Είναι λάθος η παραγραφή αδικημάτων των πολιτικών

«Δεν θα πάρουμε λουλούδια. Είμαι δημόσιος υπάλληλος, αλλά δεν έχω κωδικό να περάσω τα έξοδα», είπε με βιτριολικό χιούμορ ο Λέανδρος Ρακιτζής, γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, στον τσιγγάνο που ήθελε να μας πουλήσει τριαντάφυλλα στην αυλή της ψαροταβέρνας Παπαϊωάννου στον Πειραιά. Εύστροφος και γοητευτικός συνομιλητής, ο άνθρωπος που έδωσε σάρκα και οστά στην πάταξη της διαφθοράς και της κακοδιοίκησης στο ελληνικό Δημόσιο, ξεχωρίζει για την ποιότητα του λόγου του. Αναλύει με ακρίβεια και μιλάει χωρίς περιστροφές για ζητήματα που μας είναι δυσάρεστα, επιχειρώντας να εξηγήσει πώς φτάσαμε στο σημερινό αδιέξοδο. Απεδείχθη εξίσου καλός συνδαιτυμών. Λάτρης του φαγητού, απόλαυσε τις γαρίδες και την αχινοσαλάτα, και διάνθισε τη συνομιλία μας με αποφθέγματα. 

Οπως μας εξήγησε, στο σπίτι του έχει περίπου 6.000 βιβλία. Το διάβασμα είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Ισως και ένας καλός τρόπος να χαλαρώνει μετά μια ημέρα στο γραφείο, που είναι γεμάτη καταγγελίες για σκάνδαλα.

- Δεν νιώθετε αφόρητη μοναξιά σε αυτό το πόστο, που έχει στόχο την πάταξη της διαφθοράς στο Δημόσιο;

- Οχι. Ηξερα τι θα αντιμετωπίσω. Ημουν πολλά χρόνια δικαστής, είχα ζήσει την κοινωνία από κοντά. Είναι μια ενδιαφέρουσα θέση που μου δίνει το δικαίωμα να ανακατεύομαι σε όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης και αισθάνομαι ότι επιτελώ έργο στον πιο νευραλγικό τομέα σήμερα.

- Εχετε το συκώτι να μεταβολίζετε καθημερινά τα κακώς κείμενα της δημόσιας διοίκησης;

- Μου αρέσει να παλεύω. Αισθάνομαι ζωντανός. Μου είπε κάποτε ο Κάρολος Παπούλιας ότι, αν κατάφερνα να μειώσω τη διαφθορά έστω και κατά 1%, θα μου έβγαζε το καπέλο. Νομίζω ότι έχω κερδίσει το στοίχημα. Κατάφερα να αντιστρέψω το καθοδικό ρεύμα της διαφθοράς. Δεν ευλογώ τα γένια μου. Το διαπιστώνω από τα πορίσματα και από ειδικούς δείκτες. Ισως να μην το καταλαβαίνουμε τώρα, αλλά έχει γίνει δουλειά. Εχουμε βέβαια δρόμο μπροστά μας.

- Ζούμε πάντως σε μια εποχή ατέλειωτης σκανδαλολογίας. Είναι ξαφνικά σαν να τραβήχτηκε μια κουρτίνα και φάνηκε από πίσω το τέρας της διαφθοράς.

- Εμείς την είχαμε τοποθετήσει. Μας άρεσε να βιώνουμε μια αυταπάτη, όπως ο απατημένος σύζυγος που το μαθαίνει τελευταίος. Η διαφθορά υπήρχε, η κοινωνία ήξερε. Απλώς τώρα άρχισε να αποκαλύπτεται το φαινόμενο εξ ανάγκης. Φραστικά όλοι καταδικάζαμε τη διαφθορά. Οταν όμως μπορούσαμε να τη χρησιμοποιήσουμε ατιμωρητί, το κάναμε.

Ισχνή αστική τάξη

- Γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο;

- Συντέλεσαν πολλοί παράγοντες. «Εβρεξε» τόσο πολλά λεφτά ξαφνικά στη χώρα που δεν μπορέσαμε να το διαχειριστούμε. Μετά την περίοδο της ευδαιμονίας, μας ήρθε ο λογαριασμός. Αλλος σημαντικός παράγοντας είναι η απουσία της αστικής τάξης. Ο ολοκληρωμένος αστός που έχει συνείδηση της θέσης και των υποχρεώσεών του, δεν διαφθείρεται εύκολα. Εχει ικανοποιήσει ορισμένες βασικές του ανάγκες και θέλει να προσφέρει. Στην Ελλάδα, η τάξη αυτή ήταν πάντα ισχνή και κάθε τόσο ξηλωνόταν. Σήμερα έχουμε κάποια απομεινάρια αστικής τάξης, αλλά δεν αρκούν για να φτιάξουν ραχοκοκαλιά. Είναι επιστήμονες, σωστοί επαγγελματίες, ίσως νεόπτωχοι αλλά δεν έχουν φωνή, δεν είναι παράγοντες. Το νέο χρήμα είναι αυθάδες, κυνικό, χωρίς καμιά ηθική αναστολή.

- Πότε κατά τη γνώμη σας άρχισε να γιγαντώνεται η διαφθορά, της οποίας ο σπόρος προϋπήρχε;

- Οπως θα έλεγε και ο Καβάφης, στην κατάσταση αυτή φτάσαμε ανεπαισθήτως. Η παρακμή δεν έρχεται μέσα σε μία μέρα. Η διαφθορά μπήκε στην ελληνική κοινωνία με βελούδινα βήματα. Στην αρχή κάποιους βόλεψε, οι υπόλοιποι δεν μίλησαν. Ισως αν πάμε πίσω στη χούντα, να εντοπίσουμε εκεί ορισμένες ανατροπές στη φυσική ιεραρχία που έκαναν πιο γόνιμο το έδαφος. Κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, ήρθαν πακέτα οικονομικής στήριξης από το εξωτερικό σε χέρια ανθρώπων που δεν ήξεραν και δεν ήθελαν να τα διαχειριστούν σωστά. Σιγά σιγά χάλασε και η εκπαίδευση. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έχασαν την αξιοπιστία τους και κατέληξαν γραμμή παραγωγής διπλωμάτων. Τα παιδιά μεγάλωναν με άλλες αξίες και σε αυτό φταίνε και οι Ελληνίδες μανάδες. Τη χαριστική βολή την έδωσε η τηλεόραση, που έφερε αλλαγή στα πρότυπα. Ολες αυτές οι ανάγκες που μας δημιουργήθηκαν ξαφνικά έπρεπε να ικανοποιηθούν.

Καρπώθηκαν αγώνες άλλων

- Κάποιοι προσωποποιούν ένα μεγάλο μέρος ευθυνών στη γενιά του Πολυτεχνείου. Συμφωνείτε;

- Η αλήθεια είναι ότι από τη γενιά του Πολυτεχνείου και μετά, ήρθαν άνθρωποι στα πράγματα, οι οποίοι καρπώθηκαν αγώνες που είχαν γίνει από μεγαλύτερούς τους, ήθελαν μόνο να αποκατασταθούν επαγγελματικά και για πρώτη φορά δεν είχαν έγνοια για τις γενιές που θα ακολουθούσαν. Αυτό αναμφισβήτητα δημιούργησε κενό, πολιτιστικό και ηθικοπλαστικό, που μαζί με την οικονομική κατάρρευση μας έχει φέρει σήμερα σε αυτήν τη δεινή θέση.

- Τους σημερινούς 20άρηδες και 30άρηδες, πώς τους βλέπετε; Κάποιοι πιστεύουν ότι αυτή η γενιά θα θυσιαστεί καθώς θα απορροφήσει τους κραδασμούς από τις πολιτικές και οικονομικές αλλαγές;

- Δεν φταίει μόνον η διαφθορά που τα παιδιά βιώνουν αυτό το αδιέξοδο. Είναι πολλοί οι παράγοντες. Το πιο δυσάρεστο είναι ότι δεν έχουν όραμα. Απλώς επιβιώνουν.

Χρειαζόμαστε ηγέτες, όχι τεχνοκράτες

Για τον Λέανδρο Ρακιντζή η πάταξη της διαφθοράς αλλά και η έξοδος από την κρίση μπορεί να έρθει μόνο μέσα από αποφασισμένους ηγέτες, που δεν θα είναι απλώς τεχνοκράτες, αλλά θα γνωρίζουν την ιστορία του τόπου και θα βρουν νέες λύσεις.

- Υπάρχει λύση για το σημερινό μας αδιέξοδο;

- Είναι θέμα ηγεσίας. Οχι μόνο πολιτικής. Πρωτίστως πνευματικής.

- Αν ακολουθώ σωστά τον συλλογισμό σας, τότε πολύ δύσκολα οι ηγέτες που θα μας έβγαζαν από την κρίση θα μπορούσαν να ανήκουν στη γενιά του Πολυτεχνείου...

- Σαφώς. Αν και πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις. Οι ηγέτες συνήθως σφυρηλατούνται από αγώνες και δυσκολίες. Μπορεί και η εποχή μας να μας δώσει έναν. Πιστεύω πάντως ότι έχει παρέλθει η περίοδος των μεγάλων ηγετών και ζούμε στην εποχή των τεχνοκρατών, και φοβάμαι ότι αυτοί δεν μπορούν να μας σώσουν. Μόνο οι πολιτικοί που ξέρουν να χρησιμοποιούν τους μάνατζερ μπορούν να μας σώσουν. Από τότε που μπήκαμε στην Ενωμένη Ευρώπη, οι δυνατότητες ελιγμών είναι λίγες. Το μόνο που μένει στη χώρα μας είναι να κρατήσει ζωντανό και ακμαίο ένα άλλο κεφάλαιο: τον ελληνικό πολιτισμό, την ελληνικότητα μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ενα σημάδι της παρακμής μας είναι ότι τα παιδιά μας είχαν σταματήσει να μεγαλώνουν ελληνοκεντρικά.

- Δεν φοβόσαστε, στην εποχή μας, μήπως σας πουν φασίστα;

- Οχι. Είμαι ένας άνθρωπος που έχω ζήσει στο εξωτερικό και εκτιμώ τη μοναδικότητά μας, τον πολιτισμό και την παράδοσή μας. Αν τα χάσουμε όλα αυτά, θα απορροφηθούμε και θα γίνουμε μια ασήμαντη ευρωπαϊκή επαρχία, που θα ακολουθεί τα χαρακτηριστικά των άλλων, τα οποία δεν μας ταιριάζουν κιόλας. Οφείλουμε να κοιτάξουμε την ιστορία μας για να μπορέσουμε να βγούμε από την κρίση, να διαβάσουμε τους αρχαίους συγγραφείς, να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι φασιστικό ή σοβινιστικό. Νομίζω ότι είναι αναγκαίο.

- Πώς σχολιάζετε ότι ένας τέως υπουργός κατηγορείται ότι είχε σχέση με οφσόρ;

- Νομίζω ότι σε λίγο με τέτοιες αφορμές θα έχουμε έντονες κοινωνικές αντιδράσεις.

- Μπορεί να αλλάξει μέσα σε μία νύχτα η αντίληψη ότι στην Ελλάδα δεν είναι πια αξιέπαινος αυτός που ακολουθεί παράνομες διαδικασίες για εύκολο πλουτισμό;

- Και βέβαια όχι. Οσα χρόνια χρειάστηκε για να παγιωθεί η διαφθορά, άλλα τόσα θα χρειαστεί για να φύγει. Εμείς οι Ελληνες περάσαμε περιόδους παρακμής και καταφέραμε να επιβιώσουμε. Το χρήμα για εμάς ήταν μέσο. Τα τελευταία χρόνια έγινε αυτοσκοπός.

Η Δικαιοσύνη καθυστερεί πολύ και κάνει διακρίσεις

Με λαμπρή καριέρα στο δικαστικό σώμα, ο Λέανδρος Ρακιντζής δεν μασάει τα λόγια του. Δηλώνει ευθαρσώς ότι η Δικαιοσύνη δεν κάνει καλά τη δουλειά της και ότι οι θεσμοί είναι απαξιωμένοι γιατί οι άνθρωποι που τους υπηρετούν δεν τους τιμούν.

- Ποιο είναι το καλύτερο φάρμακο κατά της διαφθοράς;

- Να λειτουργούν σωστά οι θεσμοί. Αλλιώς κάποιοι έχουν στα χέρια τους και το καρπούζι και το μαχαίρι, και δρουν χωρίς κανείς να μπορεί να τους ελέγξει.

- Τι πρέπει να γίνει;

- Το έχω ξαναπεί. Η μάχη εναντίον της διαφθοράς κερδίζεται αν συνδυαστούν τρεις τρόποι: η πρόληψη, η καταστολή και η εκπαίδευση των πολιτών. Οσο και αν προλαμβάνουμε, όσο και αν στέλνουμε κάποιους στη Δικαιοσύνη, χωρίς ενεργούς πολίτες, με συνείδηση σε εγρήγορση, δεν θα έχουμε αποτελέσματα. Πρέπει λοιπόν να αλλάξουμε νοοτροπία. Οι πολίτες πρέπει να σέβονται τους θεσμούς, αλλά και το ανθρώπινο δυναμικό που τους στελεχώνει πρέπει να τους τιμά.

- Αν το κυρίαρχο αίτημα των ημερών μας είναι η απόδοση της Δικαιοσύνης, κάποιοι δικαστικοί λειτουργοί με τις κωλυσιεργίες και τα απαλλακτικά βουλεύματα φαίνεται να έχουν εξοργίσει τον κόσμο...

- Εχετε δίκιο. Υπάρχει η αίσθηση πως οι επώνυμοι δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τους απλούς πολίτες. Επιπροσθέτως, η ποινική Δικαιοσύνη αργεί τρομερά να αναλάβει υποθέσεις και να τις φέρει εις πέρας, φτάνοντας σχεδόν στην αρνησιδικία. Εκεί δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω τίποτα, αν και γνωρίζω ότι υπάρχει τεράστιο έλλειμμα. Στέλνω την υπόθεση στη Δικαιοσύνη και μετά η δουλειά μου ολοκληρώνεται.

- Είναι μια αναπηρία της θέσης σας;

- Οχι. Οι ρόλοι πρέπει να είναι διακριτοί και να μην έχουν υπερεξουσίες. Ο καθένας θα πρέπει να είναι αποδοτικός σε αυτό που του έχουν αναθέσει.

- Σε τι οφείλεται η δυσλειτουργία της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα;

- Σε πληθώρα λόγων. Από τη μια, υπάρχει ο ανθρώπινος παράγοντας, δικαστές, δικηγόροι κ.λπ. Από την άλλη, υπάρχουν η δικομανία του Ελληνα και οι αγκυλώσεις του συστήματος. Το μεγαλύτερο καρκίνωμα είναι οι αναβολές? αν τις περιορίσουμε, θα έχουμε κάνει μεγάλο βήμα.

- Πού αποδίδετε το γεγονός ότι κανείς στην Ελλάδα δεν τιμωρείται; Εχουμε παράδοση ατιμωρησίας.

- Οι ποινές μέχρι και τα τρία έτη μπορούν να εξαγοραστούν έναντι δέκα ευρώ ημερησίως. Οσο περίπου κάνει πια και ένας καφές. Γιατί λοιπόν κάποιος να φοβηθεί ότι θα πάει στη φυλακή;

Η πιρόγα

- Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι μπορεί να δικαστούν ορισμένοι πολιτικοί ή επώνυμοι που έχουν παρανομήσει ως αποδιοπομπαίοι τράγοι και να μην επέλθει πλήρης κάθαρση. Τι πιστεύετε;

- Μου θυμίζετε την ιστορία, όπου μια πιρόγα γεμάτη ιθαγενείς καταδιώκεται από κροκόδειλους και κάθε τόσο ο φύλαρχος πετάει μέσα κάποιον άτυχο για να κερδίσουν χρόνο. Αλίμονο αν θεωρήσουμε επιτυχία να δικάσουμε μερικούς επωνύμους και να μην εξυγιάνουμε το σύστημα.

- Ποια είναι η γνώμη σας για την παραγραφή των αδικημάτων των πολιτικών;

- Δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Σήμερα θεωρούμε ότι ο χρόνος για την παραγραφή ξεκινάει από τότε που έγινε η πράξη. Είναι λάθος. Επρεπε να υπολογίζεται με βάση το αποτέλεσμα. Ας πούμε ότι εγώ βάζω μια βόμβα στην πλατεία Συντάγματος που σκάει μετά από 20 χρόνια και σκοτώνονται χιλιάδες άνθρωποι. Θα έπρεπε να έχει παραγραφεί η πράξη μου;

- Πέραν της διαφθοράς, ποιες είναι οι πληγές του ελληνικού Δημοσίου;

- Η κομματικοποίηση και η έλλειψη σωστής αξιολόγησης. Οσο η αξιολόγηση παραμένει ταμπού στην Ελλάδα, τόσο τη δουλειά θα τη βγάζουν ορισμένοι φιλότιμοι και εργατικοί άνθρωποι, που καλύπτουν με τον ζήλο τους κενά που αφήνουν οι άλλοι. Το περίεργο είναι ότι, παρά τις περικοπές, το Δημόσιο αποτελεί ακόμα όνειρο του μέσου Ελληνα. Διότι, ως γνωστόν, ο σκοπός είναι να μπει εκεί ώστε να παίρνει σταθερό μισθό, να «ξεκουράζεται» τα πρωινά, για να μπορεί να αποδίδει καλύτερα στη δεύτερη δουλειά που έχει το απόγευμα.

Oι σταθμοί του

1938

Γεννήθηκε στην Καβάλα, όπου υπηρετούσε ο δικαστής πατέρας του, Τριαντάφυλλος Ρακιντζής. Η καταγωγή του είναι από τη Σάμο.

1957

Εισήχθη στη Νομική Σχολή και αφού την τελείωσε πήρε πτυχίο και από το Τμήμα Πολιτικών και Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές στο Κινγκ'ς Κόλετζ του Λονδίνου.

1964

Διορίστηκε δικηγόρος.

1968

Εγινε πρωτοδίκης Ηρακλείου και άρχισε μια λαμπρή δικαστική καριέρα.

1994

Εγινε μέλος του Ειδικού Δικαστηρίου στην υπόθεση ΑΓΕΤ Ηρακλής κατά του τέως πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη. Επίσης ήταν πρόεδρος του δικαστηρίου στην πολύκροτη υπόθεση ανθρωποκτονίας με κατηγορούμενο τον Ι. Βαγιωνή.

2004

Ανέλαβε γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ένα μονοπρόσωπο όργανο με πλήρη λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία για την πάταξη της κακοδιοίκησης και της διαφθοράς στο Δημόσιο.

Η συνάντηση

Με τον Λέανδρο Ρακιντζή και τον φωτογράφο μας Νίκο Πηλό μοιραστήκαμε μια αχινοσαλάτα, λαχταριστές κουτσομούρες και κόκκινες ψητές γαρίδες από τον Πόρο, συνοδεία ούζου.

Είχε προηγηθεί μια σαλάτα με φρέσκα λαχανικά. Για να ξεψαρίσουμε φάγαμε τηγανητούς λουκουμάδες με παγωτό καϊμάκι. Καθίσαμε στην αυλή του Παπαϊωάννου (Φιλίππου 5, Πειραιάς) που φημίζεται για τη φρεσκάδα των ψαριών και των θαλασσινών του και παρά τό ότι δεν έχει θέα θάλασσα, κερδίζει σε πόντους από το εξαιρετικό του φαγητό. Το γεύμα κόστισε 90 ευρώ.

Της Μαργαρίτας Πουρναρά

Πηγή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

20.6.2010