Tου Aντωνη Kαρκαγιαννη
Διάβαζα στην Κυριακάτικη «Κ» τις εκτιμήσεις πολύ γνωστών συγγραφέων των ΗΠΑ για την ανύπαρκτη πολιτική της οκταετίας του Μπους για τον πολιτισμό. Πρόθεσή τους ήταν να χαιρετήσουν την εκλογή του Ομπάμα γιατί διάλεξαν, φαίνεται, αυτό τον δρόμο για να του πουν τι δεν πρέπει να κάνει. Δεν τους απασχολεί τόσο ούτε η οικονομική κρίση ούτε ο πόλεμος στο Ιράκ, δύο προβλήματα κεφαλαιώδη, όσο ότι είχαν μια αντιπνευματική εξουσία που περιφρονούσε την πνευματικότητα και τον πολιτισμό και ότι αυτό το ελάττωμα, θα έλεγα αυτή η αναπηρία, αποδείχθηκε καίρια και μοιραία, γιατί σημαδεύει και σφραγίζει όλα τα άλλα, όλες τις αποφάσεις, την ίδια την εξουσία και την ουσία της.
Διαβάζοντας, στιγμές στιγμές ξεχνιόμουν και νόμιζα ότι αυτά τα γράφουν για μας και για τις δικές μας κυβερνήσεις. Και όχι μόνο για τη σημερινή αν και η σημερινή ανήγαγε την αντιπνευματικότητα σε τρόπο διακυβέρνησης. Οχι γιατί λείπουν οι σκεπτόμενοι υπουργοί (συμβαίνει βέβαια και το αντίθετο), αλλά γιατί κυριαρχεί η πλάνη ότι άλλο είναι η πράξη και άλλο η σκέψη, ότι ο πρακτικός νους είναι όχι μόνο διαφορετικός, αλλά και αντίθετος στον σκεπτόμενο νου. Ετσι δεν φανταζόμαστε τι πνευματικές απαιτήσεις μπορούμε να έχουμε από ένα πρακτικό, στην κατασκευή και στη χρήση έργο, όπως είναι ένας δημόσιος δρόμος, μια γέφυρα ή ένα κτίριο. ΄Η πολύ περισσότερο από την ανέγερση ενός μουσείου που θα περίμενε κανείς να αποπνέει και κάτι άλλο πέρα από την πρακτική χρήση του. Αναφέρομαι φυσικά στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης.
Από το υπουργείο Πολιτισμού και το υπουργείο Παιδείας πέρασαν, τις τελευταίες δεκαετίες, πολλοί υπουργοί, άνθρωποι της τρέχουσας πολιτικής. Ούτε ένας από αυτούς δεν μας είχε ποτέ απασχολήσει προηγουμένως με έργο ή με ιδέες που να αφορούν την Παιδεία ή τον Πολιτισμό. Ετσι στο υπουργείο Παιδείας έχουμε να δούμε απόφαση - τομή από την εποχή του Γεωργίου Ράλλη, όταν καθιέρωσε τη Δημοτική σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Και στο υπουργείο Πολιτισμού, από την εποχή της Μελίνας Μερκούρη, όταν (έστω) χειριζόταν τον πολιτισμό ως όργανο διεθνούς προβολής και δημοσίων σχέσεων.
Στο υπουργείο Πολιτισμού τα πράγματα δείχνουν αποτελματωμένα εδώ και πολλά χρόνια. Οταν το ανέλαβε ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν περιμέναμε βέβαια ότι θα ασχοληθεί με τον πολιτισμό. Ερμηνεύσαμε αυτή τη χειρονομία ως επισήμανση της σημασίας που η νέα διακυβέρνηση έδινε σε αυτό το υπουργείο. Εκτοτε και επί πέντε χρόνια ούτε μια νέα ιδέα (που να συζητηθεί, να ενθουσιάσει και ταυτόχρονα να αμφισβητηθεί) δεν εκπορεύθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού.
Θα μου πείτε ότι οι νέες ιδέες δεν έρχονται και τόσο εύκολα, ιδιαίτερα σε εποχές που δεν πιστεύουν στη δύναμη των ιδεών ή νομίζουν ότι δεν έχουν ανάγκη από ιδέες. Αλλά ούτε και οι «παλιές ιδέες» φαίνεται να έχουν ισχύ και να γίνονται σεβαστές. Τα βασικά «κανάλια» μέσα από τα οποία ο πολιτισμός διαχέεται στην κοινωνία είναι «παλιά ιδέα» και ελέγχονται πλήρως από το κράτος. Είναι πρώτα η αποκάλυψη, η ανάδειξη και η διαχείριση των αρχαιοτήτων με τις οποίες μας επροίκισαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας. Είναι τόσο μεγάλος ο όγκος και τόσο καίρια η σημασία τους (όχι για τους αρχαίους αλλά για μας) ώστε το υπουργείο Πολιτισμού θα μπορούσε να λέγεται και να είναι υπουργείο Αρχαιοτήτων, με αυτό και μόνο το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ισως θα ήταν καλύτερα. Και φυσικά, μιλάμε για αρχαιότητες (και για την αρχαία γραμματεία) ως ζωντανό στοιχείο σύγχρονης παιδείας και όχι σαν τουριστικό αξιοθέατο ή σαν «εθνική» κομπορρημοσύνη.
Και μετά εννοούμε όλα εκείνα τα θεσμικά κανάλια παραγωγής και «διανομής» σύγχρονου πολιτισμού, όπως είναι το εθνικό θέατρο, η λυρική σκηνή, τα μουσεία λαϊκής τέχνης, οι ορχήστρες, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι πινακοθήκες και τόσα άλλα «κανάλια» που διοχετεύουν πολιτισμό στην κοινωνία.
Με άλλο σημείωμα θα υπενθυμίσουμε στο υπουργείο Πολιτισμού ότι πολιτισμός παράγεται και διοχετεύεται όχι μόνο από τα επίσημα και θεσμικά «κανάλια».
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
11/11/08
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου