Η Τουρκία κρατά το κλειδί της αντιμετώπισης της αθρόας λαθρομετανάστευσης που απειλεί την Ελλάδα, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Ελληνοαμερικανός πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής των ΗΠΑ, Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο οποίος υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο που αρχίζει να διαδραματίζει η Frontex, τη δημιουργία της οποίας είχε προτείνει ο ίδιος στην Ε. Ε. το 2004.
Στη συζήτηση που έγινε στο γραφείο του που βρίσκεται λίγα τετράγωνα από τον Λευκό Οίκο, ο κ. Παπαδημητρίου επισημαίνει τα τεράστια κενά της Ελλάδας σε θεσμούς και υποδομές, αλλά επικρίνει και τους ισχυρούς της Ευρώπης που δεν έχουν στηρίξει οικονομικά χώρες, οι οποίες δέχονται τεράστια κύματα λαθρομεταναστών παρότι πρόκειται για πρόβλημα που απειλεί όλη την Ευρώπη.
- Κινδυνεύει η Ελλάδα να τεθεί εκτός συνθήκης Σένγκεν;
- Παρά τη βελτίωση των ελληνικών αρχών σε συνδυασμό με την πιο ενεργό παρουσία της Frontex, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πολύ δυσαρεστημένη από τη συνεχιζόμενη εισροή λαθρομεταναστών, αλλά και την απουσία υποδομών. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα δέχεται επικρίσεις και σε ανθρωπιστικό επίπεδο. Χώρες όπως η Σουηδία, η Ολλανδία, η Νορβηγία κ. ά. δυσφορούν επειδή παρέχει πολιτικό άσυλο σε λιγότερο από το 1% των αιτούντων.
- Πώς έρχονται οι λαθρομετανάστες;
- Τους μεταφέρουν οργανωμένα κυκλώματα που βγάζουν τεράστια κέρδη και μάλιστα χωρίς ρίσκο. Οι εγκληματίες απολαμβάνουν τα οφέλη, ενώ οι κίνδυνοι και το κόστος πέφτουν στους μετανάστες.
- Πόσο πρόβλημα είναι για την Ελλάδα;
- Από το 2007 αρχίζει να καταγράφεται εισροή από Πακιστάν, Μπανγκλαντές, Ιράν, και άλλες χώρες της περιοχής, ενώ τελευταία έρχονται και πολλοί Αφρικανοί που δύσκολα επαναπατρίζονται. Η Ελλάδα ήταν εντελώς απροετοίμαστη για τέτοιου μεγέθους εισροή και δεν μπόρεσε να τη διαχειρισθεί. Ερχονται από τον Εβρο και τα νησιά, όχι από τον Νότο. Η Τουρκία συνεργάζεται πολύ καλά με τα κυκλώματα μεταφοράς και όσο η Ευρώπη δεν ανταποκρίνεται στις ενταξιακές της προσδοκίες το πρόβλημα θα εντείνεται.
- Θα βοηθούσε η ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων;
- Οι Τούρκοι δεν ενδιαφέρονται τόσο για τις καλές σχέσεις με την Ελλάδα, όσο για την ένταξή τους στην Ε. Ε.
- Αρα, η Ελλάδα «πληρώνει» την ευρωτουρκική διαμάχη;
- Ναι. Η Τουρκία χρησιμοποιεί τη λαθρομετανάστευση ως διαπραγματευτικό χαρτί και το πληρώνει η Ελλάδα. Το κλειδί είναι η Τουρκία. Μόνο αυτή μπορεί να διαμηνύσει στα οργανωμένα κυκλώματα να σταματήσουν τη μεταφορά λαθρομεταναστών μέσω Ελλάδας. Ο Παπανδρέου κατανοεί το θέμα και το έχει θέσει στον Ερντογάν. Πάντως, η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας είναι θετική εξέλιξη, γιατί «συγκρατεί» μετανάστες, ενώ σε δέκα χρόνια ίσως να μην χρειάζεται τόσο την Ε. Ε. και όλα θα αλλάξουν.
- Τι ποσοστό λαθρομεταναστών εισέρχεται στην Ε. Ε. μέσω Ελλάδας;
- Η τεράστια πλειοψηφία. Το 90%. Ο απόλυτος αριθμός είναι πάνω από 100 χιλιάδες ετησίως. Τελευταία μειώνεται, πρωτίστως λόγω Frontex, αλλά και της βελτίωσης των ελληνικών αρχών. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε σταδιακά, και μάλιστα επί Ν. Δ., μιας συντηρητικής κυβέρνησης που θα περίμενε κανείς να είναι πολύ αυστηρή. Βεβαίως, ο αρμόδιος υπουργός, ο κ. Παυλόπουλος, ήταν περισσότερο «φιλόσοφος» και προσπαθούσε να δει όλες τις διαστάσεις του προβλήματος που, όμως, αποδείχθηκε τεράστιο και εξελίχθηκε ταχύτατα.
- Οι χειρισμοί του ΠΑΣΟΚ;
- Ούτε η σημερινή κυβέρνηση γνώριζε τι έπρεπε να κάνει. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν ελέγχει στον επιθυμητό βαθμό τα σύνορά της, αλλά δεν έχει και τις απαραίτητες υποδομές για τον τεράστιο αριθμό που δέχεται. Εάν δεν μπορείς να ξεχωρίσεις ποιος πρέπει να λάβει πολιτικό άσυλο, ποιος πρέπει να μείνει προσωρινά και ποιος όχι, αδυνατείς να αποφασίσεις ποιος πρέπει να επαναπατρισθεί. Η τρίτη κατηγορία είναι με διαφορά η μεγαλύτερη, αλλά δεν μπορείς να τους απομακρύνεις εάν προηγουμένως δεν έχεις δημιουργήσει τους αναγκαίους θεσμούς, υποδομές και διαδικασίες υποδοχής, εξέτασης και έγκρισης.
Συνεργασία με Frontex
- Πόσο βοηθά η Ε. Ε.;
- Η Ε. Ε. δεν βοηθά τα κράτη-μέλη. Η ιδέα της Frontex τέθηκε στο τραπέζι το 2004 από εμάς, στη διάρκεια της ολλανδικής προεδρίας με την οποία συνεργαζόμασταν. Διοργανώσαμε δύο μεγάλες υπουργικές συνόδους, μία για τη μετανάστευση, όπου καταθέσαμε τη σκέψη της δημιουργίας μιας δύναμης, όπως η Frontex, και μία τον Νοέμβριο για την ενσωμάτωση η οποία ήταν και η πρώτη του είδους. Πολλοί ήταν τότε αντίθετοι στην ιδέα.
- Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;
- Να περιορίσει την εισροή σε συνεργασία με τη Frontex, και να αναπτύξει διαδικασίες ταχείας εξέτασης έτσι ώστε να επαναπατρίζονται πολλοί.
- Αρα, μόνη ελπίδα είναι η Frontex;
- Προς το παρόν η Frontex δεν είναι αστυνομία. Μέχρι πριν από 1,5 χρόνο ήταν ουσιαστικά μια γραφειοκρατική διαδικασία. Καθώς ο προϋπολογισμός της υπερδιπλασιάζεται αρχίζει να έχει αποτελέσματα και μπορεί να εξελιχθεί σε πραγματικά πανευρωπαϊκή δύναμη, αλλά οι «μεγάλες» χώρες δεν κινούνται σε πνεύμα αλληλεγγύης και δεν βοηθούν αυτές που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, χρηματοδοτώντας τον επαναπατρισμό.
Αυστηροί νόμοι χωρίς «ευγένειες»
- Ποια είναι η εμπειρία των ΗΠΑ;
- Πρέπει να έχεις ένα συντεταγμένο σύστημα εισδοχής μεταναστών, και να ελέγχεις τα σύνορά σου. Εδώ δεν έχεις τις «ευγένειες» της Ευρώπης. Οι νόμοι είναι αυστηροί. Εάν βρίσκεσαι στη χώρα παράνομα και σε πιάσουμε θα σε διώξουμε και δεν θα μπορείς να ξανάρθεις για δέκα χρόνια. Από την άλλη, σχεδόν 1,7 εκατομμύρια έρχονται νόμιμα και εργάζονται σε πανεπιστήμια, επιχειρήσεις, αλλά και σε χειρωνακτικές εργασίες.
- Πώς εξελίχθηκε η σημερινή κρίση λαθρομετανάστευσης στην Ε. E.;
- Πριν από 10 ή 12 χρόνια η πλειοψηφία όσων προσπαθούσαν να εισέλθουν στην Ευρώπη το έκαναν από το Μαρόκο μέσω Ισπανίας. Η τότε κυβέρνηση πέτυχε να αντιμετωπίσει αυτό το μείζον πρόβλημα με πολύ μεγαλύτερη αστυνομική παρουσία, χρήση νέων τεχνολογιών, αλλά και συμφωνίες διαφόρων ειδών με τους Μαροκινούς. Ξέρετε, τόσο η Ν. Δ. όσο και το ΠΑΣΟΚ αναζητούν την ηθική προσέγγιση, αλλά καμία χώρα δεν χειρίζεται αυτό το θέμα με απόλυτα ηθικό τρόπο. Ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Γαλλία ούτε η Γερμανία. Μετά την ενοποίηση της Γερμανίας οι μετανάστες αυξάνονταν κατακόρυφα. Τον πέμπτο χρόνο η Γερμανία άλλαξε το Σύνταγμά της για να τους σταματήσει. Προσελήφθησαν 5.000 ειδικοί και σε 2,5 χρόνια όλα είχαν μπει στον δρόμο τους.
- Πώς κρίνετε τη νέα νομοθεσία της Ελλάδας για τους μετανάστες;
- Ελλοχεύει ο κίνδυνος η πιο γενναιόδωρη νομοθεσία να προσελκύει περισσότερους μετανάστες. Από την άλλη, συμβολικά δείχνεις στους εταίρους σου ότι πρωτοστατείς με μια πιο ευαίσθητη αντιμετώπιση και αλλάζεις την εικόνα της χώρας σου.
Υπό αναθεώρηση η ζώνη Σένγκεν
Μετά το ευρώ, ένας ακόμη βασικός πυλώνας της ενωσιακής διαδικασίας, τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση. Την προσεχή Πέμπτη, το συμβούλιο των υπουργών Εσωτερικών της Ε. Ε. πρόκειται να συζητήσει αλλαγές στη Συνθήκη του Σένγκεν, ενδεχομένως δε και να αποφασίσει την επανέναρξη των διασυνοριακών ελέγχων.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο καθεστώς, έλεγχος ταυτότητας και διαβατηρίων διενεργείται μόνο κατά την είσοδο στη ζώνη του Σένγκεν, η οποία περιλαμβάνει 22 κράτη-μέλη της Ενωσης, καθώς και την Ισλανδία, την Ελβετία και τη Νορβηγία. Ετσι, για παράδειγμα, από τη στιγμή που θα εισέλθει κάποιος στην Πολωνία, μπορεί να διασχίσει 3.000 χιλιόμετρα οδηγώντας έως και την Πορτογαλία, χωρίς να συναντήσει κανέναν συνοριακό φρουρό ή να περάσει από οποιονδήποτε έλεγχο. Από το τέλος του 2008, έλεγχος ταυτότητας δεν πραγματοποιείται ούτε καν στα αεροδρόμια, όταν πρόκειται για πτήση που αφικνείται από πόλη εντός της ζώνης Σένγκεν.
Οπως είναι φυσικό, η απόλυτη αυτή ελευθερία κινήσεων θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης. Εντούτοις, μετά τις πρόσφατες εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και το μαζικό κύμα εξόδου προσφύγων και μεταναστών που αυτές προκάλεσαν, άνοιξε για τα καλά η συζήτηση της αναδίπλωσης και της επαναφοράς στοιχείων από το προηγούμενο καθεστώς. Αφορμή στάθηκε η δημόσια αντιπαράθεση Ιταλίας και Γαλλίας, η οποία ξεκίνησε με την απόφαση της Ρώμης να χορηγήσει πράσινες κάρτες «για ανθρωπιστικούς λόγους» στους Τυνήσιους πρόσφυγες που κατάφεραν να φτάσουν στις ακτές της. Το Παρίσι αντέδρασε έντονα, καθώς ήταν βέβαιο ότι όλοι σχεδόν οι επωφελούμενοι της παραχώρησης αυτής ήταν Γαλλόφωνοι και θα εκμεταλλεύονταν την ελευθερία κινήσεων που τους παρασχέθηκε για να καταφύγουν στη Γαλλία. Η ένταση εντέλει εκτονώθηκε έπειτα από συνάντηση του Ιταλού πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι και του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, η οποία κατέληξε στη σύνταξη επιστολής προς την Κομισιόν, με την οποία ζητείτο ουσιαστικά η αναθεώρηση της Συνθήκης του Σένγκεν.
Την περασμένη Τετάρτη, η Επιτροπή αποφάνθηκε, δημοσιοποιώντας δέσμη προτάσεων, η οποία και θα συζητηθεί στο προσεχές συμβούλιο των υπουργών Εσωτερικών της Ενωσης, αλλά και στο θερινό Συμβούλιο Κορυφής, στα τέλη Ιουνίου. Ανάμεσα στα μέτρα που μελετώνται είναι η δυνατότητα επανέναρξης των συνοριακών ελέγχων, ύστερα από έκτακτα γεγονότα, όπως, φέρ’ ειπείν, η εν εξελίξει κρίση στον αραβικό κόσμο. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανονισμούς, ένα κράτος-μέλος του Σένγκεν έχει τη δυνατότητα να διενεργεί έκτακτους ελέγχους για διάστημα έως και ενός μήνα, όταν συντρέχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας ή διατήρησης δημόσιας τάξης. Η Γερμανία χρησιμοποιεί για παράδειγμα τη συγκεκριμένη διάταξη προκειμένου να εμποδίσει την είσοδο χούλιγκαν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πριν από ποδοσφαιρικούς αγώνες. Η Επιτροπή προτείνει ουσιαστικά την επέκταση του εν λόγω μέτρου.
H γαλλική κυβέρνηση προχωρά όμως ένα βήμα παραπέρα, ζητώντας την προσωρινή αναστολή του Σένγκεν σε περιπτώσεις χωρών που δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. «Αν μία ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί να φυλάξει τα σύνορά της, τότε το θέμα της προσωρινής εξόδου της από τη ζώνη Σένγκεν δεν θα πρέπει να θεωρείται ταμπού», δήλωσε ο κ. Σαρκοζί, σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό L’ Express, την Τετάρτη.
Σημειώνεται ότι οι αντιδράσεις δεν αφορούν μόνο την εισροή μεταναστών από τρίτες χώρες, αλλά και τη δυνατότητα πολιτών της Ε. Ε. να μετακινούνται ελεύθερα. Για παράδειγμα, ο αρχηγός της νορβηγικής αστυνομίας δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι το 80% των εγκλημάτων στη Σκανδιναβία διαπράττονται από πολίτες των Βαλτικών -πρώην Σοβιετικών- δημοκρατιών που σήμερα είναι μέλη της Ε. Ε. (Εσθονία, Λεττονία και Λιθουανία) και άρα μπορούν να κινούνται ελεύθερα μέσα στη ζώνη Σένγκεν. Είναι αμφίβολο το κατά πόσον οι στατιστικές επιβεβαιώνουν τις αιχμές του. Οπως είναι αμφίβολο και το κατά πόσον οι 20.000 Τυνήσιοι πρόσφυγες με πράσινες κάρτες θα δημιουργούσαν τόσο μεγάλο πρόβλημα στην Ευρώπη του μισού δισεκατομμυρίου πολιτών. Ωστόσο, οι περισσότερες αναλύσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι οι πολιτικές ηγεσίες της Ε. Ε. προσπαθούν, όπως και στο παρελθόν, να ανασχέσουν την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στη Γηραιά Ηπειρο, υιοθετώντας τη ρητορική των συγκεκριμένων κομμάτων, σε ζητήματα όπως η μετανάστευση. Η εμπειρία όμως έχει δείξει ότι συχνά πετυχαίνουν το ακριβώς αντίθετο από το επιδιωκόμενο.
Ζυμώσεις για το Δουβλίνο ΙΙ
Η διόγκωση του παράνομου μεταναστευτικού ρεύματος προς την Ευρώπη, ως συνέπεια της κρίσης στη βόρεια Αφρική, δεν μετέβαλε, σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών, ένα βασικό για τη χώρα μας δεδομένο: το 90% των παράνομων μεταναστών που εισέρχονται στην Ευρώπη, εξακολουθούν να συλλαμβάνονται στην Ελλάδα. Αν και η κρίση στη Λιβύη δεν φαίνεται, μέχρι στιγμής, να επηρεάζει τη χώρα μας, καθώς το κύμα παράνομης μετανάστευσης που προκάλεσε, κατευθύνεται, μέσω Τυνησίας, κυρίως προς Ιταλία και Μάλτα, στην Ελλάδα συνεχίζουν με τους ίδιους ρυθμούς να φθάνουν παράνομοι μετανάστες από χώρες της Αφρικής και της Ασίας, μέσω της «παραδοσιακής» οδού, της Τουρκίας.
Η αυξημένη μεταναστευτική πίεση προς την Ευρώπη αναμένεται να συνεχιστεί όσο παρατείνεται η κρίση. Υπολογίζεται ότι στη Λιβύη βρίσκονται εγκλωβισμένοι περίπου 1,5 εκατομμύρια ξένοι εργάτες, οι οποίοι θα επιχειρήσουν, μέσω Τυνησίας, να κατευθυνθούν προς ευρωπαϊκό έδαφος. Και, βεβαίως, όσο η εμπόλεμη κατάσταση συνεχίζεται, αυξάνεται η πιθανότητα ανθρωπιστικής κρίσης και δημιουργίας ενός νέου μεταναστευτικού κύματος, από Λίβυους αυτή τη φορά.
Ενιαίο μέτωποΤα δεδομένα αυτά διαμορφώνουν μια πιεστική πραγματικότητα, εκ της οποίας αναβαθμίζεται στο εσωτερικό της Ε. Ε. η συζήτηση για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. Το θέμα, που η Ελλάδα έθετε εδώ και καιρό μόνη της σε κάθε ευκαιρία, πλέον βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης. Η Αθήνα προσπαθεί να διαμορφώσει ενιαίο μέτωπο με τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που αποτελούν πύλες εισόδου των παράνομων μεταναστών, επιμένοντας σε δύο βασικά σημεία: την αναθεώρηση του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ, προκειμένου να υπάρξει κατανομή της μεταναστευτικής πίεσης σε όλα τα κράτη - μέλη και ενίσχυση της συνδρομής για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ε. Ε.
Οπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, η απόφαση ορισμένων κρατών - μελών να «παγώσουν» στην πράξη την εφαρμογή του Δουβλίνου ΙΙ, το οποίο προβλέπει επιστροφή των παράνομων μεταναστών στη χώρα πρώτης εισόδου, δείχνει ότι εντός της Ε. Ε. ωριμάζει το κλίμα για την αναθεώρηση του κανονισμού. Ωστόσο, οι χώρες του Βορρά εξακολουθούν να εμφανίζονται εξαιρετικά απρόθυμες να υποδεχθούν παράνομους μετανάστες, ώστε να εκτονωθεί η πίεση που υφίστανται οι χώρες του Νότου. Η Αθήνα προβάλλει σε όλα τα αρμόδια όργανα την εξής επιχειρηματολογία για την ανάγκη κατανομής του παράνομου μεταναστευτικού πληθυσμού: η Ελλάδα είναι πρακτικά αδύνατο να εξετάζει σε ετήσια βάση 150.000 αιτήματα χορήγησης ασύλου. Εάν οι παράνομοι μετανάστες και συνακόλουθα τα αιτήματά τους για άσυλο, κατανεμηθούν σε όλα τα κράτη - μέλη, η διαδικασία εξέτασής τους και απόφασης για το ποιοι δικαιούνται άσυλο και ποιοι πρέπει να απελαθούν είναι εφικτό να διεκπεραιώνεται σε εύλογο χρονικό διάστημα. Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό θα αυξηθεί η πίεση προς τις χώρες προέλευσης για την επανεισδοχή των μεταναστών, καθώς το σχετικό αίτημα θα υποβάλεται από περισσότερες και ισχυρότερες χώρες.
Οι εισηγήσεις της Κομισιόν για επαναφορά των διαβατηριακών ελέγχων ως μέτρο για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης αντιμετωπίζονται με εύλογο προβληματισμό από τις ελληνικές αρχές. Ουσιαστικά, με τον τρόπο αυτό, όπως ανέφερε και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Χρήστος Παπουτσής σε κλειστή σύσκεψη για το θέμα, εν όψει της επικείμενης περιοδικής αξιολόγησης της χώρας μας ως προς την εφαρμογή των διατάξεων της συνθήκης Σένγκεν, η Ε. Ε., αντί να ενισχύσει τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων και τις προσπάθειες των κρατών - μελών που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα να αντιμετωπίσουν το ζήτημα, επιστρέφει σε παλαιότερες λογικές και μεθόδους, οι οποίες αμφισβητούν ένα από τα βασικά στοιχεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, την ελευθερία στη μετακίνηση των πολιτών της Ε. Ε.
Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι εντός της Ε. Ε. η συζήτηση τώρα αρχίζει και πολλές, ετερόκλητες απόψεις θα πρέπει να συγκερασθούν πριν παραχθεί αποτέλεσμα. Οι αποφάσεις αναμένονται στο Συμβούλιο Κορυφής του Ιουνίου, με πρώτο ενδιάμεσο σταθμό τη σύνοδο υπουργών Εσωτερικών, εντός της προσεχούς εβδομάδας.
Πηγή Καθημερινή
8.5.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου