Χ. Μουτσόπουλος : Καταρρακώθηκαν τα πρότυπα των αξιών και των θεσμών

Οι του πολιτιστικού ρεπορτάζ δικαίως δεν γνώριζαν έως σήμερα τον καθηγητή Ιατρικής Χαράλαμπο Μουτσόπουλο. Από τη στιγμή όμως που ανέλαβε την προεδρία του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, μπήκε στα... χωράφια μας. Και η συναναστροφή έγινε απαραίτητη. Συναναστροφή που μας αποκάλυψε έναν άνθρωπο χαμογελαστό, με ιδιαίτερο χιούμορ, με αμεσότητα, με ξεκάθαρο λόγο και κυρίως με στόχους. Και όταν κάποιος αναλαμβάνει να βάλει τάξη σ' έναν οργανισμό όπως είναι η Εθνική Βιβλιοθηκη, είναι απαραίτητα προσόντα όλα αυτά.

Ο νέος πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου, όπως αποδείχθηκε μιλώντας στην «Κ», είχε να πει πολλά. «Αναλάβαμε, εγώ και οι συνάδελφοί μου στο Εφορευτικό Συμβούλιο, την Εθνική Βιβλιοθήκη αντιλαμβανόμενοι την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση της χώρας μας. Η οποία χώρα δεν βρίσκεται μόνο σε δεινή οικονομική κατάσταση, αλλά έχουν καταρρακωθεί τα πρότυπα αξιών και θεσμών. Την αναλάβαμε γνωρίζοντας ότι αυτό το μεγαθήριο κι ένα από τα πιο ωραία κτίρια της Αθηναϊκής Τριλογίας, που περιέχει όλο τον πνευματικό πλούτο της Ελλάδας, ήταν εγκαταλελειμμένο για χρόνια. Κι αυτό εσείς του πολιτιστικού ρεπορτάζ το ξέρετε καλύτερα. Τα δημοσιεύματα για την Εθνική Βιβλιοθήκη στις πολιτιστικές σελίδες ήταν σπάνια...».

- Και όταν υπήρχαν, αναφέρονταν σε προβλήματα...

- Ναι, αλλά ήταν πολύ πιο λίγα από όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας σ' αυτό το λίγο διάστημα που έχουμε αναλάβαμε τη διοίκηση. Αυτό θεωρώ ότι έγινε, γιατί μερικοί ενοχλούνται από την παρουσία μας.

- Για ποιον λόγο;

- Θα το καταλάβετε στην πορεία. Λοιπόν, εδώ και τρεις μήνες που αναλάβαμε, προσπαθήσαμε δούμε τα προβλήματα. Κανένας από τα μέλη του Εφορευτικού Συμβουλίου δεν είναι βιβλιοθηκονόμος. Η διοίκηση χρειάζεται ανθρώπους με κοινή λογική, όραμα και διάθεση για προσφορά. Οι πρώτες ενέργειές μας προκάλεσαν ταραχές και άρχισαν τα δημοσιεύματα. Αναθέσαμε τη διεύθυνση στη νεότερη στην ιεραρχία υπάλληλο, την κ. Αντωνία Αράχωβα. Της αναθέσαμε τον δύσκολο αυτό ρόλο, γιατί είχε τα περισσότερα επιστημονικά προσόντα. Πιστεύουμε ότι η Ελλάδα θ' αλλάξει βηματισμό με τέτοιες πρωτοβουλίες. Η διοίκηση και η διεύθυνση των οργανισμών πρέπει να ανατίθεται σε νέα άτομα με γνώση, ενέργεια, εξωστρέφεια και στόχους, και όχι σε ανθρώπους κουρασμένους, με δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία. Η δεύτερη κίνησή μας, που προκάλεσε φουρτούνα, ήταν να ζητήσουμε πλήρη καταγραφή τού τι παραλαμβάνουμε, οικονομικά, περιουσιακά στοιχεία και πνευματικό πλούτο της Βιβλιοθήκης.

- Δεν υπάρχουν δηλαδή πουθενά καταγεγραμμένα...

- Οχι, τίποτα. Ζητήσαμε από την προηγούμενη αναπληρώτρια διευθύντρια τις λίστες με τους θησαυρούς που βρίσκονταν κάπου παραπεταμένοι μέσα στο κτίριο, καθώς και τη διαχειριστική και οικονομική κατάσταση της ΕΒΕ. Δεν παραδόθηκε τίποτα. Επομένως, η πρώτη μας κίνηση ήταν να φέρουμε ειδικούς για να δημιουργηθεί «κτηματολόγιο».

Εργα τέχνης, προσωπογραφίες, χαλκογραφίες του Gustave Dore του 19ου αιώνα, αλλά και βικτωριανοί καναπέδες, δρύινα και καρυδένια έπιπλα, το γραφείο του Γεωργίου Σουρή αλλά και η καρέκλα του Εμμανουήλ Ροΐδη, βρίσκονταν κάπου μέσα στο κτίριο. Μέχρι κι ένα πιάνο... ανακαλύφθηκε κάτω από μια σκάλα. «Αυτή τη στιγμή, έπειτα από την εθελοντική προσφορά του κ. Σταύρου Μπαλτογιάννη, συντηρητή τέχνης, όλα έχουν φωτογραφηθεί, και έχουν καταγραφεί με τους ακριβείς χαρακτηρισμούς τους και την κατάσταση που βρίσκεται το καθένα από αυτά».

Ξεφυλλίζω αυτό το απίστευτο «κτηματολόγιο». Διαβάζω: «Gustave Dore, Τhe night of the crucifixion, χαλκογραφία, μέτρια κατάσταση, με πλαίσιο χωρίς τζάμι. Διαστάσεις 56x84 εκ. Χρονολόγηση 1880.

«Σε μια σπασμένη ντουλάπα βρέθηκαν τα χαρακτικά της συλλογής του Γεωργίου Γενναδίου, ένας ανεκτίμητος θησαυρός παρατημένος! Σας λέω μόνο ότι με δέκα από αυτά τα έργα, μια πινακοθήκη θα είχε ουρές επισκεπτών για καιρό», παρεμβαίνει η κ. Αράχωβα. «Κοιτάξτε τι έπιπλα έχουμε παραπεταμένα στους διαδρόμους. Κι εγώ σας δέχομαι σ' ένα γραφείο που είναι λες και πρόκειται να παίξουμε πόκερ. Οταν οι άνθρωποι δεν έχουν παιδεία, δεν σέβονται τις παρακαταθήκες», λέει ο κ. Μουτσόπουλος. Και προσθέτει ότι, με δωρεά του κ. Στέφανου Τσολακίδη, θ' αποκατασταθούν όλα.

Χρειάζεται 24ωρη φύλαξη για την ασφάλεια του κτιρίου

- Ανησυχείτε ότι έχουν χαθεί βιβλία;

- Είμαι σίγουρος ότι έχουν χαθεί βιβλία. Μια μέρα, προ εβδομάδων, η κ. Αράχωβα πήρε ένα δέμα που είχε μέσα τα «Ηθικά» του Πλουτάρχου, έκδοση 1509, Αλδος Μανούτιος, Βενετία. Το βιβλίο μάς έφτασε μέσω Μυτιλήνης από άγνωστο αποστολέα, αφού πρώτα είχε «μεταναστεύσει» για δημοπρασία παλαιών βιβλίων στο Βερολίνο. Δεν μπορούσε να πουληθεί, γιατί είχε σφραγίδες της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

- Σκέφτεστε ν' ακολουθήσετε το πρόγραμμα που υπήρχε από την προηγούμενη διοίκηση, ότι θα μείνουν σ' αυτό το κτίριο τα παλαίτυπα και τα χειρόγραφα;

- Πρώτον, δεν γνωρίζω τις προτάσεις τους, γιατί δεν μας παραδόθηκε τίποτα. Θα σας πω τι πρόγραμμα θ' ακολουθήσουμε. Αλλά θα σας το πω αφού καταλογογραφηθούν και απογραφούν τα πάντα, και τοποθετηθεί ειδικός «αριθμός ταυτότητας», γιατί δεν ξέρουμε αυτήν τη στιγμή τι υπάρχει. Πώς, λοιπόν, θ' αποφασίσουμε τι θα μετακινήσουμε;

Η κ. Αράχωβα παρεμβαίνει για να προσθέσει ότι στις αμέσως επόμενες κινήσεις είναι η δημιουργία ηλεκτρονικής σελίδας της Εθνικής Βιβλιοθήκης -ναι, η Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος δεν έχει ιστοσελίδα! - καθώς και η συνέχιση της ηλεκτρονικής έκδοσης της Εθνικής Βιβλιογραφίας, που έχει σταματήσει από το 2000. Επίσης, με απόφαση του Εφορευτικού Συμβουλίου και έπειτα από συνεννόηση με τον σύλλογο των εργαζομένων, πλέον, το ωράριο της ΕΒΕ είναι το εξής: Δευτέρα έως Παρασκευή 9 π. μ. - 8 μ. μ., Σάββατο από τις 10 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα και τις Κυριακές προαιρετικά, όταν έχουν προγραμματιστεί εκδηλώσεις.

- Πώς θ' αντιμετωπίσετε την κατάσταση που επικρατεί γύρω από τα κτίρια της Τριλογίας αυτήν την περίοδο;

- Πρώτιστο θέμα αποτελεί η ασφάλεια της Βιβλιοθήκης. Από τις πρώτες κινήσεις μας, ήταν να στείλουμε έγγραφο στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη για την αδήριτη ανάγκη 24ωρης περιφρούρησης του χώρου. Είναι το μνημείο, είναι οι συλλογές μας, είναι οι άνθρωποι, οι αναγνώστες, το προσωπικό. Η Εθνική Βιβλιοθήκη λειτουργεί μέχρι αργά και η εικόνα των ναρκομανών με τις σύριγγες στα χέρια και των εμπόρων δημιουργεί αποτροπιασμό. Δυστυχώς, η απάντηση από το αρμόδιο υπουργείο δεν ήταν ικανοποιητική, αφού μας συμβούλευσαν να προσλάβουμε εταιρεία security. Συχνότατες, σχεδόν καθημερινές, είναι οι κλήσεις μας προς το Αστυνομικό Τμήμα Εξαρχείων, που ανταποκρίνεται, αλλά, επαναλαμβάνω, ότι η ΕΒΕ χρειάζεται 24ωρη φύλαξη. Σημαντικοί θησαυροί βρίσκονται εδώ, σε τούτο το κτίριο. Η ευθύνη διαφύλαξής τους, εθνική!

Για πρώτη φορά η Βιβλιοθήκη άνοιξε στην κοινωνία

«Αυτές είναι οι κάποιες κινήσεις που έχουμε κάνει προς το παρόν. Αλλά θέλω να σας πω και μερικές ακόμα. Κατ' αρχάς, κινητοποιήσαμε δωρητές και πρέπει να τους αναφέρω», λέει ο κ. Μουτσόπουλος. Πρώτον αναφέρει τον κ. Στέφανο Τσολακίδη, ο οποίος ανέλαβε να φωτίσει τη Βιβλιοθήκη γύρω γύρω και να καθαρίσει την οροφή της, «η οποία είναι σε άθλια κατάσταση. Επίσης, προτίθεται να καθαρίσει την κυρίως σκάλα της ΕΒΕ και μας πρόσφερε φωτοτυπικά μηχανήματα και αυτοκίνητο. Μια άλλη απόφαση του Εφορευτικού Συμβουλίου ήταν να απαγορευτεί το αυθαίρετο πάρκινγκ αυτοκινήτων στον κήπο, ο οποίος μετά την παρέμβαση των Atenistas θ' αποτελέσει έναν πνεύμονα ανάσας στο κέντρο της Αθήνας. Ενα μεγαλόπνοο σχέδιο, που θα ήθελα να υλοποιηθεί στις μέρες μας, είναι η δημιουργία υπόγειου πάρκινγκ κάτω από τον κήπο της ΕΒΕ. Μέσα από αυτή τη συζήτηση, προσκαλώ όποιον θέλει και μπορεί να υλοποιήσει τον στόχο αυτό με αυτοχρηματοδότηση, υποβάλλοντας προτάσεις στο Εφορευτικό Συμβούλιο.

» Μια άλλη κίνηση που έχουμε προγραμματίσει, πάλι με αυτοχρηματοδότηση, είναι να φτιαχτεί ένας μικρός χώρος καφέ στη Βιβλιοθήκη. Και βέβαια αναζητείται χρηματοδότης για τη λεπτομερή καταγραφή των βιβλίων και των χειρογράφων, ανά ράφι, του πνευματικού πλούτου της ΕΒΕ. Αυτό θα στοιχίσει 1,5 εκατ. ευρώ. Δυστυχώς το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», με το οποίο ήρθαμε σε επαφή, αδυνατεί αυτή τη στιγμή να καλύψει αυτό το έξοδο. Αυτές είναι οι κινήσεις μας και, όπως αντιλαμβάνεστε, προκάλεσαν «κραδασμούς»».

- Εχετε αντιδράσεις δηλαδή;

- Μην τα μεγαλοποιούμε. Δεν φοβόμαστε καμία αντίδραση, γιατί δεν θέλουμε τίποτα. Είμαστε εθελοντές και μας ενδιαφέρει το στίγμα που θα αφήσουμε. Ας αντιδρούν. Είναι μικροπρέπειες άνευ αξίας. Εμένα μ' ενδιαφέρει ότι για πρώτη φορά η Βιβλιοθήκη έγινε εξωστρεφής. Στο τέλος Σεπτεμβρίου φιλοξενήσαμε την εναρκτήρια τελετή ενός διεθνούς συνεδρίου με 300 προσκεκλημένους απ' όλο τον κόσμο. Μερικοί το ειρωνεύτηκαν. Δεν αντιλαμβάνονται ότι η Βιβλιοθήκη, που σηματοδοτεί τη γνώση, είναι ο καλύτερος χώρος φιλοξενίας επιστημονικών συνεδρίων. Θα την ανοίξουμε κι άλλο στην κοινωνία. Σχεδιάζουμε ημερίδα με θέμα «Ποίηση και κρίση», προγραμματίζουμε εκδηλώσεις για παιδιά, εκθέσεις χειρογράφων, βιβλίων και έργων τέχνης. Τους προσκαλούμε όλους.

- Δηλαδή τα επόμενα βήματα είναι ήδη έτοιμα;

- Ασφαλώς. Απογραφή ανά ράφι με ταυτόχρονη καταλογογράφηση του υπάρχοντος υλικού, συντήρηση και αποκατάσταση του κτιρίου. Θα χρειαστούν περίπου 600 χιλ. ευρώ από κάποιον δωρητή για τη μελέτη αποκατάστασης και μετά τα ΕΣΠΑ θα αναλάβουν την πραγματοποίησή της»

- Τι γνώμη έχετε για το κτίριο της λεωφόρου Αθηνών;

- Θεωρώ ότι δεν είναι χρήσιμο, μια και σε τρία χρόνια θα αποκτήσει η Βιβλιοθήκη το νέο, σύγχρονο κτίριό της, από τη δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου, στο Φάληρο. Πιστεύω ότι με πολιτική απόφαση, το κτίριο της λεωφόρου Αθηνών πρέπει να πουληθεί. Κοστίζει στο κράτος περίπου 400 χιλ. ευρώ τον χρόνο, δηλαδή καταναλίσκει το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της ΕΒΕ και η χρησιμότητα και η αποδοτικότητά του μου προκαλεί τουλάχιστον απορία. Δεν ξέρω με ποιο σκεπτικό αποκτήθηκε αυτό το κτίριο.

- Είστε τρεις μήνες εδώ. Υπάρχουν στιγμές που μετανιώσατε για την ευθύνη που αναλάβατε;

- Πολλές φορές. Αλλά το παλεύω, δεν θα τ' αφήσω έτσι. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, παρά τις εθνικές αντιξοότητες. Μετά την εμπειρία μου ως προέδρου του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου να μην αναλάβω ποτέ διοίκηση δημόσιου οργανισμού, αλλά ν' ασχοληθώ με τα χόμπι μου. Και έχω πολλά.

- Για πείτε μου μερικά.

- Πάντα θεωρούσα την ιδιότητα του γιατρού και του ερευνητή ως χόμπι. Επιπροσθέτως, γράφω βιβλία, αρθρογραφώ και είμαι συλλέκτης έργων τέχνης.

- Αλλα χόμπι; Π. χ. με την κηπουρική δεν ασχολείσθε;

- Οχι, αν και ήμουν γιος παθιασμένου γεωπόνου, είχα μια μάνα αστή, η οποία μας απέτρεψε από την ενασχόληση με τη γη.

- Σας αρέσει, όμως, ν' αναλαμβάνετε κάτι και να το οργανώνετε... 100%.

- Οργάνωσα δύο πανεπιστημιακές κλινικές εκ του μηδενός. Μία στα Ιωάννινα και μία όταν ήρθα στην Αθήνα, που σήμερα είναι ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα αυτοανοσίας στην Ευρώπη. Ελεγα, λοιπόν, ότι δεν θα ξανααναλάβω διοίκηση δημόσιου οργανισμού. Αλλά, όταν με κάλεσε η κ. Αννα Διαμαντοπούλου, η πρόκληση ήταν μεγάλη. Ανέλαβα την προεδρία με την πίστη και την ελπίδα ότι η Εθνική Βιβλιοθήκη θα πάρει τη θέση που της αναλογεί.

Η συνάντηση

Ανθρωπος της δράσης, ο Χαράλαμπος Μουτσόπουλος ταξιδεύει συχνά. Λίγο πριν φύγει για το αεροδρόμιο, για ένα δεκαήμερο ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, κλείσαμε το ραντεβού γι' αυτήν τη συνομιλία και ο χρόνος του δεν επέτρεπε συνάντηση σε εστιατόριο. Στο γραφείο της αναπληρώτριας διευθύντριας στην Εθνική Βιβλιοθήκη ήταν το ραντεβού και η συζήτηση συνοδεύτηκε από καφέ φίλτρου και μερικά εξαιρετικά κουλουράκια κανέλας.

Oι σταθμοί του

1944
Γεννιέται στα Ιωάννινα.

1968
Αποφοιτά με άριστα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα επόμενα χρόνια ειδικεύεται στην Παθολογία και τη Ρευματολογία/Ανοσολογία σε πανεπιστήμια της Αμερικής και εργάζεται ως ερευνητής σε Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.

1980
Αναλαμβάνει καθηγητής - διευθυντής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, θέση την οποία διατηρεί έως το 1993.

1987
Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου κατά των Ρευματικών Παθήσεων. Την ίδια χρονιά τιμήθηκε με το βραβείο Ρευματολογικής Ερευνας Alessandro Robecchi, το πρώτο από τα πολλά που ακολούθησαν.

1993
Αναλαμβάνει καθηγητής της κλινικής του Εργαστηρίου Παθολογικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση που διατηρεί έως σήμερα.

2009
Του απονέμεται ο τίτλος του Master του Αμερικανικού Κολεγίου Ρευματολογίας για την εξαίρετη συνεισφορά του στον τομέα της ρευματολογίας.

2010
Αναγορεύεται επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων για την προσφορά του στον πάσχοντα άνθρωπο και την ίδια χρονιά γίνεται επίτιμος διδάκτορας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

2011
Στις 7 Ιουλίου αναλαμβάνει πρόεδρος του νέου Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Της Ολγας Σελλά

Πηγή Καθημερινή

6.11.2011