον απολογισμό του 19ου αιώνα, απολαμβάνοντας τη ραστώνη και την πολυτέλεια της μπελ επόκ,ο χρόνος έχει ήδη γυρίσει για την τέχνη.Στο έργο η Μεσόγειος κολυμπά στο απέραντο γαλάζιο ανοίγοντας νέους δρόμους στην απόδοση του κόσμου.

Τη «Γέφυρα Ποντ Ρουαγιάλ και το Παβιγιόν ντε Φλορ» του Καμίλ Πισαρό (1903). Επειδή χαρακτηρίστηκε ο «πατριάρχης των ιμπρεσιονιστών», αφού ήταν ο γηραιότερος ηλικιακά μεταξύ τους,επιλέγοντας ως θέματά του τοπία του Παρισιού αλλά και της επαρχίας.Το συγκεκριμένο έργο φιλοτεχνήθηκε ακριβώς τη χρονιά που πέθανε. Τα «Νεαρά κορίτσια με γλάρο» του Πιερ Μπονάρ (1917). Γιατί ο «ζωγράφος του εναλλακτικού ιμπρεσιονισμού»,όπως χαρακτηρίστηκε,αφού δέχθηκε πρώτα τα βέλη του Πικάσο για έλλειψη δυναμικότητας, είναι και ο ζωγράφος της ηρεμίας πριν από την έκρηξη, της μελαγχολίας και του ακίνητου χρόνου.

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΩΣΤΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ
Ο Αγιος Σώστης,όπως είναι σήμερα
Κατασκευασμένη από χυτοσίδηρο και επενδυμένη με πλακίδια ήταν η βυζαντινή εκκλησία,η οποία σε σχέδια του γάλλου αρχιτέκτονα Λυσιέν Μάνι στέγασε το ελληνικό περίπτερο.Οταν η έκθεση τελείωσε, η εκκλησία διαλύθηκε και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα για να στηθεί εκ νέου εκεί όπου βρίσκεται σήμερα. Είναι ο Αγιος Σώστης στην ομώνυμη περιοχή της Αθήνας,αφού αφιερώθηκε ως τάμα στη σωτηρία του Γεωργίου Α΄ έπειτα από δολοφονική απόπειρα εναντίον του (σε επόμενη απόπειρα,ως γνωστόν,θα σκοτωνόταν).

Μέσω μεγάλης έκθεσης στο Ζάππειο είχαν επιλεγεί το 1899 τα έργα που θα αντιπροσώπευαν την Ελλάδα στην Παγκόσμια Εκθεση του Παρισιού και θα εκθέτονταν στην εκκλησία.Ηταν 78 έργα συνολικά,26 καλλιτεχνών μεταξύ των οποίων υπήρχαν και τέσσερις γυναίκες.

Ανάμεσά τους Ιακωβίδης, Ρίζος, Ράλλης, Νικηφόρος Λύτρας, Γυαλινάς, Μαθιόπουλος, Ροδοκανάκης. Στο γερμανικό περίπτερο εξάλλου βρισκόταν ο Γύζης, αφού κατοικούσε τότε στη Γερμανία.

Εθνική Πινακοθήκη (Βασιλέως Κωνσταντίνου 50).« Ρaris 1900,Αρ Νουβώ και Μοντερνισμός,Θησαυροί από το Ρetit Ρalais».Ενα πανόραμα της Παγκόσμιας Εκθεσης του Παρισιού με 150 έργα. Διάρκεια έκθεσης: 22 Νοεμβρίου 2010 έως 28 Φεβρουαρίου 2011.

Της Μαρίας Θέρμου
Πηγή Το Βήμα
31.10.2010

Η Αθήνα πάσχει από έλλειψη ανθρωπιάς

Για τον Αλέξανδρο Τομπάζη το «less» δεν σημαίνει στέρηση αλλά «την υπεύθυνη επιλογή για το δέον». Ετσι σκέφτεται, έτσι εκφράζεται, έτσι δημιουργεί. Ακόμη και όταν χρειάζεται να σχεδιάσει έναν ναό για εννέα χιλιάδες καθήμενους, όπως η εκκλησία στη Fatima της Πορτογαλίας, τόπο προσκυνήματος με μεγάλη σημασία για τους καθολικούς. Προώθησε την ιδέα του «less is beautiful» παραλλάσσοντας ή επεκτείνοντας το απόφθεγμα του πρωτοπόρου Γερμανού αρχιτέκτονα Mies van der Rohe (1886-1969), «less is more». Χρόνια τώρα και όχι τελευταία, εποχή που «κατά βάση δεν υπάρχουν κανόνες, οτιδήποτε είναι αποδεκτό, όλα περνούν».

Στο λόμπι του Χίλτον, ο Αλέξανδρος Τομπάζης χάνεται ανάμεσα σε Ελληνες συνέδρους και ξένους διαμένοντες. Αυτός ο διεθνής Ελληνας αρχιτέκτονας που έχει διακριθεί σε περισσότερους από 110 διαγωνισμούς, πανελλήνιους, διεθνείς ή με πρόσκληση, και έργα του βρίσκονται από τις Κάτω Χώρες ώς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θυμίζει περισσότερο ταξιδιώτη παρά «σταρ αρχιτέκτονα». Συνοδεύεται από την κόρη του Δέσποινα, καθώς είναι σε περίοδο ανάρρωσης ύστερα από πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισε πριν από δύο μήνες. Διακριτικά παρούσα, τον παρακολουθεί με έγνοια και παρεμβαίνει μόνον όταν χρειάζεται να διορθώσει κάποια ημερομηνία. Στη διαδρομή προς το Βυζαντινό, ο Αλ. Τομπάζης θα κάνει μια σύντομη στάση στο κουρείο (πηγαίνει χρόνια εκεί) για να πει μια «καλημέρα». Είναι φανερό ότι ο χώρος του ξενοδοχείου τού είναι οικείος (συνυπέγραψε με τον Χάρρυ Μπουγαδέλλη την ανακαίνιση και επέκτασή του, αρχές του 2000) αλλά έως εκεί. Παραμένει μια σχέση διακριτική και από απόσταση.

Η πρώτη ερώτηση αφορά μια μάλλον απρόσμενη απόφασή του:
- Συμμετέχετε στον συνδυασμό του Γιώργου Καμίνη «Δικαίωμα στην πόλη» στις δημοτικές εκλογές, ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος. Είναι η πρώτη φορά που αποδέχεστε σχετική πρόσκληση, ενώ σας έχουν κάνει προτάσεις και στο παρελθόν.
- Πολλές φορές. Και λέω πάντα όχι, γιατί δεν με ενδιαφέρει.

- Πώς εξαιρείτε την πολιτική από τη ζωή σας; Ολα λίγο-πολύ ακουμπούν στην πολιτική. Από την καθημερινότητα έως την αισθητική μας.
- Εχετε δίκιο. Ούτε υπερασπίζομαι τη στάση μου λέγοντας ότι είναι η σωστή. Πιστεύω ότι πρέπει να ασχολείται κανείς με την πολιτική και να έχει γνώμη. Η διάστασή μου είναι με τη μικροπολιτική. Εχω αρνηθεί να ανακατευτώ, αλλά ο Στέφανος Μάνος, τον οποίο εκτιμώ πάρα πολύ για τις απόψεις του, με βρήκε σε στιγμή αδυναμίας!..
- Ταυτίζεται η πολιτική με τη μικροπολιτική;

- Σίγουρα. Δεν είναι μόνο τα ιδεώδη και οι μεγάλες ιδέες που μετράνε, αλλά και η μικροκαθημερινότητα.
- Πιστεύετε ότι ένας δημοτικός συνδυασμός μπορεί να αλλάξει την πόλη; Η Αθήνα έχει περιθώριο να αλλάξει;
- Πιστεύω ότι μπορεί, γι' αυτό και η στάση μου, της μη συμμετοχής μέχρι σήμερα, δεν είναι η σωστή. Οποιος νοιάζεται για τον τόπο όπου μένει, οφείλει να ενδιαφέρεται για την πολιτική.
- Ζείτε στην Αθήνα από το 1946. Την έχετε δει να μεταμορφώνεται. Προς ποια κατεύθυνση;

- Οχι, δεν είναι προς το χειρότερο. Το να λέει κανείς κάθε πέρυσι και καλύτερα, είναι εύκολο. Ολες οι εποχές είχαν τις αδυναμίες τους.
- Για εσάς ποια είναι η καλύτερη περίοδος της Αθήνας;

- Δεν μ' ενδιαφέρει. Δεν είμαι ιστορικός, δεν το βλέπω από αυτήν την άποψη. Νομίζω ότι συνεχώς οι πόλεις αλλάζουν, είναι στον χαρακτήρα τους. Σημασία έχει το σήμερα και το αύριο.
Μέσα, περίπου, της δεκαετίας του '70 ο Αλ. Τομπάζης εφάρμοσε τη χρήση της ηλιακής ενέργειας στο οικογενειακό εξοχικό σπίτι του. Ηλιακοί συλλέκτες ζέσταιναν νερό που κυκλοφορούσε στο δάπεδο. Πρωτόγνωρο για την εποχή εκείνη. Εκτοτε δεν σταμάτησε να ασχολείται και να εξελίσσει τον βιοκλιματικό και οικολογικό σχεδιασμό. Ο,τι αποκαλούμε «βιοκλιματική αρχιτεκτονική» για τον συνομιλητή μας δεν είναι «τίποτα περισσότερο από έναν λογικό σχεδιασμό, γι' αυτό και μπορεί να παρέμβει κανείς διορθωτικά και σε πολυκατοικίες του '70. Αν ένα κτίριο το βολοδέρνει ο ήλιος όταν δεν πρέπει, αν θα έχει διαμπερή αερισμό, φυσικό φως κ.ο.κ. Γιατί να υποφέρει κανείς;». Συνοψίζει: «Αντί να γκρινιάζουμε, καλύτερα να πράττουμε». Και συμπληρώνει: «Συχνά με ρωτούν πώς καταφέρνουμε να πείθουμε τους εργοδότες μας. Η στερεότυπη απάντησή μου είναι «με το να μην κάνουμε θέμα αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο και φυσικό ούτως ή άλλως»».

Εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε το περιβάλλον που μας αξίζει
Το 1946, μετά τις Ινδίες όπου γεννήθηκε και την Αγγλία όπου μετακόμισε η οικογένεια, ο Αλέξανδρος Τομπάζης βρέθηκε σε ηλικία επτά ετών στην Αθήνα, χωρίς τη μητέρα του η οποία πέθανε από καρκίνο. Η ζωή του γεμάτη ταξίδια. «Ταξίδια-διαδρομές στην εξέλιξη της δουλειάς μου, ταξίδια δοκιμαστικά, ανιχνευτικά για μια καινούργια σκέψη, ταξίδια-εκπλήξεις», όπως αναφέρει στον πρόλογο της αυτοβιογραφίας του «Η όμορφη καμηλοπάρδαλη» (εκδ. Παττάκη).
- Εχετε ζήσει σε ένα περιβάλλον προστατευτικό και μάλλον προστατευμένος.

- Θα έλεγα ναι. Διότι και εδώ όταν ήρθαμε σε μια δύσκολη εποχή, δεν ζήσαμε τις συγκρούσεις. Σε όλη μου τη ζωή ήμουν πολύ τυχερός, δεν έζησα, δεν είδα, τραυματικές εμπειρίες και εικόνες, παρότι βίωσα σημαντικές αλλαγές. Οταν φτάσαμε στην Αθήνα είχε μόλις πεθάνει η μητέρα μου, δεν μιλούσα ελληνικά, μόνο αγγλικά. Δεν είχα φυσιολογική ζωή παιδιού. Συνταρακτικά, αλλά ανθρώπινα. Δεν είναι εκτός κλίμακας.
- Αυτό σφράγισε εκείνη την περίοδο...
- Αναμφίβολα. Η μητέρα να χάνεται, φίλοι πρόσκαιροι, από μετακίνηση σε μετακίνηση, να πηγαίνεις σε μια χώρα που να μη μιλάς τη γλώσσα. Αλλά το παιδί αντέχει πολλά καθώς φαίνεται...
- Ησασταν παρών σε ιστορικές στιγμές...
- Ναι. Οπως στο victory parade στο Λονδίνο όταν γιόρταζαν τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου...
- Εχοντας την εμπειρία ιστορικών γεγονότων πώς αντιμετωπίζετε την κρίση σήμερα; Είναι μια ακόμη δυσκολία στην αλυσίδα της ζωής σας;
- Είναι διαφορετικό. Τότε, ήταν συνταρακτικά τα πράγματα γιατί ήμουν παιδί. Πριν από λίγες ημέρες χρειάστηκε να απολύσω εργαζόμενους από το γραφείο μου. Πώς λες σε ανθρώπους ότι... «ξέρεις η ζωή σου από σήμερα θα είναι αλλιώς...». Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Πάρα πολύ.
Ο χώρος είναι ήσυχος, έχει αυτήν την ανακουφιστική, συχνά, ουδετερότητα των μεγάλων ξενοδοχείων. Αν και ο αρχιτέκτονας της Fatima, ενός τζαμιού στο Ντουμπάι, συγκροτημάτων κατοικιών (στο Αμστερνταμ και αλλού), σχολείων, κτιρίων γραφείων επιχειρήσεων, έχει ως μέτρο των πάντων τον άνθρωπο.
- Υπάρχει κάτι που είναι η πρώτη σας έγνοια όταν σχεδιάζετε;
- Ολα μαζί. Το φως, ίσως, περισσότερο. Δεν θέλω όμως να τα ιεραρχώ. Εκτός αν με στριμώξετε!...
- Να σας στριμώξω, λοιπόν!
- Το φως και η ανθρωπιά.
- Πώς «δομείται» η ανθρωπιά;
- Οι άνθρωποι που θα μοιραστούν αυτό το μέρος, που θα ζήσουν εκεί, να μην το εγκαταλείψουν. Να μη γίνει μια αδιάφορη καθημερινότητα, να έχει νόημα ο χώρος γι' αυτούς.
- Λέμε ότι τα κτίρια φθείρονται στον χρόνο. Το αντίστροφο μπορεί να συμβεί; Να γίνει καλύτερο στον χρόνο;
- Αναμφίβολα! Κάθε άλλο παρά άψυχο είναι ένα κτίριο. Υπάρχει αλληλεπίδραση και καμιά φορά οι άνθρωποι που το κατοικούν του αλλάζουν τα φώτα!... Ο χαρακτήρας των ενοίκων επηρεάζει το κτίριο. Και το αντίστροφο.
- Αναφέρετε μια φράση του Ουίνστον Τσόρτσιλ στην αυτοβιογραφία σας: «Είναι ο άνθρωπος που πλάθει τα κτίρια, αλλά είναι τα κτίρια που με τον καιρό πλάθουν τον άνθρωπο».
- Είναι θέμα παιδείας. Η σημερινή γενιά είναι νομίζω πιο μορφωμένη και ευαίσθητη. Υπάρχει όμως ακόμα μεγάλο κενό στη σχέση του πολίτη με το περιβάλλον. Αν συγκρίνουμε τον Ελληνα με τον Φινλανδό για παράδειγμα.
- Συμφωνείτε με την άποψη που προτείνει απαλλοτριώσεις οικοδομικών τετραγώνων ώστε να γίνουν χώροι πρασίνου;
- Πιο σημαντικό είναι για μένα η σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους στην πόλη. Αν μπορούν να συνυπάρξουν με αλληλοσεβασμό. Αν όλη η έγνοια είναι να επιζήσω καταστρέφοντας, τότε υπάρχει πρόβλημα.
- Τι λείπει από την Αθήνα;

- Η ανθρωπιά. Μέρος της ανθρωπιάς είναι και το ευχάριστο κλίμα. Δύσκολο να εργαστείς, να ολοκληρώσεις ό,τι κάνεις, αν το κλίμα είναι δυσάρεστο. Το σωστό μικροπεριβάλλον επηρεάζει πολύ.
- Τι σας ενοχλεί περπατώντας στην πόλη;

- Η έλλειψη συνείδησης ότι υπάρχει και άλλος άνθρωπος. Ο σεβασμός στον διπλανό.
- Για την υποβάθμιση του κέντρου...

- Τα πάντα είναι θέμα ανθρώπων. Εχουμε αυτό που μας αξίζει. Εμείς δημιουργούμε το περιβάλλον μας. Αν δεν μας νοιάζει...
- Και η πολιτική όμως...

- Είναι μέρος του προβλήματος. Εχουμε -και πάλι- αυτό που μας αξίζει.
- Η καριέρα σας ήταν θέμα δουλειάς, συγκυριών, ταλέντου;

- Χωρίς ταλέντο δεν γίνεται τίποτα. Εχω δουλέψει πολύ σκληρά, αλλά μου δόθηκαν και οι ευκαιρίες. Με έχουν βοηθήσει πολλοί άνθρωποι. Οφείλω πολλά στο Κ.Α. Δοξιάδη. Μου έδωσε δουλειά. Με εμπιστεύθηκε. Μου άνοιξε ορίζοντες.
- Αν είχατε ζήσει αλλιώς, θα δημιουργούσατε και άλλα κτίρια;

- Α, ναι! Ο,τι ξέρεις, πιστεύεις, έχεις κάνει ή θα ήθελες να κάνεις, είναι απόλυτα συνδεδεμένο με τη ζωή που έχεις ζήσει.
Εχω εισπράξει πολλή αγάπη, προσωπική και κοινωνική
Γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει για τον Αλέξανδρο Τομπάζη, αρχιτέκτονα, ζωγράφο, φωτογράφο και πρόσφατα τον άνθρωπο που αναδιαμόρφωσε το Πεδίον του Αρεως. Αλλά τακτικό θεατή της Φόρμουλα 1; Ο γιος του, Νίκος, που ζει στο εξωτερικό, είναι διακεκριμένος αεροδυναμιστής, επικεφαλής του σχεδιαστικού τμήματος της Scuderia Ferrari. «Μοιράζομαι το πάθος του γιου μου», λέει, αντιμετωπίζοντας την ερώτηση με χαμόγελο. Δεν είναι η ταχύτητα που τον συναρπάζει, αλλά «η εξέλιξη, η τεχνολογία». «Κάθε αγώνας είναι μια δοκιμή για το μέλλον».
- Εσείς, όταν σχεδιάζετε, σκέφτεστε το παρόν, το παρελθόν ή, προοπτικά, το μέλλον;

- Θα έλεγα και τα τρία. Και το παρελθόν έχει σημασία γιατί είναι το διαμορφωμένο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζεις. Προσωπικά, με ενδιαφέρει το σήμερα και το αύριο.
- Εάν έπρεπε να παρουσιάσετε σε έναν επισκέπτη της πόλης τη δουλειά σας, τι θα επιλέγατε να του δείξετε;
- Θα ήθελα να μάθει τι έχω προσπαθήσει να κάνω και πώς. Πιο πολύ από το τελικό προϊόν, σημασία έχουν οι προθέσεις και τι κατάφερες στο τέλος να πετύχεις.
- Δεν θέλετε να μιλήσετε για τα πιο αγαπημένα έργα σας... Σαν γονιός που δεν μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στα παιδιά του.
- Ακριβώς έτσι! Η απάντηση δεν είναι εύκολη, γιατί είναι πολλοί οι παράγοντες που την επηρεάζουν. Ας πούμε ότι τα έργα που μένουν πιο κοντά στην καρδιά μου είναι εκείνα στα οποία οι άνθρωποι που συνέβαλαν στο να γίνουν ήσαν πιο ευχάριστοι, συνεργάσιμοι και δημιουργικοί.
- Τι δεν θα δείχνατε στον επισκέπτη;

-. .. το Ιατρικό Κέντρο... ένα πολυκατάστημα στον Πειραιά... τόσο παραποιημένα που δεν έχουν καμία σχέση με το αρχικό σχέδιο...
Οι πιο ξεκούραστες στιγμές για τον Αλέξανδρο Τομπάζη είναι όταν μπορεί να απομονωθεί για να ζωγραφίσει: «Ενα από τα πράγματα που με θέλγουν στη ζωγραφική είναι ο βαθμός ελευθερίας που σου προσφέρει και ο ελάχιστος χρόνος που απαιτεί σε σύγκριση με την αρχιτεκτονική. Είμαι ο απόλυτος κύριος του εαυτού μου, δεν λογοδοτώ σε κανέναν εκτός από το συναίσθημά μου. Αν δεν με ικανοποιεί το αποτέλεσμα, μπορώ να το αλλάξω, να το πετάξω, δεν έχω να δώσω λογαριασμό σε κανέναν... Αδιανόητα πράγματα στην αρχιτεκτονική».
- Τι έχετε εισπράξει από τη ζωή, κ. Τομπάζη;

- Πολλή αγάπη. Και σε κλίμακα προσωπική και κοινωνική. Δεν έχω παράπονο από τη ζωή. Μου έχει φερθεί γενναιόδωρα.
- Στην απορία του εγγονού σας: «Γιαγιά, ο παππούς ήταν ποτέ νέος;» τι θα απαντούσατε σήμερα;

- Σημασία έχει να παραμείνεις νέος.
Oι σταθμοί του
1939
Γεννιέται στο Καράτσι των τότε Ινδιών στις 10 Απριλίου.

1946
Ερχεται με την οικογένειά του στην Ελλάδα.

1957
Σπουδές στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
1963
Ιδρύει το Γραφείο Μελετών Α. Ν. Τομπάζη, το οποίο διατηρεί μέχρι σήμερα. Διορίζεται επιμελητής στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων ΕΜΠ.

1964
Συνεργάζεται με τον Κ.Α. Δοξιάδη ως επιστημονικός βοηθός του.
1991
Εκλέγεται επίτιμο μέλος του Αμερικανικού Συλλόγου Αρχιτεκτόνων ΑΙΑ.

1997
Του απονέμεται το βραβείο Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας Μελετητή του Συνδέσμου Ελληνικών Γραφείων Μελετών ΣΕΓΜ.
1998
Τιμάται με το βραβείο Passive and Low Energy Architecture PLEA.

2006
Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτωρ ΑΠΘ.

2007
Αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη για το αρχιτεκτονικό έργο του.

Της Μαρίας Κατσουνάκη
31.10.2010

Τρύπες

Τι να κάνουμε; Η Ελλάδα είναι φτωχή. Βολική και άκρως διαδεδομένη αυτή η άποψη. Βολική γιατί μας απαλλάσσει από τον μπελά της εργασίας, της αφοσίωσης και του ιδρώτα. Και διαδεδομένη γιατί μας απενοχοποιεί από τις δικές μας προσωπικές ευθύνες. 
 
Αφού λοιπόν, αγαπητέ, πιστεύεις ότι η χώρα είναι φτωχή, τότε να ζήσεις τρώγοντας μπομπότα. Γιατί καμία χώρα δεν είναι εκ γενετής πεθαμένη. Απλώς η πολιτική και η οικονομική της ελίτ είναι εξαρτημένη και διεφθαρμένη. Γιατί με αυτήν την απροσμέτρητη και δυσθεώρητη βλακεία απενοχοποιείται η τεμπελιά. Ετσι πορευόμαστε με τη μοίρα μας αγκαλιά. Ετσι θα ζούμε στην κακομοιριά. Ετσι αιωνίως θα εκλιπαρούμε δανεικά. Και έτσι απαλλάσσουμε τους πολιτικούς που μας έστειλαν στον όλεθρο με λόγια παχιά. Το χειρότερο όμως απ΄ όλα αυτά είναι μια αντιστροφή που σκοτώνει κάθε ελπίδα σε μια χώρα που διαρκώς κολυμπάει μέσα στη φθορά. Γίναμε φτωχοί επειδή το παράδειγμα το δίνουν η μετριότητα, η ασημαντότητα, η κουτοπονηριά, η κομπίνα και η ανικανότητα που φτάνει μέχρι τ΄ αφτιά. Δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας εργάζονται σκληρά και αρκετοί εξ αυτών είναι παραδείγματα φωτεινά. Παντού, και στην παραγωγή, και στις επιστήμες, και στον πολιτισμό, και στη βιομηχανία, και στις υπηρεσίες και στις βιοτεχνίες. Ολους όμως αυτούς η πολιτική εξουσία τούς έχει γραμμένους στα παπούτσια της τα παλιά. 
 
Γιατί ο άξιος, ο ικανός, ο αφοσιωμένος, ο τίμιος και ο πρωτοπόρος δεν έχουν ανάγκη ούτε από γνωριμίες ούτε από φακελάκια και ούτε είναι πελάτες στις προεκλογικές ψηφοθηρίες. 
 
Εχθρός του κράτους είναι κάθε Ελληνας που διαθέτει ψαγμένο κριτήριο και προσωπικότητα βαθιά. Σύμμαχος και φίλος ο ανίκανος, ο ημιμαθής, ο τεμπέλης, ο αφασικός, ο διαπλεκόμενος, ο κομπιναδόρος και ο απατεώνας. 
 
Πριν από την ταμειακή μας καταβαράθρωση, προηγήθηκε και εξακολουθεί να προηγείται η απαξίωση της σκληρής, σωστής, ευφάνταστης και τίμιας εργασίας. 
 
Και η ταυτόχρονη ανάδειξη του μηδενικού σε διδακτορικό του Χάρβαρντ. 
 
Δηλαδή μηδέν ίσον μια τρύπα!
Του Δ. Δανίκα
ddanikas@dolnet.gr

Πηγή Το Βήμα
22.10.2010

Η Ακρόπολη ως σύμβολο...διαμαρτυρίας

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου και οι πρόσφατοι αποκλεισμοί της εισόδου του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης από συμβασιούχους του υπουργείου Πολιτισμού στάθηκαν αφορμή για το σημερινό κείμενο. Η παρεμπόδιση της εισόδου στην Ακρόπολη από διαμαρτυρόμενους πολίτες εντάσσεται σε νέες μορφές αντιδράσεων που τον τελευταίο καιρό κάνουν όλο και πιο συχνά την εμφάνισή τους και οι οποίες, εκτός των άλλων, απομυθοποιούν αξίες που στον τόπο μας είχαν βαθιές ρίζες. Υπενθυμίζω τις βεβηλώσεις ή καταστροφές εθνικών ή θρησκευτικών συμβόλων ή τις αναρτήσεις πανό συνδικαλιστικών φορέων από τον βράχο της Ακρόπολης. Οι πρωταγωνιστές των ενεργειών αυτών αποβλέπουν προφανώς στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δημοσιότητα των θέσεών τους ή των αιτημάτων τους. Στην περίπτωση μάλιστα της Ακρόπολης η δημοσιότητα αυτή ξεπερνά τα σύνορα της χώρας, αφού τα μνημεία που υψώνονται στον βράχο, με πρώτο τον Παρθενώνα, προβάλλονται όχι μόνο ως έργα της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και της παγκόσμιας. Δεν είναι στις προθέσεις μου να αναφερθώ στις οφειλές μας προς την αρχαία Ελλάδα. Υπενθυμίζω μόνο ότι ο φιλελληνισμός, ο οποίος είχε σημαντική συμβολή και στους αγώνες του ΄21, είναι προϊόν και των μνημείων του Ιερού Βράχου. Με το να λέμε «δικά μας είναι, ό,τι θέλουμε τα κάνουμε» και με το να τα αντιμετωπίζουμε ως αρένα οικονομικών και άλλων διεκδικήσεων ή ως ταμπλό κομματικών συνθημάτων απλώς τα... θάβουμε.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο χώρος της Ακρόπολης βρίσκεται στο επίκεντρο αρνητικών γεγονότων. Τα σοβαρότερα βέβαια σχετίζονται με καταστροφές των μνημείων της. Θα μνημονεύσω ορισμένες μόνο που συνέβησαν στους νεότερους χρόνους και κυρίως στη διάρκεια της Κατοχής. Στα πρώτα κιόλας βήματα του ελεύθερου βίου μας τα μνημεία της Ακρόπολης διέτρεξαν θανάσιμο κίνδυνο, όταν ρίχτηκε η φαεινή ιδέα να κτισθούν τα ανάκτορα του Οθωνα πάνω στον βράχο. Ευτυχώς η πρόθεση αυτή γρήγορα εγκαταλείφθηκε και τα σχέδια του αρχιτέκτονα Schinkel έμειναν μόνο στα χαρτιά. Καταστροφική για τις αρχαιότητες υπήρξε όμως η ανέγερση το 1874 του Μουσείου της Ακρόπολης, ενώ βέβηλη για τον χώρο ήταν και η παράθεση επίσημων γευμάτων εντός του Παρθενώνα!

Κυριακή, 27 Απριλίου του 1941, υψώνεται επάνω στην Ακρόπολη η γερμανική σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό. Θα κυματίζει ως τις 12 Οκτωβρίου του 1944, με μια διακοπή στις 30-31 Μαΐου του 1941, όταν οι Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας την υπέστειλαν. Στις μαύρες
αυτές ημέρες οι Ιταλοί, στην ευθύνη των οποίων είχε περιέλθει η Ακρόπολη, επιχειρούν κατά καιρούς να την οχυρώσουν, λόγω της στρατηγικής θέσης της. Ανεβάζουν στον βράχο όλμους, αντιαεροπορικά πυροβόλα, ποικίλα πυρομαχικά κ.ά. Ευτυχώς οι δραστηριότητες αυτές δεν είχαν διάρκεια χάρη στις ηρωικές όσο και αποτελεσματικές, με την παρέμβαση συχνά των Γερμανών, ενέργειες των ελλήνων αρχαιολόγων. Βέβαια οι μετακινήσεις του οπλισμού αυτού προξενούν στα μνημεία ζημίες, όπως ζημίες προκαλούν και ορισμένες επισκέψεις γερμανών και ιταλών στρατιωτών. Κάποιοι αποσπούν κομμάτια από τα μνημεία ως ενθύμια, χαράζουν τα ονόματά τους σε αρχαίους λίθους για να μείνουν στην... αιωνιότητα, κλείνουν τα ραντεβού τους στους μισοσκότεινους χώρους του Ερεχθείου, φωτογραφίζονται- κάποτε και σε απρεπείς στάσεις- με τις Καρυάτιδες, ανάβουν φωτιές για να μαγειρέψουν, βρωμίζουν τις αρχαιότητες με βενζίνες, λάδια και ανθρώπινες ακαθαρσίες. Ωστόσο ο Ιερός Βράχος απέφυγε τα χειρότερα.

Τα μνημεία της Ακρόπολης, έργα εξαίρετης τελειότητας που δημιούργησε η αθηναϊκή δημοκρατία στις καλύτερες στιγμές της, έχουν καταστεί για την Ελλάδα σύμβολο της μακραίωνης ιστορίας της. Συγχρόνως όμως αποτελούν και διαχρονικό σύμβολο των αξιών του ανθρώπου και των υπέρτατων αγαθών του ουμανισμού, αιώνιοι κήρυκες του δημοκρατικού μοντέλου διακυβέρνησης. Ιδιαίτερα ο Παρθενώνας αποτελεί το ορατό μέρος των ελληνικών πνευματικών κατακτήσεων, στις οποίες ο δυτικός πολιτισμός αναγνωρίζει τις ρίζες του και τις θεωρεί ως σταθερές αξίες του. Γι΄ αυτό ακριβώς και δεν υπάρχει επίσημος (ή κάποιος επώνυμος) επισκέπτης της χώρας, που φθάνοντας στην Αθήνα δεν θα θελήσει να επισκεφθεί την Ακρόπολη και τα μνημεία της.

Φορτισμένος με τέτοια νοήματα ο Ιερός Βράχος αναπόφευκτο ήταν να αποτελέσει και στόχο προπαγανδιστικών απειλών. Παραμονές του ΄40 ιταλικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί διέδιδαν ότι αγγλικά αεροπλάνα, που θα έφεραν ιταλικά διακριτικά, θα βομβάρδιζαν την Ακρόπολη, αποσκοπώντας στο να προκαλέσουν προστριβές στις ελληνοαγγλικές σχέσεις, ενώ κατά τη διάρκεια της κουβανικής κρίσης ο τότε ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης Νικίτα Χρουστσόφ απείλησε να εξαφανίσει τον Παρθενώνα με πυραύλους.

Ο Παρθενώνας, κορυφαίο δημιούργημα ενός μεγάλου πολιτισμού και υπόδειγμα αρχιτεκτονικής και πλαστικής τελειότητας, φυσικό είναι να έχει προκαλέσει στο πέρασμα του χρόνου και... φθόνο, που έχει εκδηλωθεί με απόπειρες απομυθοποίησής του. Κάποιοι τον αποκάλεσαν «ξεπερασμένη, παλιομοδίτικη θερμάστρα της Ελλάδας». Γεγονός είναι ότι η κυριαρχία της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας με την παράλληλη πτώση των ουμανιστικών αξιών έχει αμβλύνει σήμερα την αίγλη του. Στην απομυθοποίηση ωστόσο των μνημείων της Ακρόπολης, η αξία των οποίων έχει επιβεβαιωθεί από την αντοχή τους στη δοκιμασία του χρόνου, δεν συντρέχει λόγος να συμβάλουμε και εμείς. Ας απαλλαγούμε από το σύνδρομο της αυτοκαταστροφής που μας διακατέχει, και εξαιτίας του οποίου έχουμε υποστεί τόσα και τόσα δεινά ως σήμερα.

Του Μ.Α. Τιβέριου
*Ο κ. Μιχάλης Α. Τιβέριος είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Πηγή Το Βήμα
31.10.2010

ShareThis