Παγκοσμιοποίηση και νέες διεθνείς εξελίξεις

Η έννοια «παγκοσμιοποίηση» εμφανίζεται συχνά σαν νέο στοιχείο στην Ιστορία και μάλιστα σαν ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στη νεωτερικότητα και τη μετα-νεωτερικότητα. Στην πραγματικότητα η ιστορία των τελευταίων δύο χιλιετιών χαρακτηρίζεται από τις εναλλαγές σε εποχές διεθνοποίησης των διακρατικών σχέσεων και απομονωτισμού.

Οταν οι ΗΠΑ θέλησαν να επιστρέψουν στην αυτάρκεια μετά την εμπλοκή τους στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ανακάλυψαν ότι ο ρόλος τους ως πιστωτές της Ευρώπης είχε δημιουργήσει δίκτυα οικονομικών σχέσεων που δεν θα τους επέτρεπαν πλέον την πολυτέλεια της απομόνωσης. Η κατάρρευση του αμερικανικού χρηματιστηρίου μεταδόθηκε στους Ευρωπαίους σαν πανδημία. Το ένα μετά το άλλο τα ευρωπαϊκά κράτη ανακάλυψαν πόσο στενές σχέσεις είχαν συνάψει με την παγκόσμια αγορά.

Τα δίκτυα των διεθνών σχέσεων επαναφέρουν και εντατικοποιούν την ισχύ της αγοράς, η οποία ρυθμίζει τις οικονομικές σχέσεις των κρατών και πραγματοποιεί αστραπιαία τις εμπορικές τους συναλλαγές. Το 1947 το σύνολο του διεθνούς εμπορίου ανερχόταν σε 57 δισεκατομμύρια δολάρια. Πενήντα τρία χρόνια αργότερα ο όγκος του διεθνούς εμπορίου είχε ξεπεράσει τα έξι τρισεκατομμύρια δολάρια. Αν οι πόλεμοι αποτελούν εμπόδιο στην εμπορική παγκοσμιότητα, η παρατεταμένη μεταπολεμική ειρήνη που γνώρισε η ήπειρός μας, οφείλει αρκετά στη διάχυση του πλούτου που προκάλεσαν οι αγορές.

Η κίνηση των κεφαλαίων από τις δυτικές πολυεθνικές προς τον Τρίτο κόσμο, ακολουθεί τη λογική του χαμηλού κόστους παραγωγής των προϊόντων ώστε να αυξάνεται η ανταγωνιστικότητά τους. Η κίνηση αυτή βέβαια στερεί την ευρωπαϊκή οικονομία από πολύτιμες επενδύσεις και συμβάλλει στους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της Ευρώπης. Οι διαμαρτυρίες κατά της παγκοσμιοποίησης σε μεγάλες δυτικές πόλεις προέρχονται από την εργατική τάξη των ανεπτυγμένων χωρών που παρακολουθεί τις θέσεις εργασίας να μεταφέρονται στον Τρίτο κόσμο. Τις τελευταίες δεκαετίες χώρες με τον μεγαλύτερο πληθυσμό του πλανήτη, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Μαλαισία και η Βραζιλία πέρασαν από την άκρα πενία σε μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα.

Η αλλαγή αυτή του επενδυτικού τοπίου άλλαξε την εικόνα των αριστερών ευρωπαϊκών κομμάτων. Από την κομμουνιστική διεθνή, η οποία ενστερνιζόταν τη μεταφορά πλούτου στις φτωχές χώρες και τον αναδιανεμητικό διεθνισμό, οδηγούμαστε τώρα σε έναν αριστερό εθνικισμό με σκοπό την προστασία της εργασίας.

Στο μεταξύ, νέα μετακίνηση πλούτου με άντληση υδρογονανθράκων από πετρώματα που ήταν στο παρελθόν απρόσιτα από την τεχνολογία που διέθετε ο κόσμος, καθιστούν δύο οικονομικούς γίγαντες, τις ΗΠΑ και τον Καναδά ενεργειακούς κόμβους του μέλλοντος.

Το πρόσφατο ταξίδι του Αμερικανού προέδρου στην Ασία σκοπό είχε την αναβάθμιση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή εκείνη του κόσμου. Οι νέες αυτές κινήσεις των ΗΠΑ είναι πιθανό να θεωρηθούν από την Κίνα ως ανταγωνιστικές του δικού της προγράμματος ασφάλειας στις νοτιοανατολικές θάλασσες που περιβάλλουν τις ακτές της. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε προαναγγείλει τις κινήσεις του στην Ιαπωνία, τις Φιλιππίνες και την Ταϊβάν. Οι χώρες αυτές αναζητούν τη σταθεροποιητική παρουσία των ΗΠΑ χωρίς όμως να προκαλέσει ανταγωνισμό με την Κίνα.

Ομως οι δύο χώρες πάνω στις οποίες στηρίζεται η αμερικανική παρουσία στον Ειρηνικό, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, διατηρούν σχέσεις κακές μεταξύ τους. Ανάλογη καχυποψία διέπει και τις σχέσεις Κίνας – Ιαπωνίας. Παράλληλα, οι κινήσεις Ομπάμα στην Ασία δημιουργούν την εντύπωση στους Κινέζους ότι οι Αμερικανοί θέλουν να οικοδομήσουν έναν δικό τους αποκλειστικό χώρο ασφάλειας στην ανατολική Ασία.

Μια νέα γεωπολιτική εξέλιξη αφορά τον αρκτικό κόσμο. Η τήξη των πάγων προσφέρει στους ενδιαφερόμενους μεγαλύτερες ευκαιρίες για την άντληση πετρελαίου και αερίου. Η Ρωσία βέβαια είναι ο πλησιέστερος διεκδικητής, όμως και άλλες χώρες ανταγωνίζονται για μια παρουσία στην Αρκτική.

Ο ανταγωνισμός αυτός συμπίπτει με την επιδείνωση των σχέσεων Ρωσίας και ΝΑΤΟ. Η κατάσταση άρχισε από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στο Κόσοβο. Την εποχή εκείνη ο συγγραφέας του άρθρου αυτού προσπαθούσε να πείσει Αμερικανούς συνέδρους σε βαλκανικές συναντήσεις ότι η περίπτωση του Κοσόβου δεν ήταν μοναδική και ότι δημιουργούσε προηγούμενο για άλλη ανάλογη επέμβαση. Οταν η Ρωσία επενέβη στη Νότια Οσετία και την ίδια τη Γεωργία, οι παλιοί σύνεδροι με θυμήθηκαν. Πιστεύω ότι, όπως σημειώνει η Nadia Arbatova, το ΝΑΤΟ και οι Ρώσοι θα πρέπει να οργανώσουν ένα νέο συνέδριο τύπου Ελσίνκι για να αντιμετωπίσουν τα νέα προβλήματα του πολυπολικού μας συστήματος.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγή Καθημερινή
4.5.2014

Γιατί το τυπωμένο χαρτί υπερέχει από κάθε είδους οθόνη

Είναι μύθος η ιδέα ότι στα γραφεία του μέλλοντος δεν θα υπάρχει ίχνος χαρτιού, λένε επιστήμονες. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες κατανοούμε και αφομοιώνουμε καλύτερα τα κείμενα που είναι τυπωμένα σε χαρτί. 

Το μέσο που χρησιμοποιούμε για να διαβάσουμε επηρεάζει τον τρόπο ανάγνωσης, συνεπώς το τυπωμένο χαρτί υπερέχει από κάθε είδους οθόνη, όσον αφορά τον βαθμό που κατανοούμε και αφομοιώνουμε κείμενα, αλλά και τον χρόνο που τα θυμόμαστε. Σε αυτό το συμπέρασμα έχουν καταλήξει αρκετοί επιστήμονες με τις μελέτες τους, οι οποίες έχουν ξεκινήσει εδώ και σχεδόν μία 20ετία για να διερευνηθεί κατά πόσο υπάρχει ποιοτική διαφορά στο πώς προσλαμβάνουμε ένα κείμενο σε έντυπη μορφή και πώς σε ψηφιακή, την οποία θα διαβάσουμε σε ένα PC, ένα e-reader, μια ταμπλέτα ή ένα smartphone.

Μαζί με όλες τις παραπάνω συσκευές, η ηλεκτρονική ανάγνωση κερδίζει τα τελευταία χρόνια ολοένα μεγαλύτερη απήχηση, καθώς προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα. Μέσω του Ιντερνετ, για παράδειγμα, ένα e-book φτάνει αυτοστιγμεί στον παραλήπτη του, ο οποίος μπορεί να αποθηκεύσει σε ένα φορητό γκάτζετ του ολόκληρη τη βιβλιοθήκη του, ώστε να την έχει συνεχώς μαζί του. Ωστόσο, μέσα από πειράματα και συνεντεύξεις, επιστημονικές έρευνες φανερώνουν πως υπάρχει και αντίτιμο, όπως ότι η προσήλωση στην οθόνη είναι δυσκολότερη απ’ ό,τι στο χαρτί. Παράλληλα, η δυσκολία να «χαρτογραφήσει» κανείς ένα απόσπασμα μέσα σε ένα e-book αφήνει υπόνοιες πως υπονομεύει τη μνήμη.

Ηλεκτρονικό ξεφύλλισμα

Εξάλλου, σύμφωνα με μελέτες, πολλοί αναγνώστες επιλέγουν την ηλεκτρονική μορφή για κείμενα για τα οποία θέλουν απλώς να «πάρουν μια ιδέα», και την έντυπη για όσα θέλουν να κατανοήσουν. Ετσι, σε έρευνα το 2011 στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ταϊβάν, η πλειονότητα των φοιτητών που συμμετείχαν απάντησαν πως τυπώνουν τα άρθρα που σκοπεύουν να διαβάσουν προσεκτικά, τα οποία θα επιλέξουν αφού πρώτα «ρίξουν μια ματιά» στις online περιλήψεις δεκάδων δημοσιεύσεων. Το ίδιο έδειξε και έρευνα το 2003 στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικό, όπου το 80% των φοιτητών απάντησε πάλι πως εκτυπώνει τα κείμενα που θέλει να «καταλάβει σε βάθος».

Αν και διαισθητική, αυτή η προτίμηση φαίνεται να οφείλεται στο γεγονός ότι, συγκριτικά με την οθόνη, η ανάγνωση ενός εντύπου είναι πιο διεξοδική και επομένως εντυπώνεται καλύτερα στη μνήμη. Συγκεκριμένα, πείραμα το 2011 σε δύο ομάδες εθελοντών που είχαν να διαβάσουν το ίδιο κείμενο, οι μισοί σε υπολογιστή και οι μισοί στο χαρτί, έδειξε πως οι δεύτεροι αφιέρωσαν περισσότερο χρόνο, διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας συγκεκριμένα αποσπάσματα, με συνέπεια να πετύχουν καλύτερα αποτελέσματα στα τεστ που προέβλεπε η διαδικασία. Ακόμη όμως κι αν ο επιτρεπόμενος χρόνος δεν διαφέρει για τους εθελοντές, όπως έγινε σε πείραμα το 2003 στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Leicester, περισσότεροι φοιτητές που είχαν διαβάσει το κείμενο σε έντυπη μορφή απάντησαν πως «γνώρισαν» και όχι απλώς «θυμούνταν» τις απαντήσεις.

Ο «χάρτης» του βιβλίου

Με βάση επιστήμονες σαν τον Σουηδό πειραματικό ψυχολόγο Erik Wastlund από το πανεπιστήμιο Karlstad, μια βασική αιτία για τις ποσοτικά και ποιοτικά καλύτερες επιδόσεις είναι πως οι οθόνες LCD των PC, των smartphone και των tablet εκπέμπουν φως. Επομένως, κουράζουν τα μάτια μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα και ατονεί η προσοχή του χρήστη. Από αυτή την άποψη φαίνεται να ξεχωρίζουν τα e-reader, οι οθόνες των οποίων αντανακλούν το εξωτερικό φως όπως και το συμβατικό χαρτί. Ωστόσο, άλλοι ειδικοί εκτιμούν, πως ανεξάρτητα από το είδος της συσκευής, μια ακόμη παρενέργεια των ψηφιακών κειμένων είναι πως η κάθε επιμέρους παράγραφος δεν έχει χαρακτηριστική «τοπογραφία» όπως στα συμβατικά έντυπα, με συνέπεια το «αποτύπωμά» της στη μνήμη να εξασθενεί πιο γρήγορα.

Αυτό είναι ένα από τα επιχειρήματα της Abigail J. Sellen στο βιβλίο που έγραψε μαζί με τον Richard H. R. Harper το 2001 και στο οποίο υποστηρίζει πως είναι μύθος η ιδέα ότι στα γραφεία του μέλλοντος δεν θα υπάρχει ίχνος χαρτιού («The Myth of the Paperless Office»). Με διδακτορικό στις γνωσιακές επιστήμες, η Sellen εργάζεται στο Ερευνητικό Κέντρο της Microsoft στο Cambridge και υποστηρίζει πως, όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο, δημιουργούμε έναν νοητικό χάρτη του. Στον χάρτη εντάσσονται τα συγκεκριμένα αποσπάσματα με βάση την οπτική εικόνα του σημείου στη σελίδα όπου βρίσκονται, αλλά και τη «χωροθέτησή» τους μέσα σε όλη την πλοκή του κειμένου, την οποία αντιλαμβάνεται ασυναίσθητα ο αναγνώστης, από το πάχος των σελίδων απλώς κρατώντας το βιβλίο. Με αυτό τον τρόπο, κάθε απόσπασμα κατανοείται βαθύτερα και μπορεί να ανακληθεί από τη μνήμη.

Του Κ. Δεληγιάννη

Πηγή Καθημερινή

15.3.2014

Γ. Καψής : Κυπριακό - Φοβού τους Δαναούς

«Θα αποτελούσε εθνική αυτοκτονία να επανέλθει τώρα ένα σχέδιο ανάλογο με αυτό του Ανάν». Η δήλωση του Προέδρου Αναστασιάδη δημιουργεί αισιοδοξία για τις επικείμενες συνομιλίες, μια αισιοδοξία που εξαντλείται βαθμιαία και σταθερά με κάθε λέξη του «κοινού ανακοινω-θέντος» Αναστασιάδη-Ερογλου.

Α. Προκαταρκτικά και για να μην πελαγοδρομήσουμε στην ανάλυση:

• Αναμφισβήτητα, το ανακοινωθέν είναι σε ορισμένα σημεία καλύτερο του σχεδίου Ανάν.
• Υπάρχουν σημεία χειρότερα και σημεία πολύ χειρότερα που οδηγούν ευθέως όχι σε διχοτόμηση αλλά σε διάσπαση των δύο «συνιστώντων» κρατών. Βλ. Τσεχοσλοβακία = Τσεχία + Σλοβακία.
• Η απόσπαση των «συνιστώντων» κρατών απαγορεύεται μεν αλλά οι διεθνείς συνθήκες ισχύουν... μέχρι να καταγγελθούν! Και αν εγερθεί θέμα «εγγυήσεων», ας μην ξεχνάμε τη μεγάλη τραυματική εμπειρία των Ελληνοκυπρίων: η Τουρκία εξαπέλυσε τον Αττίλα με το πρόσχημα της εγγυήτριας Δύναμης.
• Βάζουν την Τουρκία, όχι του Ερντογάν αλλά την εκκολαπτομένη Made in USA¹, από το παράθυρο στην ΕΕ και την καθιστούν ενεργειακό κόμβο - έναν ρόλο που διεκδικούσε η Ελλάδα.
• Την προοπτική αυτή παραδέχθηκε πρόσφατα και ο κ. Αναστασιάδης για να δελεάσει την Αγκυρα. Θα δελεάσει και τους Κυπρίους;

Εχουν πιθανότητες επιτυχίας οι νέες συνομιλίες; Μεγάλες και κύριος παράγων η κόπωση των Λαών, η μεγάλη αδυναμία της λαϊκής βούλησης. Ο κουρασμένος Λαός ανέτρεψε τον Βενιζέλο το '22 και ο ίδιος Λαός έστειλε τους 6 στο απόσπασμα.

Πρέπει να αρχίσουν οι συνομιλίες; Αναμφισβήτητα ναι, εφόσον το κύριο βάρος δεν θα μετατεθεί στον διαπραγματευτή αλλά στη μεθόδευση.

Β. Συγκριτική ανάλυση:

Αρθρον 3. Είναι ο διπρόσωπος Ιανός του ανακοινωθέντος:

• Η Κύπρος διατηρεί την ενιαία, κυρίαρχη κρατική της οντότητα βάσει των ψηφισμάτων του Σ. Ασφαλείας και των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου². Με το σχέδιο Ανάν η κρατική αυτή οντότητα έπαυε υφισταμένη και σε περίπτωση διαφωνίας των δύο κοινοτήτων επιστρέφαμε στην επομένη της εισβολής του Αττίλα. Επομένως, αποτελεί βελτίωση.
• Θεσπίζεται η συνέχιση της κρατικής οντότητας. Και αυτό αποτελεί βελτίωση.
• Στο ίδιο άρθρο στριμώχνεται και μια σειρά αρνητικών και επικίνδυνων προβλέψεων, όπως:

α) Εισάγεται η έννοια του συνιστώντος κράτους (Οι Κύπριοι θα είναι πολίτες «είτε του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους είτε...»). Ετσι η τουρκοκυπριακή κοινότητα που επί 40 χρόνια δεν είχε αναγνωριστεί, χάρη κυρίως στις προσπάθειες της Αθήνας, αναβαθμίζεται σε κράτος³.

β) Θα υπάρχουν δύο ιθαγένειες, μια «ενωμένη κυπριακή ιθαγένεια» και μια ιθαγένεια του συνιστώντος κράτους. Παρανοϊκή διάταξη που αποβλέπει στο να θεσμοποιηθεί η διάσπαση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε δύο κράτη. Mutatis Mutandis οι Αμερικανοί θα είχαν την ιθαγένεια των ΗΠΑ αλλά και της Νέας Υόρκης, της Ατλάντα, της Ντακότα κ.ο.κ. (Το κυπριακό σύστημα είναι προεδρικό όπως των ΗΠΑ).

γ) Αν και αναφέρονται, σαν βάση των συνομιλιών, οι Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, που προβλέπουν τις τρεις ελευθερίες, διακίνησης, εγκατάστασης, επιχειρηματικής δραστηριότητας, στην ουσία ανατρέπονται. Οι Ελληνοκύπριοι που θα εγκατασταθούν στον τουρκοκυπριακό, σήμερα, τομέα, δηλαδή εκείνοι που θα επιστρέψουν στις εστίες τους, δεν θα έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Σκοπός της διάταξης να μην επιστρέψουν στα σπίτια τους οι εκδιωχθέντες από τον Αττίλα που... τώρα δικαιώνεται!!!

δ) Η διάταξη αυτή όχι μόνον παραβιάζει το ευρωπαϊκό κεκτημένο αλλά και η Κύπρος θα είναι η μόνη «δημοκρατική χώρα» όπου πολίτες της δεν θα έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στον τόπο όπου ζουν, εργάζονται και φορολογούνται.

• Στα δημοκρατικά καθεστώτα επιτρέπονται τα πάντα εκτός από όσα ρητώς απαγορεύονται. Στα δικτατορικά καθεστώτα το ανάποδο: απαγορεύονται τα πάντα εκτός από όσα ρητά επιτρέπονται. Το ίδιο και στο επιδιωκόμενο νέο κρατικό μόρφωμα. Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση θα έχει μόνον τις εξουσίες που θα της παραχωρηθούν, ενώ το «κατάλοιπον της εξουσίας» θα ασκείται από τα «συνιστώντα κράτη», δηλαδή τους Τουρκοκυπρίους.

Γ. Σε μια συνολική θεώρηση θα μπορούσαν να παρατηρηθούν τα εξής:

• Η τουρκοκυπριακή πλευρά εξασφάλισε ήδη, και μόνον διά του κοινού ανακοινωθέντος, τα βασικά πλεονεκτήματα που επιδιώκει.
• Ολα τα θέματα που ενδιαφέρουν τους Ελληνοκυπρίους παραμένουν ανοικτά, όπως:

α) Το θέμα των εποίκων, ποιοι και πόσοι θα αναγνωριστούν σαν κάτοικοι του «συνιστώντος» κράτους.

β) Θα επιτρέπεται ή όχι η εγκατάσταση νέων εποίκων, πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει στον εκτουρκισμό της Κύπρου.

γ) Τα στρατεύματα κατοχής θα αποχωρήσουν; Πότε και με ποιο ρυθμό; Με το σχέδιο Ανάν θα αποχωρούσαν σε βάθος... 15ετίας!!!

δ) Επιστροφή περιουσιών των Ελληνοκυπρίων που έχουν περιέλθει στην κατοχή Τουρκοκυπρίων και αντιστρόφως.

Επαναλαμβάνεται ότι με τις συνθήκες αυτές η διαπραγμάτευση αποκτά βαρύνουσα σημασία. Μόνον με τη συνεχή συμμετοχή του Εθνικού Συμβουλίου της Κύπρου θα φθάσουμε σε ένα προσυμφωνημένο κείμενο και σε ένα διχαστικό δημοψήφισμα τύπου Ανάν.

Δ. Διεθνείς αντιδράσεις:

α) Η θέση των ΗΠΑ δεδομένη. Με την ασφυκτική πίεσή τους φθάσαμε στο κοινό ανακοινωθέν και το επιδιωκόμενο μόρφωμα εξυπηρετεί όχι μόνον τα ενεργειακά συμφέροντά τους αλλά και τους ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους τους στον αναδυόμενο νέο πολιτικό χάρτη στη Μέση Ανατολή.

β) Και μόνον οι δηλώσεις του κ. Νταβούτογλου δείχνουν τον ενθουσιασμό της Αγκυρας που έχει δυο λόγους να πανηγυρίζει. Πρώτον, αναβαθμίζεται ο ρόλος της και δεύτερον το βάρος που αποτελούσε για την τουρκική πολιτική το Κυπριακό μεταβάλλεται σε πλεονέκτημα.

γ) Οι δηλώσεις του κ. Βενιζέλου, που επιμελώς απέφυγε να αναφερθεί στα «συνιστώντα κράτη», δείχνουν ότι ο υπουργός των Εξωτερικών και κορυφαίος συνταγματολόγος ακολουθεί, και ορθότατα, την τακτική του σπεύδε βραδέως.

δ) Αντιθέτως, η οξυτάτη αντίδραση της Μόσχας δείχνει ότι ο κ. Πούτιν όχι μόνο δεν θα απουσιάσει από το ενεργειακό πόκερ στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά ίσως να δώσει και τα ρέστα του.

Δεν είναι καθόλου εύκολη η κατάσταση που αντιμετωπίζει ο Πρόεδρος της Κύπρου κ. Αναστασιάδης. Φέρει ήδη στο παθητικό του δύο αμαρτήματα: την υποστήριξη του σχεδίου Ανάν και την -όποια- συνευθύνη του στη χρεοκοπία της Κύπρου. Ενα τρίτο αμάρτημα δεν θα τον εξαγνίσει. Απλώς, θα του εξασφαλίσει μια θέση στην Κόλαση της Ιστορίας.

1. Ο σεΐχης Φατουλάχ Γκιουλέν στη θέση του Ερντογάν θα εισήγαγε διά της Τουρκίας έναν lihgt ισλαμισμό πολύ χρήσιμο για την Ουάσιγκτον. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

2. Η συμφωνία μεταξύ του Προέδρου Μακαρίου και του Ντενκτάς της 12ης-2-77.

3. Και μόνον διά του ανακοινωθέντος, έστω και αν δεν αρχίσουν συνομιλίες, αν κρίνει κανείς από τη νομολογία του ΔΔ της Χάγης, η αναγνώριση του κρατιδίου έχει επέλθει.

Του Γ. Καψή

Πηγή : Εθνος της Κυριακής

23.2.2014

Ν.Ξυδάκης : Κύπρος-γεωπολιτικά παίγνια και ιστορική μοίρα

Η λεωφόρος Μακαρίου, ο πιο εμπορικός δρόμος της Λευκωσίας, μια μίνι Φίφθ Αβενιου του Νότου, ας πούμε, το βράδυ είναι σκοτεινή, κανένα φως δεν εκπέμπεται από τις άδειες βιτρίνες. Τη μέρα είναι θλιβερή. Σαν την αθηναϊκή οδό Σταδίου, καθρεφτίζει το πληγωμένο σώμα της κυπριακής οικονομίας. Πίσω από τα αλλεπάλληλα συγχαρητήρια της Ευρώπης για την πρόοδο του μνημονίου, βρίσκονται χιλιάδες κουρεμένοι πολίτες και επιχειρηματίες, που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους και να λειτουργήσουν τις επιχειρήσεις τους. Κι αυτό σε μια χώρα όπου το ιδιωτικό χρέος ήταν πολύ υψηλό, ήδη από τα χρόνια της ανοικοδόμησης μετά την εισβολή του ’74. Σήμερα το ιδιωτικό χρέος είναι περίπου στο 300% του ΑΕΠ ― πανευρωπαϊκό ρεκόρ.

Πίσω από τα κλειστά μαγαζιά με τις πινακίδες «Πωλείται αέρας», βρίσκεται και ένας άλλος ζοφερός δείκτης, η ανεργία. Η Κύπρος δεν είχε ανεργία· το 3-4% προ κρίσης κατέγραφε απλώς τους μετακινούμενους από δουλειά σε δουλειά. Σήμερα πλησιάζει το 18% ― ίσως είναι η ταχύτερη μεταβολή εντός της Ε.Ε.

Σε αυτό το περιβάλλον οικονομικής και κοινωνικής αβεβαιότητας προστίθεται η πολιτική-εθνική αβεβαιότητα. Στα λόμπι των ξενοδοχείων συναντάς πολύ λιγότερους επιχειρηματίες, Ανατολικοευρωπαϊους και Αραβες. Υποκαθίστανται από τεχνοκράτες διπλωματικών αποστολών και sherpas, ανιχνευτές διαθέσεων, διαπραγματευτές: μαζί με το bail in και το Μνημόνιο κατέφθασε η Λύσις του Κυπριακού. Εσπευσμένα, εξπρές, συνοπτικά, πιεστικά, πακεταρισμένη βεβιασμένα με τους υποθαλάσσιους υδρογονάνθρακες, την επαύριον του κουρέματος άρχισε η διαπραγμάτευση του Κυπριακού.

Δέκα χρόνια από το δημοψήφισμα απόρριψης του Σχεδίου Ανάν, νεκρού πλέον υποτίθεται, και τρία χρόνια μετά το ναυάγιο των διμερών διαπραγματεύσεων Χριστόφια-Ταλάτ, το νέο σχέδιο λύσης, όπως προδιαγράφεται με δημιουργικές ασάφειες στην Κοινή Διακήρυξη Αναστασιάδη-Ερογλου, επαναφέρει υπό δυσμενέστερους όρους το «νεκρό» Σχέδιο Ανάν, καταργώντας ουσιαστικά την Κυπριακή Δημοκρατία και προοωθώντας ένα αμφιβόλου βιωσιμότητας μόρφωμα δύο συνιστώντων κυρίαρχων κρατών, δύο ιθαγενειών, και μιας αδύναμης ομοσπονδίας υπό την σκέπην των εγγυητριών δυνάμεων, βασικά της Τουρκίας. Πρόκειται για ένα μη βιώσιμο και λειτουργικό κρατικό μόρφωμα, ρατσιστικό και διχοτομικό, χωρίς ανάλογο στη διεθνή δικαιική και πολιτειακή εμπειρία, που παραβιάζει κατάφωρα το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε μια χώρα-μέλος της Ε.Ε. Αναλογίες μπορούν να βρεθούν μόνο σε αποτυχημένα κράτη ή junk states, συγκαλυμμένα προτεκτοράτα.

Το γεωπολιτικό περιβάλλον έχει αλλάξει άρδην στην ΝΑ Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Είναι προφανές ότι ο απώτερος γεωπολιτικός στόχος είναι η στρατηγική επανασύνδεση Τουρκίας και Ισραήλ, μέσω του ενεργειακού δικτύου, και με σκαλοπάτι-μαξιλάρι την Κύπρο. Τον στόχο φαίνεται να επιδιώκουν ζωηρά οι ΗΠΑ, με την υποστηριστική ανοχή των Βρυξελλών. Σε αυτό το περίπλοκο ρευστό περιβάλλον, Κύπρος και Ελλάδα, λόγω επιτήρησης και οικονομικής δυσπραγίας, δεν διαθέτουν προς στιγμήν το απαραίτητο πολιτικό κεφάλαιο για να διαπραγματευτούν λυσιτελώς. Χρειάζεται χρόνος. Ενδεχόμενη εμπλοκή σε οριστικές λύσεις υπό δυσμενείς όρους, χωρίς δυνατότητες άμεσης απεμπλοκής, μπορεί να αποβεί μοιραία, με ιστορικές συνέπειες για την ακεραιότητα και τη γεωπολιτική σημασία των δύο ελληνικών κρατών. Και οι υδρογονάνθρακες, που προβάλλονται τώρα από τις κυβερνήσεις Αθηνών και Λευκωσίας, ως ελπίδες για μελλοντική ανάκαμψη, μπορεί να αποβούν γεωπολιτική κατάρα, όπως εύστοχα έχουν περιγράψει το ζήτημα οι Ισραηλινοί. Αλλά όπως δείχνει και η χθεσινή αποχώρηση του ΔΗΚΟ από την κυβέρνηση Αναστασιάδη, όλα είναι ανοιχτά, σε Κύπρο και Ελλάδα.

Του Νίκου Ξυδάκη

Πηγή Καθημερινή

28.2.2014 

Κρητικές υφάντρες μας μαθαίνουν την τέχνη τους

Από τον Ομηρο ώς και τον περασμένο αιώνα, η ιστορία της Κρήτης πέρασε σαν υφάδι από στημόνι. Τα προικιά, τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα που αγκάλιαζαν το σώμα, τα τραπεζομάντιλα που στόλιζαν το γιορτινό τραπέζι. Ομως αυτό το νήμα που διατρέχει τον χρόνο, μοιάζει να κινδυνεύει σήμερα να κοπεί.

Οι τελευταίες υφάντρες που έμαθαν την τέχνη από τη μητέρα και τη γιαγιά τους είναι σήμερα μεσήλικες. Η παραγωγή είναι οικονομικά ασύμφορη, μπροστά στα τόπια με τα κινέζικα υφάσματα που εισάγονται μαζικά στην Κρήτη. Και η αμοιβή της επίπονης αυτής εργασίας είναι πενιχρή.

Προτού η σύνδεση με το παρελθόν χαθεί εντελώς, μια ομάδα από φωτισμένες γυναίκες έφτιαξε μια πρωτοβουλία με τη συμβολή του Πανεπιστημίου των Ορέων, την οποία βάφτισαν «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi» (από το όνομα της γυναίκας του Οδυσσέα και το επίθετο του Ινδού ηγέτη που κήρυξε την ειρήνη) με στόχο να διασώσουν τεχνικές, σχέδια, πολύτιμη γνώση και κυρίως μεράκι.

Με την καθοδήγηση της εμπνεύστριας της πρωτοβουλίας, Βαρβάρας Τερζάκη - Παλλήκαρη, της καθηγήτριας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ιριδας Τζαχίλη, της υπεύθυνης της μουσειακής συλλογής του Κέντρου Λαογραφίας Αθηνών, Λουίζας Καραπιδάκη και της Τίνας Δασκαλαντωνάκη, συσπείρωσαν τις τελευταίες υφάντρες του νησιού.

Τις βοηθούν όχι μόνο να κρατήσουν την τέχνη τους ζωντανή, αλλά να συνειδητοποιήσουν την τεράστια σημασία της για την ανάπτυξη μιας μικρής οικονομίας κλίμακος. Στο πλαίσιο των δράσεων, οι υφάντρες προσκλήθηκαν στην Αθήνα και παρουσιάζουν ζωντανά τα μυστικά της τέχνης τους, κάθε Σάββατο απόγευμα (18.30) και Κυριακή πρωί (12.30) σ’ έναν αργαλειό που έχει στηθεί στον 1ο όροφο του Μουσείου Μπενάκη στην Κουμπάρη. Στο τέλος κάθε παρουσίασης ακολουθεί μια 15λεπτη ομιλία ειδικών σχετική με το θέμα. Οι εκδηλώσεις στο μουσείο θα διαρκέσουν μέχρι και το τέλος του χρόνου. Και πράγματι αξίζει να περάσετε μια βόλτα για να ηρεμήσει η ψυχή σας και να αισθανθείτε ότι κάτι γίνεται σε αυτόν τον τόπο.

της Μαργαρίτας Πουρνάρα

Πηγή Καθημερινή

28.11.2013

Χριστόφιας : Λάθος η διάσωση της Λαϊκής

H παροχή έκτακτης ρευστότητας στη Λαϊκή Τράπεζα από τον ELA ήταν λάθος, παραδέχεται τώρα ο τέως πρόεδρος της Κύπρου Δημήτρης Χριστόφιας, ο οποίος υποστηρίζει ωστόσο ότι η κυβέρνηση δεν είχε την εξουσία να κλείσει την τράπεζα.

Σε συνέντευξη στην «Κ» Κύπρου ο κ. Χριστόφιας υποστηρίζει ότι από το καλοκαίρι του 2012, όταν έμαθε ότι ανέβαινε η παροχή βοήθειας από τον ELA, είχε πει στον κεντρικό τραπεζίτη Π. Δημητριάδη και στον τότε υπουργό Οικονομικών Β. Σιαρλή να του πουν τις επιπτώσεις σε περίπτωση εκούσιας διάλυσης της Λαϊκής.

«Και οι δύο απάντησαν ότι θα είχε καταστροφικές συνέπειες αν αφήναμε την τράπεζα να κλείσει και ότι θα χρειαζόμασταν 7 δισ. για τις εγγυημένες καταθέσεις. Και τώρα θέλουμε 10 δισ. Και με ποιον τρόπο θα ξοφλήσουμε αυτά τα 10; Με ίδιους πόρους. Εγώ ποτέ δεν συζήτησα να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα με ίδιους πόρους», ανέφερε ο κ. Χριστόφιας.

Κατηγορεί τον τέως κεντρικό τραπεζίτη Αθανάσιο Ορφανίδη για ελλιπή έλεγχο των τραπεζών και ότι δεν τον ενημέρωσε για την τεράστια έκθεσή τους. «Γιατί ήμουν στα μαχαίρια με τον κ. Ορφανίδη; Διότι συζητήσαμε εκατόν φορές, μου έστειλε άλλες τόσες επιστολές, ουδέποτε, σε κανένα έγγραφο και σε καμιά συζήτηση, αναφέρθηκε στις τράπεζες. Ουδέποτε μου είπε ότι οι τράπεζες κάνουν επεκτατική πολιτική, και όταν άρχισε ο ΕLA για τη Λαϊκή, ουδέποτε μου είπε. Και πού πήγαιναν τα λεφτά από τον ELA της Λαϊκής; Πήγαιναν στην Ελλάδα και γίνονταν επενδύσεις αλλού και χωρίς διασφαλίσεις. Αυτά τα απέκρυβε. Και τώρα δεν τα λέει. Είχε μαρτυρήσει σε αυτή την περιβόητη επιτροπή. Είπε ότι προειδοποίησε τον πρόεδρο για την κατάσταση στις τράπεζες; Ποτέ. Και το πρόβλημά μας είναι η κατάσταση στις τράπεζες. Είχε συναινέσει στη μετεξέλιξη της Marfin Λαϊκής από ελληνική τράπεζα σε κυπριακή και δεν μας είπε τίποτε. Και αυτό είναι εγκληματικό, γιατί χάσαμε αμέσως 4,1 δισ. και άλλα 4 δισ. από τις τράπεζες, να λοιπόν πού είναι το πρόβλημα».

Ο Δ. Χριστόφιας υπεραμύνθηκε των χειρισμών του στην οικονομία λέγοντας ότι προσπάθησε να αποφύγει «όπως ο διάβολος το λιβάνι» την τρόικα, αλλά τελικά υποχρεώθηκε να καταλήξει στο Μνημόνιο το οποίο «ήταν ίσως το πιο χαλαρό που υπέγραψε ποτέ χώρα που απευθύνθηκε στον μηχανισμό στήριξης».

Από τα θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης ξεχωρίζει η αναφορά του Δ. Χριστόφια στην τραγωδία της 11ης Ιουλίου στο Μαρί και οι αρχικές σκέψεις για παραίτηση. «Παρ’ όλη την πίεση, ψυχική και πολιτική, αποφάσισα να μείνω στις επάλξεις», είπε, προσθέτοντας ότι θα ήταν ανεύθυνο και ανέντιμο να έφευγε την ώρα της μεγάλης δοκιμασίας, κάτι για το οποίο -όπως είπε- δεν μετάνιωσε. «Θα ήταν κάτι σαν λιποταξία», κατέληξε.

Πηγή Καθημερινή

24.11.2013

Επικοινωνία: Ο τηλεοπτικός μύθος που άλλαξε τον κόσμo (Κέννεντι)

Πενήντα χρόνια ακριβώς συμπληρώθηκαν την 22α Νοεμβρίου από την ημέρα κατά την οποία η πρώτη on camera τραγωδία άλλαξε την ιστορία της τηλεόρασης και μαζί της τον παγκόσμιο πολιτισμό, αλλάζοντας τους κώδικες επικοινωνίας, την αισθητική και την αντίληψη της πραγματικότητας. Η δολοφονία του Τζον Φ. Κένεντι στο Ντάλας, εκείνο το πρωινό του Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια της απευθείας κάλυψης από το τοπικό δίκτυο KRLD της περιοδείας του και με τα εθνικά δίκτυα σε άμεση σύνδεση, υπήρξε το γεγονός που συνέδεσε έκτοτε οριστικά την τηλεοπτική κάμερα με τη διαμόρφωση της συνείδησης του κόσμου για την πραγματικότητα.
Εκείνη ακριβώς η στιγμή, που η Τζάκι με το άψογο ροζ ταγέρ της πηδάει πάνω από το γερτό σώμα του Αμερικανού προέδρου πανικόβλητη, ενώ οι άνδρες της ασφαλείας δεν έχουν συνέλθει από την έκπληξη, υπήρξε η εικόνα που έμελλε να προσθέσει στην τηλεοπτική ενημέρωση ένα νέο στοιχείο, αλλάζοντας το ύφος και τους στόχους της, την καθήλωση του κοινού διά του συγκλονισμού του. Ηταν το στοιχείο που τροφοδότησε έκτοτε τη σύγκρουση εφημερίδων και τηλεόρασης.
Υπήρξε, ωστόσο, ένα ακόμη στοιχείο σε αυτή την τηλεοπτική στιγμή. Εκεί, μπροστά στην οθόνη, η οποία αναμετέδιδε το ιστορικό γεγονός με τρόπο που οι θεατές αισθάνονταν μέρος της ιστορίας εν τω γεννάσθαι, συντελούνταν ταυτοχρόνως και μια μύχια εξέλιξη, την οποία ούτε η λογοτεχνία ούτε ο κινηματογράφος είχαν καταφέρει να τελειοποιήσουν: η συναισθηματική ένωση του αμερικανικού έθνους μέσω της κοινής εμπειρίας. Εμελλε έκτοτε ολόκληρο το οικοδόμημα της τηλεοπτικής ενημέρωσης να προσανατολιστεί σε αυτό ακριβώς το κυνήγι του συγκλονισμού του κοινού, εκφυλίζοντας, όπως ήταν φυσικό, σταδιακά τις μεθόδους και τις αρχές της ενημέρωσης, για να φτάσει, μερικές δεκαετίες αργότερα, αυτή η αντίληψη περί ενημέρωσης να οριστεί ως «τρομολαγνεία».
Στην πραγματικότητα ήταν η πρώτη στιγμή της τηλεόρασης που αποτύπωνε ένα αίσθημα κινδύνου για την αμερικανική κοινωνία, η οποία μέχρι τότε, τουλάχιστον ως προς την τηλεοπτική της εκδοχή, ζούσε το όνειρο της διαρκούς και απρόσκοπτη ανόδου –μορφωτικής, επαγγελματικής και οικονομικής– της μεσαίας τάξης. Ηταν το πρώτο πλήγμα στις βεβαιότητες του κόσμου, μία από τις οποίες εκείνη τη στιγμή ήταν ότι ο Τζέι Εφ Κένεντι θα γινόταν ο καλύτερος πρόεδρος των ΗΠΑ. Ούτε αυτό ωστόσο στάθηκε ποτέ δυνατόν να επαληθευτεί. Η δολοφονία του αγαπημένου της τηλεόρασης «Τζέι Εφ» κράτησε τον μύθο του αναλλοίωτο και λαμπερό μέχρι σήμερα, τη φιγούρα του νεανική και γοητευτική, την οικογενειακή του ζωή ένα σαπουνοπερικό παραμύθι, στο οποίο όσα αποκαλύφθηκαν κατόπιν –απιστίες, ιδιωτικά πάθη κ.λπ.– απλώς πρόσθεσαν μεγαλύτερη γοητεία για ένα κοινό, το οποίο εθιζόταν όλο και περισσότερο στο θέαμα της πολιτικής, απομακρυνόμενο από την ουσία της.

Εκείνη πάντως η live αναμετάδοση της δολοφονίας, που αποτελεί έκτοτε case study για τις αμερικανικές πανεπιστημιακές σπουδές δημοσιογραφίας, υπήρξε το ισχυρό αποτύπωμα όλων των ελαττωμάτων και των προτερημάτων αυτής της μεθόδου ενημέρωσης.

Οι ρεπόρτερ αναμετέδιδαν ό,τι έβλεπαν, χωρίς έλεγχο, και αυτό ήταν ό,τι ακριβώς έβλεπε και ένιωθε ο κόσμος εκείνη τη στιγμή. Στο κεντρικό στούντιο του CBS επιβεβαίωνε τα γεγονότα ο Γουόλτερ Κρονκάιτ, η «φωνή της Αμερικής», το πρόσωπο που εμπιστεύονταν περισσότερο απ’ όλους οι πολίτες, ενσαρκωτής των ιερότερων φαντασιώσεων της μεσαίας τάξης – προερχόμενος από αυτήν, μορφωμένος, επιτυχημένος, σοβαρός. Μπορεί να χρειάστηκε να περιμένει, μέχρι να ζεσταθούν οι προβολείς και να γίνει η σύνδεση με το Ντάλας, δέκα ολόκληρα λεπτά από τη στιγμή των πυροβολισμών (ενώ προβαλλόταν η σαπουνόπερα «As the World Turns»), αλλά η Αμερική πίστεψε μόνον όταν είδε τα υγρά του μάτια ενώ έλεγε τη φράση ότι ο πρόεδρος ήταν νεκρός και άκουσε το ράγισμα στη φωνή του. Ποτέ πια ο κόσμος δεν θα ήταν ίδιος. Είχε αλλάξει για πάντα η τηλεόραση.

Ναι, ο Τζέι Εφ Κένεντι ήταν ο πρώτος πολιτικός στην ιστορία που θεμελίωσε τις στενές σχέσεις τηλεόρασης και πολιτικής και μετέτρεψε την εκλογή προέδρου σε σόου δίνοντας ώθηση σε κοσμογονικές αλλαγές. Ισως δεν φανταζόταν ποτέ ότι η πρόσκληση της Τζάκι στην εκπομπή του Μάροου θα εξελισσόταν μέσα σε μερικές δεκαετίες στην τηλεόραση που ασχολείται με τις κομμώσεις της Χίλαρι και τα γυμνασμένα μπράτσα της Μισέλ Ομπάμα, ούτε φυσικά θα είχε διανοηθεί ότι η live επικοινωνία ενός Αμερικανού προέδρου με τον λαό του θα κορυφωνόταν στο προεδρικό ριάλιτι του Κλίντον να ομολογεί «ανάρμοστη σχέση». Αλλωστε, υπήρξε και ο μοναδικός έκτοτε πρόεδρος που με μια «συμφωνία κυρίων» με τους δημοσιογράφους –όλοι τότε ήταν κύριοι– θα έμενε προφυλαγμένη η ιδιωτική του ζωή μέχρι τον θάνατό του.

Της Πόπης Διαμαντάκου

Πηγή Καθημερινή

24.11.2013