Ο καθηγητής που μας γνώρισε τη Μύρτιδα

Πρόσωπο της χιλιετίας στην ιστοσελίδα του ΟΗΕ, περίοπτη θέση σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες στα μουσεία. Η Μύρτις είναι ένα επιστημονικό επίτευγμα που ονειρεύτηκε ο καθηγητής Μανώλης Παπαγρηγοράκης.

Η εντεκάχρονη κοπέλα που έζησε στην εποχή του λοιμού στην Αθήνα του Περικλή, «γεννήθηκε» από τη φλόγα του καθηγητή Μανώλη Παπαγρηγοράκη «ένα αρχαίο κρανίο, να αποκτήσει πρόσωπο, κάποιο κοριτσάκι που έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα». Ομως φαίνεται ότι, όπως και οι ιδέες που γεννήθηκαν κάποτε στη σκιά της Ακρόπολης, η ανάπλαση της Μύρτιδος ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά.

Η ιδέα ξεπήδησε από έναν ανασκαφικό λάκκο στον Κεραμεικό και χάρη στην προσπάθεια πολλών Ελλήνων επιστημόνων μετουσιώθηκε σε σύμβολο που σηματοδοτεί την ιστορική περίοδο από τον χρυσό αιώνα του Περικλή. Σήμερα με τη βοήθεια της επιστήμης έχει βρεθεί «πρόσωπο με πρόσωπο», με τους πολίτες του 21ου αιώνα. Από τον Απρίλιο του 2010 όταν έγινε η επίσημη παρουσίαση στο Μουσείο της Ακρόπολης η Μύρτις προσέλκυσε την προσοχή. Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μέσα σε τρεις μήνες την επισκέφθηκαν 80.000 άτομα μεταξύ των οποίων οι μαθητές πολλών σχολείων. Στο Αρχαιολογικό της Θεσσαλονίκης η επισκεψιμότητα αυξήθηκε τον Φεβρουάριο κατά 400%. Στη συνέχεια η έκθεση ταξίδεψε στο Μαυροβούνιο, με πρωτοβουλία της ελληνικής πρεσβείας, στο πλαίσιο των 130 ετών φιλίας και μέσα σε ένα μήνα την επισκέφθηκαν 12.000 παιδιά.

Η διαδρομή
Ολα ξεκίνησαν με τα αρχαιολογικά ευρήματα ανασκαφής το 1995, στον Κεραμεικό από την αρχαιολόγο κ. Εφη Μπαζιωτοπούλου - Βαλαβάνη. Η ανάλυση του DNA στον πολφό των οδόντων πιστοποίησαν ότι το μικρόβιο που προκάλεσε τον αρχαίο λοιμό, ήταν η σαλμονέλα, υπεύθυνη για την εκδήλωση τυφοειδούς πυρετού. Η ανακοίνωση έκανε τον γύρο του κόσμου με δημοσιεύσεις σε δεκάδες έντυπα, από την Washington Post και τη Figaro μέχρι τους Times. Ενα παιδικό κρανίο όμως τράβηξε την προσοχή του κ. Μανώλη Παπαγρηγοράκη επίκουρου καθηγητή Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διατηρούσε την κάτω γνάθο και πράγμα σπάνιο, συνυπήρχε η μόνιμη οδοντοφυΐα με μέρος της νεογιλής. Η ηλικία προσδιορίστηκε με πανοραμική ακτινογραφία παρατηρώντας τις ρίζες των δοντιών.

 Επρόκειτο για ένα κορίτσι περίπου έντεκα ετών και όταν η ερευνητική ομάδα αποφάσισε να κάνει την ανάπλαση του προσώπου, της έδωσε το όνομα «Μύρτις». Το αρχαίο κρανίο έδειχνε τον δρόμο. Δείκτες και καρφίδες υπέδειξαν το πάχος των ιστών, σκαλίστηκαν οι μύες και υπολογίστηκε το μέγεθος των ματιών της μύτης βάσει της οφθαλμικής και ρινικής κοιλότητας. Οι αναλογίες και το σχήμα τού προσώπου προέκυψαν από τις αναλογίες του κρανίου. Το κρανίο σκαναρίστηκε σε ειδικό αξονικό τομογράφο, στο ΤΕΙ Χανίων έγινε η τρισδιάστατη μορφή του κρανίου και μετά δημιουργήθηκε ενα ακριβές αντιγραφο. Η τελική μορφή του προσώπου δόθηκε απο τον Σουηδό γλύπτη και ειδικό μόντελιστ κ. Οσκαρ Νίλσον.

«Ηταν ένα παιδί που η κλαγγή των όπλων και η επακόλουθη επιδημία δεν του επέτρεψαν να ζήσει τη ζωή που του αναλογούσε», λέει ο κ. Παπαγρηγοράκης και συνεχίζει: «Από παλιά είχα κάνει έρευνα για την κατατομή των αρχαίων Ελλήνων. Οταν είδα για πρώτη φορά τον αρχαιολογικό χώρο δεν φανταζόμουν την επιστημονική γνώση που θα ξεπηδούσε, ούτε την υποδοχή που θα είχε η Μύρτιδα».

Στο Κέντρο ΓΑΙΑ, κατά την προετοιμασία του εγχειρήματος, όταν ο κ. Παπαγρηγοράκης έδειξε τα σχέδια η κ. Νίκη Γουλανδρή πολύ εύστοχα διείδε την εξέλιξη λέγοντας: «αυτό δεν θα σας ανήκει, είναι παγκόσμιο». Λόγια προφητικά καθώς ο ΟΗΕ μετά την ανακοίνωση πέρασε στην ιστοσελίδα του την Μύρτιδα ως «φίλη της Χιλιετίας». Σύντομα κορυφαία περιοδικά, όπως το Scientific American, το National Geogrpafic και το Nature ασχολήθηκαν με την Μύρτιδα. Οσο για τον άνθρωπο που άνοιξε τον δρόμο: «Εκείνο που κρατώ απ' όλη αυτή τη διαδρομή είναι όταν βλέπω στις ξεναγήσεις των παιδιών το βλέμμα τους και η λαχτάρα τους για γνώση», καταλήγει.
Εκθεση
Το ταξίδι της Μύρτιδος
Η έκθεση με τη Μύρτιδα στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα στον Βόλο θα φιλοξενηθεί ώς τις 8 Ιανουαρίου 2012. Για πρώτη φορά η έκθεση είναι προσβάσιμη σε άτομα με προβλήματα όρασης τα οποία μπορούν να ξεναγηθούν. Το πρόγραμμα έχει θέσει υπο την αιγίδα του το Πολιτιστικό Ιδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς (ΠΙΟΠ) σε συνεργασία με τον Φάρο Τυφλών και την σχολή Schinarakis Studies μέσω της διερμηνείας στην ελληνική και διεθνή νοηματική γλώσσα. Η έκθεση περιλαμβάνει ακουστική ξενάγηση , υλικό στη γραφή Braille και σε μεγαλογράμματη γραφή. Με την έκθεση εγκαινιάζεται η συνεργασία του Μουσείου Πλινθοκεραμοποιίας με το «Αθανασάκειο» Αρχαιολογικό Μουσείο Βολου όπου φιλοξενούνται δύο παράλληλες εκθέσεις. Πρόκειται για τη φωτογραφική έκθεση που επικεντρώνεται στο ιστορικό της ανα-σκαφής και τη διαδικασία ανάπλασης και μια εικαστική έκθεση με έργα που προσφέρθηκαν απο Ελληνες καλλιτέχνες.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
gapostolidis@pegasus.gr
ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΣΒΑΝΤΗΣ
antonis.pasvantis@gmail.com

Πηγή Εθνος
31.12.2011