Πώς αντέδρασε η κοινωνία της Κρήτης στους χίπις; Πώς συνδέθηκε ο κινηµατογράφος µε τα κινήµατα του ‘60; Αυτά είναι δύο µόνο από τα ερωτήµατα στα οποία προσπαθεί να δώσει απάντηση ένα βιβλίο για την «Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα»
Πώς ξεκίνησε το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα; Οι πρώτες κλωτσοπατινάδες ξεκίνησαν από Ελληνες που είχαν ζήσει στο εξωτερικό. Τα παιχνίδια ονοµάζονταν εγγσερσάιζ και παίζονταν µέσα στα γυµναστήρια. Μετά το football θα µεταφραστεί «ποδοσφαίρισις» και θα έχει αφανή ήρωά του στην Ελλάδα έναν ποδοσφαιριστή της ελβετικής Σερβέτ. Ηταν ο Παναγής Βρυώνης που στα είκοσι χρόνια του, το 1891, προσπαθούσε να µάθει τους φίλους τουνα κλωτσούν το τόπι, γράφει ο Γιώργος Γάσιας. Εφερε µάλιστα µπάλες και σαµπρέλες απ’ έξω, εγκατέστησε και «γκολ-ποστ» στα χωράφια των Ιλισίων και η περιπέτεια του ποδοσφαίρου άρχισε.
Οχι πάντως χωρίς προβλήµατα. H «νεοφανής παιδιά», όπως έλεγαν τότε, µόλις άρχισε να διαδίδεται, συνάντησε την οργανωµένη αντίδραση των γυµναστών. Αυτοί ήταν υπέρµαχοι της πειθαρχηµένης συλλογικής εκγύµνασης αλλά και της λεγόµενης ηθικής δύναµης του κλασικού αθλητισµού – αυτά, βέβαια, πολύ πριν από την ευρεία διάδοση των αναβολικών – και διατύπωναν θεωρίες περί «της καταστροφής που επιφέρει το ποδόσφαιρον εις τον οργανισµόν». Μ’ αυτά και µ’ αυτά όχι µόνο δεν εµπόδισαν τη διάδοση του νέου παιχνιδιού, αλλά προκάλεσαν, µετά το 1906, και την απόσχιση των ποδοσφαιρόφιλων από τους γυµναστικούς συλλόγους, µε την ίδρυση καθαρόαιµων ποδοσφαιρικών σωµατείων.
EΣο ΕΤΟΙΜΟΣ. Περίπου την ίδια εποχή αλλά για άλλους λόγους, άρχισε να διαδίδεται και ο προσκοπισµός. Βασίστηκε σε βρετανικά πρότυπα – ο ιδρυτής, άλλωστε, της κίνησης ήταν Βρετανός, σε µια εποχή που η Βρετανία φοβόταν έναν υποτιθέµενο ηθικό και φυσικό εκφυλισµό της. Η κίνηση αυτή άρα φιλοδοξούσε να διαµορφώνει χαρακτήρες, κάτι που ταίριαξε και µε τις εσωτερικές επιδιώξεις. «Σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η στρατιωτική προπαίδευση των νέων αποτελούσε στόχο της σχολικής σωµατικής αγωγής», γράφει η Γιούλα Κουτσοπανάγου. «Ο στόχος παραµένει ο ίδιος και στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά το περιεχόµενό του αλλάζει. Η στρατιωτική προετοιµασία δεν θα σηµαίνει πλέον µόνο την εκµάθηση δεξιοτήτων απαραίτητων στο πεδίο της µάχης αλλά και τη διάπλαση χαρακτήρων έτοιµων να πειθαρχήσουν και να αγωνιστούν σε συνθήκες πολέµου». Ο τόµος «Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα» (Εκδ. Θεµέλιο, επιµέλεια: Βαγγέλης Καραµανωλάκης, Εύη Ολυµπίτου, Ιωάννα Παπαθανασίου) αποτελείται από τις – επεξεργασµένες – ανακοινώσεις του οµότιτλου συνεδρίου (επιστηµονική επιτροπή: Σπύρος Ασδραχάς, Ηλίας Νικολακόπουλος, Προκόπης Παπαστράτης) που οργανώθηκε τον Μάρτιο του 2008 από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς».
ροκ και ΚΟΜΜΟΎΝΙΣΤΕΣ. «Τα ρεµπέτικα, τα αντάρτικα, τα δηµοτικά και τα έντεχνα λαϊκά θεωρήθηκαν ως στοιχεία της συνέχειας της “παράδοσης” και σύµβολα αγωνιστικότητας του “Λαού”», γράφει ο Νίκος Παπαδογιάννης, «σε αντιπαράθεση µε τον “αµερικάνικο τρόπο ζωής”, κατηγορία που είχε εισαχθεί στον λόγο της Αριστεράς από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 και περιλάµβανε τη ροκ µουσική, τις ταινίες του Χόλιγουντ και χώρους ψυχαγωγίας, όπως τα µπιλιαρδάδικα». Ο Ρήγας Φεραίος δεν προχωρούσε σε αρνητική κριτική της ροκ, όπως η ΚΝΕ και οι µαοϊκές οργανώσεις. Το γεγονός όµως ότι τόσο η ΚΝΕ όσο και ο Ρήγας αλλά και η Νεολαία ΠΑΣΟΚ, ενέταξαν στους στόχους τους τη συγκρότηση ενός «προοδευτικού λαϊκού κινήµατος» και τη «διαπαιδαγώγηση του λαού», µέσω φεστιβάλ και πανεπιστηµιακών πολιτιστικών συλλόγων, οδήγησε στον δραµατικό περιορισµό της κυκλοφορίας της ροκ την τετραετία 1974-1977.
«Αρκετοί έλληνες ροκ καλλιτέχνες βρέθηκαν να ασχολούνται µε άλλα είδη µουσικής, όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος, που συνεργάστηκε µε τον Γιάννη Μαρκόπουλο σε έντεχνους - λαϊκούς δίσκους». Από τις ελάχιστες εξαιρέσεις οι Socrates drank the conium που εξακολούθησαν τις εµφανίσεις τους στο «Κύτταρο». Μία µαρτυρία µέλους της ΚΝΕ δίνει τον τόνο της εποχής: «Πάρτι σε σπίτια, όπου ακουγόταν και ροκ µουσική, εξακολουθούσαν να οργανώνονται αλλά σε σχέση µε τα πάρτι των χρόνων της δικτατορίας υπήρχε περισσότερη ντροπή και δεν χόρευαν ζευγαράκια µε κλειστά φώτα, όπως τότε, ενώ υπήρχε πολύ περισσότερη συζήτηση σχετικά µε ζητήµατα υψηλής πολιτικής».
Ολα αυτά άρχισαν να αλλάζουν από το 1978 µε την πρώτη τηλεοπτική εκποµπή ξένης µουσικής (στην ΥΕΝΕΔ), τη δηµιουργία ειδικών περιοδικών και τον πολλαπλασιασµό των ραδιοφωνικών εκποµπών. Αλλά και µε το άνοιγµα των πρώτων µπαρ/παµπ, όπως το «Ντόµινο» και το «Lucky Luke» στη Θεσσαλονίκη και ο «Ιπποπόταµος», το «Τριπ» και το «Ezra Pub» στην Αθήνα. Την ίδια ακριβώς περίοδο, κοντά στο 1977, γεννήθηκαν και µια σειρά ροκ συγκροτήµατα όπως η Lernaia Ydra, η Vavoura Band και οι Σπυριδούλα που ήταν ένα διάστηµα το δηµοφιλέστερο.
οι ΧΙΠΙΣ ΣταΜαταλα. Ενδιαφέροντα είναι τα πορίσµατα της έρευνας και γιατην «ξενόφερτη» χίπικη κοινότητα στα Μάταλα της Κρήτης. Ο Θανάσης Θεοδώρου, που ερεύνησε και τον τοπικό Τύπο, λέει ότι στην αρχή υπήρχε µάλλον ανοχή, λόγω των οικονοµικών ωφεληµάτων της τοπικής κοινωνίας αλλά και επειδή η κοινότητα ήταν µικρή και αποµονωµένη από τα βλέµµατα των κατοίκων του Ηρακλείου. Η Κρήτη ήταν στη φάση που άλλαζε, µετατρεπόµενη σε τουριστική βιοµηχανία. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι οι αρχισυντάκτες των εφηµερίδων τηρούν σχετικά ουδέτερη και κατευναστική στάση. Εκείνος που πρωτοστάτησε στη δαιµονοποίηση της κοινότητας αυτής ήταν ο Γορτύνης και Αρκαδίας Τιµόθεος, µιλώντας για «έκλυση των ηθών», «µικρόβιο του χιπισµού», «λερό τουρισµό», «αποικία των Ματάλων».
Το 1970 (η χίπικη κοινότητα άρχισε να συγκροτείται το 1965) οι εφηµερίδες έγραψαν ότι πρόκειται να οργανωθεί «διεθνές χίπικο συνέδριο».
Οι αντιδράσεις προκάλεσαν τον Ιούνιο του 1970 επιχείρηση εκκαθάρισης της περιοχής που σήµανε και τη διάλυση της κοινότητας. Ενδιαφέρον είναι ότι δεν διαπιστώνεται από καµία πηγή η αλήθεια της είδησης περί «χίπικου συνεδρίου» ενώ και επιστολή του διευθυντή Χωροφυλακής Λασιθίου λέει ότι κατά την επιχείρηση δεν αποκαλύφθηκαν όσα φηµολογούνταν. Ο φόβος για την ανακοπή του τουριστικού ρεύµατος ήταν εµφανής και κάποιοι κατέκριναν την επιχείρηση και τον Τιµόθεο λέγοντας ότι «όλα τα κράτη προκειµένου διά το συµφέρον των κάνουν αβαρίας επί του ιδεολογικού πεδίου».
Του Μανώλη Πίμπλη
Πηγή ΤΑ ΝΕΑ
12.2.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου