Μια σύντομη ιστορία των μέσων
Ολα τα σύγχρονα μέσα για την αποθήκευση πληροφοριών αποδεικνύονται προσωρινά
Στα μέσα του 19ου αιώνα οι κατασκευαστές στράφηκαν στο χαρτί από ξυλοπολτό και φαίνεται ότι αυτό το χαρτί έχει μέγιστη διάρκεια ζωής γύρω στα 70 χρόνια (αν πάρετε στα χέρια σας εφημερίδες ή βιβλία της μεταπολεμικής περιόδου, θα δείτε ότι πολλά από αυτά θρυμματίζονται καθώς προσπαθείτε να τα ξεφυλλίσετε). Ετσι, εδώ και αρκετό καιρό γίνονται συνέδρια και μελετώνται διάφοροι τρόποι ώστε να διασωθούν τα βιβλία που υπάρχουν στις βιβλιοθήκες μας. Μια από τις δημοφιλέστερες ιδέες (αλλά σχεδόν αδύνατη στην υλοποίησή της για κάθε βιβλίο που υπάρχει) είναι να σαρωθούν όλες οι σελίδες τους και να μεταφερθούν σε ένα ηλεκτρονικό μέσο.
Αυτό όμως οδηγεί σε ένα άλλο πρόβλημα. Ολα τα άλλα μέσα για τη μεταφορά και τη διατήρηση πληροφοριών, από τις φωτογραφίες ως τα φιλμ σε κυλίνδρους, από τους δίσκους ως τις φορητές κάρτες μνήμης USΒ, είναι πιο ευπαθή από τα βιβλία. Για ορισμένα από αυτά το γνωρίζαμε ήδη. Στις παλιές κασέτες μαγνητοφώνου ύστερα από λίγο καιρό η ταινία άρχιζε να μπερδεύεται, προσπαθούσαμε να την ξεμπερδέψουμε γυρίζοντας ένα μολύβι στα καρούλια, συχνά όμως χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Οι βιντεοκασέτες χάνουν εύκολα το χρώμα και την ευκρίνειά τους και αν χρησιμοποιούνται πολλές φορές- αν, για παράδειγμα, κάποιος τις γυρίζει συχνά μπρος πίσω-, σύντομα καταστρέφονται.
Εχει περάσει αρκετός καιρός ώστε να γνωρίζουμε πόσο κρατάει ένας δίσκος βινυλίου προτού γρατσουνιστεί υπερβολικά, όμως δεν είχαμε τον χρόνο να διαπιστώσουμε τη διάρκεια ζωής του CD-RΟΜ αφού, παρ΄ ότι χαιρετίστηκε αρχικά ως η επινόηση που θα έσωζε το βιβλίο, σύντομα αποσύρθηκε από την αγορά επειδή αποκτήσαμε τη δυνατότητα να έχουμε πρόσβαση στις ίδιες πληροφορίες online και με λιγότερο κόστος. Δεν ξέρουμε πόσο καιρό μπορούν να διαρκέσουν οι ταινίες σε DVD. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι μερικές φορές τα DVD αρχίζουν να συμπεριφέρονται παράξενα αν τα παίζουμε πολύ συχνά. Και ποτέ δεν είχαμε τον χρόνο να δούμε πόσο μπο ρούν να κρατήσουν οι δισκέτες. Αντικαταστάθηκαν τόσο γρήγορα από τη σκληρή εκδοχή τους και στη συνέχεια από τα επανεγγράψιμα CD, τα οποία με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τις κάρτες μνήμης USΒ.
Η εξαφάνιση αυτών των ξεπερασμένων μέσων συνοδεύτηκε από την εξαφάνιση των ηλεκτρονικών υπολογιστών που μπορούσαν να τα διαβάζουν- πολύ λίγοι άνθρωποι, νομίζω, εξακολουθούν να έχουν στο σπίτι τους υπολογιστές με υποδοχή για δισκέτες- και αν κάποιος δεν μετέφερε εγκαίρως στο επόμενο μέσο όλα τα δεδομένα που είχε στο προηγούμενο (και θα πρέπει να το κάνει, όπως φαίνεται, για πάντα, κάθε δύο ή τρία χρόνια) τα έχει χάσει αμετάκλητα (εκτός και αν έχει στο υπόγειό του καμιά δεκαριά παλιούς υπολογιστές, έναν για κάθε εξαφανισμένο μέσο).
Ετσι, όσον αφορά όλα τα μηχανικά, ηλεκτρικά ή ηλεκτρονικά μέσα, είτε ξέρουμε ότι φθείρονται γρήγορα είτε δεν ξέρουμε ακόμη πόσο μπορούν να διαρκέσουν. Για ορισμένους τύπους αποθήκευσης δεδομένων μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ.
Τα σύγχρονα μέσα αποθήκευσης φαίνονται να έχουν δημιουργηθεί περισσότερο για τη διάδοση των πληροφοριών παρά για τη διατήρησή τους. Το βιβλίο για καιρό υπήρξε το κύριο μέσο διάδοσης (σκεφτείτε τον ρόλο που έπαιξε η τυπωμένη Βίβλος στην Προτεσταντική Μεταρρύθμιση) αλλά και διατήρησης. Σε μερικούς αιώνες είναι πιθανόν ο μόνος τρόπος που θα υπάρχει ώστε να ανασύρει κανείς πληροφορίες από το παρελθόν, αν απομαγνητιστούν όλα τα ηλεκτρονικά μέσα αποθήκευσης, να είναι ένα ωραίο incunabulum, ένα από τα βιβλία των πρώτων χρόνων της τυπογραφίας. Από τα σύγχρονα βιβλία μας θα επιζήσουν μόνο όσα είναι τυπωμένα σε χαρτί πολυτελείας ή αυτά που έχουν αρχίσει να προσφέρουν πολλοί εκδοτικοί οίκοι σε «acid-free paper».
Δεν είμαι «κολλημένος» στο παρελθόν. Σε έναν φορητό δίσκο των 250 gigabyte έχω «περάσει» τα μεγάλα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και την Ιστορία της Φιλοσοφίας: είναι πολύ πιο εύκολο να βρεις εκεί μια φράση από τον Δάντη ή τον Θωμά Ακινάτη από το να σηκώνεσαι για να κατεβάσεις έναν βαρύ τόμο από ένα ψηλό ράφι. Χαίρομαι όμως που αυτά τα βιβλία εξακολουθούν να βρίσκονται στα ράφια μου, μια εγγύηση μνήμης για τις στιγμές που τα ηλεκτρονικά όργανα παύουν να λειτουργούν.
© 2009 Umberto Εco/L΄Εspresso (distributed by Νew Υork Τimes Syndicate)
Το πιο πρόσφατο βιβλίο του ιταλού συγγραφέα και δοκιμιογράφου Ουμπέρτο Εκο είναι «Η ιστορία της ασχήμιας».
ΠΗΓΗ ΤΟ ΒΗΜΑ
9.5.09
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου