Φάρος : Ο άοκνος φύλακας των ναυτικών

Ανάμεσα στον Λακωνικό και τον Μεσσηνιακό Κόλπο, ένας από τους τελευταίους επανδρωμένους φάρους της Ελλάδας, φωτίζει ακόμα. Πρόσφατα ανακαινισμένος, με μεγάλες δυσκολίες στην ολοκλήρωση του έργου, συνεχίζει να οδηγεί τους ναυτικούς εδώ και 129 χρόνια. Ο φύλακας του φάρου, Χάρης Βλαχόπουλος, μας διηγείται καθημερινές ιστορίες από το γοητευτικό όσο και δύσκολο επάγγελμά του.

Eννέα μποφόρ θάλασσα. «Την τελευταία φορά που έκανε τέτοια κακοκαιρία παρέσυρε μαζί και τη μεταλλική εξέδρα που είχαμε στήσει για να μεταφέρουμε τα υλικά από τα πλοία», ομολογεί ο Δημήτρης Ευταξιόπουλος. Από τους λίγους εξειδικευμένους αρχιτέκτονες στην Ελλάδα στην αποκατάσταση φάρων, ανέλαβε το έργο με την υποστήριξη του Ιδρύματος Αικατερίνη Λασκαρίδη στις αρχές του 2008.

«Οταν ξεκινούσαμε ήταν αδύνατον να φανταστούμε τι μας περίμενε. Εκτός από τις καταστροφές -ήταν εγκαταλελειμμένος 30 χρόνια- η θάλασσα ήταν ανυπέρβλητο εμπόδιο». Και η αλήθεια είναι ότι η περιοχή θεωρείται μύθος από τους ναυτικούς. Ενα κομμάτι γης, ανάμεσα σε δύο φυσικά λιμάνια, το Πόρτο Κάγιο (αρχαία Ψαμμαθού) στον Λακωνικό Κόλπο και το Μαρμάρι και το Αχίλλειον από την απέναντι πλευρά, που αποτελούσε πάντα στρατηγικό σημείο για την κατάκτηση της Μάνης.

Αυτός είναι ο λόγος που το 1882 έχτισαν τον πρώτο φάρο οι Γάλλοι μηχανικοί που είχαν αναλάβει τους περισσότερους φάρους της Ελλάδας. Με τετράγωνο πύργο 16 μέτρων και πρωτοποριακό -για την εποχή- μηχανισμό Sauter Lemonier με περιστροφικό διοπτρικό κατασκευασμένο στο Παρίσι, αποτελούσε ένα από τα μικρά θαύματα της νέας Ελλάδας. Ο πόλεμος, όμως, του '40 κατέστρεψε τα πάντα με αποτέλεσμα όταν ανέλαβε η Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού από τους 388 φάρους να λειτουργούν μόνο οι 28. Τη δεκαετία του '50 γίνεται η πρώτη αναστήλωση και το 1984 τοποθετούνται οι ηλιακοί πυρσοί με αυτόματη λειτουργία και εμβέλεια 22 ναυτικών μιλίων.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως», συνεχίζει ο Δημήτρης Ευταξιόπουλος, «ήταν η πρόσβαση. Το αυτοκίνητο σταματάει στα Κοκκινόγεια και από εκεί χρειάζεται μισή ώρα περπάτημα σε ένα χωματένιο μονοπάτι. Για τους τόνους τσιμέντο αυτό ήταν αδύνατον. Επρεπε, λοιπόν, πρώτα να εγκαταστήσουμε ένα τρενάκι σε μια μεταλλική εξέδρα στη θάλασσα και στη συνέχεια, να ανακαλύψουμε πώς θα μπορούσαμε να λύσουμε το πρόβλημα του νερού και του ηλεκτρικού, αφού ο φάρος τροφοδοτείται μόνο από ηλιακά πάνελ και νερό από τις δεξαμενές».

Ταίναρο. Κάβο Ματαπάς, Κριτήρι, Φανάρι, Λίθος, Βραχίονας της Μάνης κατά τους Ενετούς, η περιοχή έχει πολλά ονόματα.

Τελικά, το έργο κράτησε σχεδόν ένα χρόνο, από την αρχή της άνοιξης του 2008 μέχρι την επόμενη άνοιξη, με τα συνεργεία με τους εργάτες να περιμένουν πότε θα μπορούσαν να προσεγγίσουν με ασφάλεια την περιοχή. «Ηταν, όμως, ένα καλό μάθημα για να ετοιμαστούμε για τις επόμενες αναστηλώσεις στον Κάβο Μαλιά και τον Φάρο Ντάνα στον Πόρο, που τελείωσαν πιο γρήγορα».

Οταν εγκαταστάθηκε, λοιπόν, πρώτη φορά ο φαροφύλακας Χάρης Βλαχόπουλος είχαν αλλάξει πολλά. «Εχω γεννηθεί στους Παξούς και από μικρά παίζαμε με τους φίλους στους τρεις φάρους του νησιού». Οταν αποφάσισε να καταταγεί στο Πολεμικό Ναυτικό δεν δίστασε στιγμή να δηλώσει προτίμηση στην Υπηρεσία Φάρων. Αυτή είναι η πρώτη του αποστολή και οι βάρδιες μοιράζονται σε δεκαήμερα με έναν συνάδελφό του. «Η ζωή δεν διαφέρει από αυτή σε ένα καράβι, με εξαίρεση την ησυχία», ομολογεί χαμογελώντας.

Ιστορία. Ο φάρος χτί-στηκε το 1882 από Γάλλους μηχανικούς.

Μόνος με τη φύση.
Ο φαροφύλακας ζει στον φάρο και έχει την καθημερινή φροντίδα για τη συντήρηση των μηχανημάτων και του κτιρίου. Που σημαίνει με σταγονόμετρο το νερό και τα τρόφιμα -πηγαίνει μία φορά την εβδομάδα για προμήθειες κουβαλώντας τις με τα χέρια υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι κλειστός ο δρόμος- θέρμανση με σόμπα με θερμοκρασίες συχνά κάτω από το μηδέν και μία τηλεόραση και ένα ραδιόφωνο. «Φαίνεται δύσκολο, αλλά δεν είναι». Εκτός από τις μέρες που ανεβάζει εννέα μποφόρ -και γίνεται συχνά το χειμώνα- όπου ακούγεται μόνο το βουητό του ανέμου και των κυμάτων. «Δεν τη φοβάμαι τη θάλασσα. Οι άνθρωποι είναι μάλλον χειρότεροι. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι είκοσι πέντε μέτρα από το νερό, τίποτα δεν μπορεί να γλιτώσει από την υγρασία».

Θάλασσα. Είκοσι πέντε μέτρα πάνω από κύματα 9 μποφόρ και παντού υγρασία.

Τι αξία, όμως, έχει ένας φάρος την εποχή των σύγχρονων μέσων GPS; Να η απάντηση: «Οι παλιοί καπετάνιοι που ξέρουν από θάλασσα εμπιστεύονται μόνο τον φάρο: Είναι το πιο σίγουρο σημάδι στο ταξίδι τους». Και ο ίδιος ανεβαίνει κάθε μέρα στον πύργο, βλέπει με τα κιάλια του μέχρι τα Κύθηρα και είναι σίγουρος ότι το σήμα του δεν πάει χαμένο.

Ακρωτήριο Ταίναρο
Το άκρο της Ευρώπης

Ημερολόγιο. Ο κάθε φαρο-φύλακας καταγράφει όλες τις εργασίες, από την έπαρση της σημαίας μέχρι τον έλεγχο των μηχανημάτων

Από τα πιο στρατηγικά σημεία της Μεσογείου, το Ταίναρο ήταν πάντα συνυφασμένο με μύθους. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι ήταν πύλη του Αδη από όπου κατέβηκε ο Ηρακλής για να παλέψει με τον Κέρβερο στον δωδέκατο άθλο και ο Ορφέας για να πάρει πίσω την Ευρυδίκη. Η περιοχή οφείλει το όνομα στον Ταίναρο, γιο του Δία, ενώ εδώ υπήρχε το ψυχοπομπείο του Ποσειδώνα. Οι ντόπιοι, μάλιστα, υποστη-ρίζουν ότι η λέξη Κριτήρι δεν προέρχεται από το ακρωτήρι αλλά από το κριτήριο (δικαστήριο) των ψυχών.

Από τα ερείπια του ναού του έχει χτιστεί το εκκλησάκι του Ασωμάτου που μπορεί να δει κανείς στο μονοπάτι μαζί με το ψηφιδωτό Αστρο της Αριάς του 1ου μ.Χ. αιώνα. Στο Ταίναρο συνελήφθη ο βασιλιάς Παυσανίας που διαπραγματευόταν την παράδοση στους Πέρσες (από όπου η έκφραση άγος του Ταινάρου) ενώ βρήκε καταφύγιο ο Αρπαλος που είχε καταχραστεί την περιουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην Τουρκοκρατία ήταν καταφύγιο πειρατών ενώ εδώ έστησαν το κέντρο των επιχειρήσεων τους ο Λάμπρος Κατσώνης με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Τον Μάρτιο του 1941, μάλιστα, έγινε η ναυμαχία του Ταινάρου με μεγάλες απώλειες του ιταλικού στόλου που κατευθυνόταν προς Κρήτη. Ο φάρος είναι ανοιχτός στο κοινό ειδικά τους μήνες που υπάρχει ευκολία στην πρόσβαση.

ΡΟΖΑ ΚΡΑΜΕΡΗ

ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ
www.periklesmerakos.com

Πηγή Εθνος

4.12.11