Σίσσυ Αθανασοπούλου : "Η γυναίκα που ταξιδεύει θεωρείται θήραμα"

ΝΑΠΟΛΙ σηµαίνει θαµµένα αριστουργήµατα, τέχνη και Ιστορία, όµορφα τοπία και µπαρόκ κτίρια. Νάπολι σηµαίνει γεύσεις, απλές αλλά µοναδικές. Νάπολι σηµαίνει σκουπίδια και βία. Πόλη των ακραίων αντιφάσεων και αντιθέσεων· θρησκοληψία και διαφωτισµός, µια συνύπαρξη που διαιωνίζεται. Η Νάπολι µου δίνει την αίσθηση µιας θεατρικής σκηνής. Μια θεατρικότητα που τη συναντάς παντού. Στις Ισπανικές Συνοικίες όπου ζω δεν χρησιµοποιούν το θυροτηλέφωνο. Οι γείτονες και οι φίλοι φωνάζουν ο ένας τον άλλον, όπως έκαναν και πριν από τρεις αιώνες. Υπάρχει ακόµη η έννοια της γειτονιάς. Γι’ αυτό µερικές φορές η Νάπολι µου θυµίζει την παλιά Θεσσαλονίκη.

Με λένε Σίσσυ Αθανασοπούλου . Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το 1958. Μεγάλωσα κοντά στον σταθµό του τρένου και στο λιµάνι, σε ένα εβραίικο σπίτι. Οι περισσότεροι εβραίοι είχαν εξαφανιστεί στο Ολοκαύτωµα και υπήρχε ένας οργανισµός που διαχειριζόταν την κληρονοµιά τους. Η παλιά µου γειτονιά τώρα έχει γίνει China Town... Αυτό που θυµάµαι µε έκπληξη είναι ότι η συντηρητική µας γειτονιά βρισκόταν κοντά στα πορνεία της πόλης. ∆εν άκουσα ποτέ κακές κουβέντες για αυτέςτις γυναίκες. Οι γονείς µας δεν µας εµπόδιζαν να παίζουµε µε τα παιδιά τους... Θυµάµαι επίσης τις στρατιές τωνµεταναστών που έπαιρναν το τρένο για Γερµανία. Κουβαλούσανµποµπίνες µε τραγούδια του Καζαντζίδη, δέµατα µε µποτίλιες από ούζο, καφέ ελληνικό, πουτότε τον έλεγαν τούρκικο... Οταν µετανάστευσα η ίδια, δεν έφερνα ποτέ δέµατα από την Ελλάδα. ∆εν ήθελα να ζήσω ως µετανάστις. Εχω την εντύπωση ότι οιάνθρωποι πουµετανάστευσαν πριν από τηδικτατορία δεν ενσωµατώθηκαν ποτέ εκεί όπου πήγαν. Η δικήτους µετανάστευση ήταν αναγκαστική. Η δική µου είναι επιλογή...

***

Θυµάµαι έντονα την περίοδο της δικτατορίας. Οταν άρχισαν να εξαφανίζονται ξαφνικά κάποιοι γείτονες... Φοιτούσα τότε σε Γυµνάσιο Θηλέων, µε το σήµα του Γυµνασίου, για να αναγνωριζόµαστε στον δρόµο. Ενας τρόπος αστυνόµευσης. Από την άλλη, η ποδιά έκρυβε τις ταξικές ανισότητες. Μετά την πτώση της χούντας έφυγε η ποδιά και ήρθε η εκρηκτική απελευθέρωση... Μετά το Λύκειο πέρασα στο Πανεπιστήµιο της Κρήτης, στο Ρέθυµνο, όπου υπήρχαν τρεις κινηµατογράφοι· οι δύο πρόβαλλαν καράτε και ο τρίτος πορνό. Αναµείχθηκα µε την πολιτική. Υπήρχε µεγάλορεύµα πολιτικοποίησης. Ξαφνικά είδε το Ρέθυµνο διαδηλώσεις και καταλήψεις... Χρόνια όπου πιστεύαµε πραγµατικά στην αλλαγή. Ηπολιτικοποίηση µας έκανε κακό, γιατί µας κρατούσε µακριά από τις αίθουσες. Το χειρότερο ήταν ότι αναπτύχθηκε µέσα στο πανεπιστήµιο ο πολιτικός αριβισµός. Από την άλλη, η πολιτικοποίηση µας έκανε καλό, γιατί µας άνοιξε δρόµους.

***

Στην Κρήτη «ανακάλυψα» την Ιταλία. Ολο το περιβάλλον της Κρήτης θυµίζει Ιταλία.Ιδιαίτερα µε επηρέασαν τα µαθήµατα της Ιστορίας της Τέχνης. Το αποτέλεσµα ήταν να γίνει η Ιταλία ο ιδανικός τόπος, η δική µου Ιθάκη. Εκανα το πρώτο µου ταξίδι στην Ιταλία όταν πήρα το πτυχίο. Φλωρεντία.Φοβόµουν µήπωςµε απογοητεύσει. Συνέβη το αντίθετο. Η Φλωρεντία µε κατέπληξε. Είπα µέσα µου ότι θέλω να ζήσω σεαυτή τη χώρα... Μετά το πανεπιστήµιο διορίστηκα στη Θεσσαλονίκη ως καθηγήτρια και µάθαινα ιταλικά στο Ιταλικό Ινστιτούτο. Υστερα από δέκα χρόνια υπηρεσίας, όταν µου δόθηκε η ευκαιρία απόσπασης σε σχολεία του εξωτερικού, δήλωσα χωρίς δεύτερη σκέψη Ιταλία κι έφτασα στη Νάπολι. Το 1993. ∆ίδασκα ελληνικά στα παιδιά των ελλήνων αξιωµατικών στη βάση του ΝΑΤΟ. Τραγική ειρωνεία για µένα που είχα φωνάξει τόσες φορές το σύνθηµα «Εξω η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ»...

***

Ζω στη Νάπολι εδώ και 18 χρόνια. Την είδα να ανθείκαι να καταρρέει. Ανθησεµε δήµαρχο τον Αντόνιο Μπασολίνο που νίκησε στις εκλογές, κατά κράτος, την Αλεσάντρα Μουσολίνι, την εγγονή του Ντούτσε...Ο Μπασολίνο έδωσε µεγάλη βαρύτητα στον πολιτισµό, έφερε τουρισµό, έσπασε το άβατο κάποιων περιοχών όπου δεν µπορούσε να πατήσει η αστυνοµία. Η «χρυσή εποχή»της Νάπολι διήρκεσε µίαοκταετία. Με το πέρασµα των χρόνων ο Μπασολίνο δηµιούργησε το δικό του πελατειακό δίκτυο, αναµείχθηκε σε οικονοµικά σκάνδαλα, απογοήτευσε τους υποστηρικτές του. Η Νάπολι άρχισε να γίνεται ξανά µια προβληµατική πόλη. Ο εσωτερικός πόλεµος της Καµόρα τής έδωσε τη χαριστική βολή... Ολη η Ιταλία άλλαξε µε συγκλονιστικό τρόπο αυτά τα χρόνια. Εξακολουθώ να αναρωτιέµαι πώς γίνεται ένας τόσο πολιτισµένος λαός να έχει παραδοθεί άνευ όρων σε αυτό το κατασκεύασµα που λέγεται Μπερλουσκόνι. Η Ιταλία, σε ποιότητα πολιτικής, είναι χειρότερη από την Ελλάδα. Εχει όµως µια οικονοµική βάση που της επιτρέπει να επιβιώνει και να µην καταρρέει σαν κι εµάς.

***

Στο ταξίδι κατάλαβα ότι είναι δύσκολο να ταξιδεύεις σαν γυναίκα, γιατί συχνά θεωρείσαι θήραµα. Το ταξίδι θεωρείται ακόµη γένους αρσενικού... Εµαθα να διακρίνω τις διαφορές. Οι Ιταλοίαγαπούν την πολιτιστική παράδοσή τους, είναι λιγότερο εθνικιστέςκαι πιο τοπικιστές από εµάς. Εµαθα να εκτιµώ και τα δικά µας θετικά, τα οποία, ζώντας στην Ελλάδα, πολλές φορές υποτιµούσα. Γενικά έµαθα να µη θεωρώ τίποτε ως δεδοµένο και να µην επαναλαµβάνω άκριτα όλες τις κοινοτοπίες που ισχύουν και για τις δύο πατρίδες µου. Στο πλαίσιο της αποστολής µου εδώ, που είναι ηδιάδοση της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού, προσπάθησα επίσηςνα µην αναπαράγω τη φολκλόρ εικόνα της Ελλάδας. Η κλασική παιδεία των Ιταλών έχει δηµιουργήσει ένα εξαιρετικά εύφορο έδαφος και για τη διάδοση της νεοελληνικής παιδείας. Αυτό είναι ένα στοιχείο που πρέπει να αξιοποιηθεί κατάλληλα, διευρύνοντας τα κριτήρια της ελληνικής πολιτείας που έχει µάθει να στηρίζεται µόνο «στων Ελλήνων τις κοινότητες», οι οποίες, υποτίθεται, «φτιάχνουν άλλους γαλαξίες»... Χωρίς να είµαι ξενοµανής και χωρίς ποτέ να έχω απαρνηθεί την ελληνική µου ταυτότητα, οµολογώ πως µου αρέσει όταν οι φίλοι µου στην Ελλάδα µε φωνάζουν «ναπολετάνα». Οπως θα ’λεγε κι ο συµπατριώτης µου ο Χριστιανόπουλος, «δε ρωτάµε το δέντρο αν αγαπάει το χώµα όπου ρίζωσε»...

Οι ροδίτες της νάπολι

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις που έκανα στη Νάπολι είναι οι ελληνόφωνοι που προέρχονται από τα Δωδεκάνησα. Εδώ υπάρχει μια αρκετά μεγάλη αντιπροσωπεία αυτών των Ιταλών που έχουν γεννηθεί στα Δωδεκάνησα ή προέρχονταν από τις ιταλικές παροικίες της Ιωνίας. Ολοι τους μιλούσαν ελληνικά ή μάλλον «ρωμαίικα», όπως προσδιόριζαν οι ίδιοι τη γλώσσα τους. Φοιτούσαν μαζί με τους Ελληνες στα σχολεία των Φρερ, όπου υποχρεωτικά διδασκόταν η ιταλική. Οι άνθρωποι αυτοί, εκτός του ότι είναι φορείς ενός ελληνικού γλωσσικού ιδιώματος που τείνει να εκλείψει, πρωτοστατούν στην ίδρυση φιλελληνικών συλλόγων, διατηρούν επαφή με την πρώην πατρίδα και αναδεικνύονται οι καλύτεροι πρεσβευτές, και μάλιστα ανυστερόβουλοι, του πολιτισμού μας.

Οι Ροδίτες της Νάπολι είναι ο πυρήνας ενός φιλελληνικού συλλόγου που ιδρύθηκε εδώ και ονομάζεται «Αστρο της Ρόδου». Aπό το 2003, με πρωτοβουλία του συλλόγου, λειτουργεί το μοναδικό στην πόλη σχολείο ενηλίκων για τη διδασκαλία της ελληνικής, που φιλοξενείται στην έδρα της Ελληνικής Αδελφότητας της Νάπολι και στο οποίο διδάσκω εθελοντικά Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισμό. Εχω την αίσθηση πως έτσι ξαναπιάνουμε το νήμα της ιστορίας αυτής της πόλης, καθώς μία από τις εκδοχές της ελληνικής αποίκισής της θέλει τους Ροδίτες ως πρώτους αποίκους της Νάπολι, οι οποίοι έφεραν εδώ τη λατρεία της νύμφης Παρθενόπης. Εδωσαν έτσι το όνομά της στον πιο παλιό οικισμό, πριν από τη δημιουργία της Νεαπόλεως, η οποία προέκυψε από τη συνένωση τέτοιων οικισμών της περιοχής.

Του Γκαζμεντ Καπλανι
gazikap@gmail.com
Πηγή Το Βήμα
5.6.2011

Στη στήλη «Grεεκs» οι Ελληνες που ζουν, προσωρινά ή για πάντα, σε διάφορες χώρες του κόσμου αφηγούνται τις αληθινές ιστορίες τους και μιλούν για την Ελλάδα του χθες και του σήμερα.