 |
| Jean d' Arc c.1485, Centre Historique des Archives Nationales,Paris, AE II 2490 |
Ο Μαρκ Τουέιν, εθνικός χιουµορίστας των ΗΠΑ, αιφνιδίασε στα τέλη του 19ου αιώνα πειραµατιζόµενος µε τη µυθιστορηµατική βιογραφία, φιλοτεχνώντας ένα αποθεωτικό πορτρέτο και ξορκίζοντας µια προγονική, αγγλοσαξονική ενοχή: την πυρπόληση µιας «αγίας», της Ιωάννας της Λωραίνης, ως µάγισσας.
H Ζαν ντ’ Αρκ, λέει ο Μαρκ Τουέιν, «αποτελεί το θαύµα όλων των εποχών». Επίσης, «αποτελεί και το αίνιγµα όλων των εποχών». Γιατί; Γιατί οι ιστορικές προσωπικότητες που ξεφεύγουν πολύ από τα κοινά µέτρα, δεν έχουν απλώς ένα µεγάλο ταλέντο. «Η ιδιοφυΐα γεννιέται τυφλή. Και δεν ανοίγει τα µάτια της από µόνη της, παρά συµβάλλουν σ’ αυτό οι λεπτές επιδράσεις µυριάδων εξωτερικών ερεθισµάτων». Η Ζαν ντ’ Αρκ είναι η εξαίρεση. Γεννηµένη φτωχή, σε ένα χωριό που δεν παρείχε καµία προϋπόθεση διαµόρφωσης προσωπικότητας, έγινε στα δεκαεπτά της ένα αγράµµατο παιδί - θαύµα. Πήγε στον παλαίµαχο διοικητή της Βοκουλέρ και απαίτησε να της δώσει στρατό, αφού ο Θεός τής είχε δώσει εντολή να ξαναδώσει στον βασιλιά το χαµένο του βασίλειο και να του ξαναφορέσει το στέµµα στο κεφάλι. Στην αρχή ο διοικητής γέλασε. Αλλά ήταν τέτοια η επιµονή της επί µήνες, που στο τέλος υποχώρησε. Τι είχε να χάσει; Η χώρα ήταν διαλυµένη και ταπεινωµένη από τους Αγγλους που κέρδιζαν τον περίφηµο Εκατονταετή Πόλεµο.
Το κορίτσι κατόρθωσε να πείσει µέχρι και τον αποκαθηλωµένο βασιλιά. Και έπειτα από άµεσες, απρόσµενες και διαδοχικές νίκες, µπήκε θριαµβεύτρια στη Ρεν και έστεψε τον Κάρολο Ζ’ ξανά. Το µόνο που ζήτησε ως αντάλλαγµα ήταν να απαλλαγεί το άσηµο χωριό της από τους φόρους, κάτι που έγινε δεκτό και τηρήθηκε για 360 χρόνια. Οι εκστρατείες της συνεχίστηκαν, αλλά λίγο αφότου έκλεισε τα 18 της χρόνια, συνελήφθη στην Κοµπιένη και αιχµαλωτίστηκε. Ο Ιωάννης του Λουξεµβούργου που την κρατούσε απαίτησε πριγκιπικά λύτρα για να την ελευθερώσει, δηλαδή 61.125 φράγκα. ∆εν τα έδωσε ούτε ο βασιλιάς ούτε το έθνος. Στο τέλος τα πλήρωσε ο επίσκοπος Κοσόν (στα γαλλικά: γουρούνι) του Μποβέ, για λογαριασµό όµως των Αγγλων. Την έκλεισε στα µπουντρούµια του κάστρου της Ρουέν και τη δίκασε σε µια στηµένη δίκη. Το κορίτσι που πρόλαβε στα 17 του να γίνει ο νεώτερος αρχιστράτηγος της Ιστορίας, που πολεµώντας µόλις έναν χρόνο και έναν µήνα έπλη ξε ανεπανόρθωτα τους Αγγλους και απέκλεισε την πιθανότητα να µείνει η Γαλλία αγγλική επαρχία για πάντα, καταδικάστηκε ως αιρετική, αποστάτισσα, ειδωλολάτρισσα. Και κάηκε στην πυρά, στην πλατεία της Παλιάς Αγοράς στη Ρουέν.
Αν αποκαταστάθηκε, αυτό οφείλεται στους εχθρούς της, τους Αγγλους. Που διέδιδαν ότι δεν µπορεί να είναι έγκυρη µία στέψη βασιλιά που έγινε από µια γυναίκα - µάγισσα, σύµµαχο του Σατανά. Ο Κάρολος ζήτησε από τον Πάπα να διατάξει αναψηλάφηση της δίκης, όπερ και εγένετο. Η νέα απόφαση της Εκκλησίας, ύστερα από µήνες ερευνών και εξέτασης µαρτύρων, δικαίωσε και αποκατέστησε τη «λυτρώτρια της Γαλλίας».
Αν όµως η Ζαν ντ’ Αρκ είναι «το αίνιγµα όλων των εποχών», αίνιγµα αποτελεί και το γιατί ο Μαρκ Τουέιν θέλησε να περιγράψει µυθιστορηµατικά τη βιογραφία της. Εγραψε αυτό το βιβλίο αργά, όταν πλησίαζε τα εξήντα του χρόνια, το 1895. Στην Ελλάδα, να πούµε παρενθετικά, έκανε άλλα 116 χρόνια για να µεταφραστεί. Το περίεργο είναι ότι το βιβλίο αυτό δεν έχει κανένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του συγγραφέα του «Χάκλµπερι Φιν» και του «Τοµ Σόγιερ». Του λείπει το απαράµιλλο χιούµορ του και η δηκτικότητά του. Του λείπει το πνεύµα αµφιβολίας, αµφισηµίας αλλά και ασέβειας που χαρακτηρίζει τα κείµενά του. Είναι ένα καλογραµµένο βιβλίο που αποτελεί όµως απλώς έκφραση απέραντου θαυµασµού. Ο Τουέιν, άνθρωπος καθόλου θρήσκος, δέχεται ασχολίαστα τις «φωνές» που ακούει η Ιωάννα της Λωραίνης από τους αγγέλους, οι οποίοι υποτίθεται ότι της µεταφέρουν µηνύµατα του Θεού. Και φιλοτεχνεί ένα άσπιλο, αψεγάδιαστο πορτρέτο.
Αν αποκαταστάθηκε, αυτό οφείλεται στους εχθρούς της, τους Αγγλους. Που διέδιδαν ότι δεν µπορεί να είναι έγκυρη µία στέψη βασιλιά που έγινε από µια γυναίκα - µάγισσα, σύµµαχο του Σατανά. Ο Κάρολος ζήτησε από τον Πάπα να διατάξει αναψηλάφηση της δίκης, όπερ και εγένετο. Η νέα απόφαση της Εκκλησίας, ύστερα από µήνες ερευνών και εξέτασης µαρτύρων, δικαίωσε και αποκατέστησε τη «λυτρώτρια της Γαλλίας».
Αν όµως η Ζαν ντ’ Αρκ είναι «το αίνιγµα όλων των εποχών», αίνιγµα αποτελεί και το γιατί ο Μαρκ Τουέιν θέλησε να περιγράψει µυθιστορηµατικά τη βιογραφία της. Εγραψε αυτό το βιβλίο αργά, όταν πλησίαζε τα εξήντα του χρόνια, το 1895. Στην Ελλάδα, να πούµε παρενθετικά, έκανε άλλα 116 χρόνια για να µεταφραστεί. Το περίεργο είναι ότι το βιβλίο αυτό δεν έχει κανένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του συγγραφέα του «Χάκλµπερι Φιν» και του «Τοµ Σόγιερ». Του λείπει το απαράµιλλο χιούµορ του και η δηκτικότητά του. Του λείπει το πνεύµα αµφιβολίας, αµφισηµίας αλλά και ασέβειας που χαρακτηρίζει τα κείµενά του. Είναι ένα καλογραµµένο βιβλίο που αποτελεί όµως απλώς έκφραση απέραντου θαυµασµού. Ο Τουέιν, άνθρωπος καθόλου θρήσκος, δέχεται ασχολίαστα τις «φωνές» που ακούει η Ιωάννα της Λωραίνης από τους αγγέλους, οι οποίοι υποτίθεται ότι της µεταφέρουν µηνύµατα του Θεού. Και φιλοτεχνεί ένα άσπιλο, αψεγάδιαστο πορτρέτο.
Μία εξήγηση είναι η αγγλοσαξονική παράδοση λατρείας της Ιωάννας της Λωραίνης, που εδράζεται µάλλον στην ενοχή: «κάψαµε µια αγία», είπε ένας εκπρόσωπος του άγγλου βασιλιά µπροστά στην πυρά. Μια άλλη, ότι είναι πολύ απλά µία προσωπικότητα που µαγεύει. Εχει εµπνεύσει θρησκευόµενους και άθεους, από τον Τζορτζ Μπέρναρ Σο µέχρι τον Μπέρτολντ Μπρεχτ και από τον Μισλέ µέχρι τον Ανατόλ Φρανς. Ηρθε από το πουθενά και έγινε εθνική ηρωίδα. ∆εν είχε προσωπικές φιλοδοξίες ούτε δεύτερες σκέψεις. Μόνο πίστη στον Θεό και στο σκοπό της. Μια γυναίκα που έγινε αιώνιο σύµβολο πατριωτισµού.
Του Μανώλη Πιμπλή
Πηγή ΤΑ ΝΕΑ
18.6.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου