Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 2011

Για μια Μεγάλη Ρύθμιση Χρέους (Περί Δημοσίου Χρέους)

Την πρώτη Πέμπτη κάθε μήνα, ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απαντά σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, ευθύς μόλις ανακοινώσει και εξηγήσει την απόφαση του Συμβουλίου του Ευρωσυστήματος -στο οποίο συμμετέχει και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, καθηγητής Γιώργος Προβόπουλος- σχετικά με την πολιτική επιτοκίων του ευρώ. Αυτήν την Πέμπτη, λίγο αργότερα από τον Ζαν-Κλοντ Τρισέ, στο Βερολίνο και όχι στη Φρανκφούρτη, ο υπουργός Οικονομικών της Ομοσπονδιακής Γερμανίας απαντούσε στις ερωτήσεις των ξένων ανταποκριτών.
Οταν ρωτήθηκε ο κ. Τρισέ αν οι αποφάσεις των πολιτικών προϊσταμένων της Ευρωζώνης είναι επείγουσες, απάντησε: «Στις παρούσες συνθήκες, όλα είναι επείγοντα». Ο Βόλφανγκ Σόιμπλε, όταν ρωτήθηκε για τον χρονικό ορίζοντα μέσα στον οποίο πρέπει να αυξηθούν τα διαθέσιμα κεφάλαια του Μηχανισμού Στήριξης, είπε: «Αν συζητούμε από τώρα, που δεν έχουμε διαθέσει ούτε το 10% των διαθεσίμων κεφαλαίων του οργανισμού, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να ενισχύσουμε όσους περιμένουν ότι τελικώς θα υποχρεωθούμε να χρησιμοποιήσουμε όλες μας τις δυνάμεις».

Ο βασικός λόγος για τον οποίο Γερμανία και Γαλλία δεν θέλουν να γίνεται καμία συζήτηση για τα ευρωομόλογα, ούτε και για τις άλλες λύσεις που βρίσκονται ήδη στο τραπέζι, είναι απλός: τα μισά ευρωπαϊκά ομόλογα είναι δικά τους. Θέλουν να είναι σίγουρες ότι οι αγορές θα συνεχίσουν να τους εμπιστεύονται, δηλαδή να τους δανείζουν φθηνά. Τα δύο μεγάλα κράτη, οι εγγυήτριες δυνάμεις του ευρώ και, τελικά, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θέλουν να καρπώνονται τα αγαθά που προσφέρει ένα σταθερό νόμισμα, το ευρώ, μια ενιαία και μεγάλη εμπορική ζώνη, η Ευρώπη των «27», η πολιτική ισχύς που αναγνωρίζεται στην Ενωση Κρατών. Αν μπορούσαν να αποφύγουν τις έγνοιες με τις οποίες τους φορτώνουν οι «μικροί» και οι «άτακτοι», ευχαρίστως θα το έπρατταν. Ομως, όπως τόσο η ιστορία όσο και η θεωρία διδάσκουν, οι νομισματικές ενώσεις κατέρρευσαν από τον εγωισμό, τη βουλιμία, την επιθετικότητα και τις λανθασμένες επιλογές των εγγυητών τους. Ισχύει για τη Λατινική Ενωση, τη Συμμαχία της Στερλίνας και τη Ζώνη Δολαρίου. Γιατί να μην ισχύσει για την Ευρωζώνη;
Εξίσου σίγουρο όσο και πιθανό είναι, πάντως, πως μέχρι τον Μάρτιο, η Ευρωζώνη θα παρουσιάσει τα εργαλεία επιδιόρθωσης και ενίσχυσης των ρωγμών που έχει εμφανίσει το κατασκεύασμα του ευρώ. Το πρώτο που θα γίνει αφορά τον Μηχανισμό Στήριξης. Από την υπόσχεση του περσινού Φεβρουαρίου στην Ελλάδα και την προσφυγή στο απόθεμα διάσωσής της λίγες εβδομάδες αργότερα, που μετατράπηκε στο Συμπρακτικό Δάνειο των 110 δισ. μέχρι τη συγκρότηση της Διευκόλυνσης των 440 δισ. και, ακολούθως, τη δημιουργία του Ταμείου Σταθεροποίησης των 750 δισ., είναι σίγουρο ότι θα φτάσουμε σ' ένα μόνιμο μηχανισμό, που θα διαθέτει πολύ μεγαλύτερα κεφάλαια.
Το λογικό και αναμενόμενο είναι να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα κεφάλαια με την έκδοση ομολόγων, δηλαδή ευρωομολόγων. Αυτό που μένει να συμφωνηθεί είναι τόσο απλό, όσο είναι και δύσκολο. Πώς θα διασφαλίζεται η αξιοπιστία των ευρωομολόγων; Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης του Μάαστριχτ και της Λισσαβώνας δεν ήταν αρκετό να συγκρατήσει τα κράτη από την προσφυγή τους σε απροσδιόριστα μεγάλο δανεισμό. Οι αγορές δεν ξεχνούν, όπως επιθυμούν να το κάνουμε εμείς, ότι οι κυβερνήσεις Γαλλίας και Γερμανίας ήσαν οι πρώτες που έγραψαν στα παλαιά τους υποδήματα τις προβλέψεις του Συμφώνου, αδιαφορώντας με τον πλέον σκαιό τρόπο για τις επισημάνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όταν τα κρατικά ελλείμματα και των δύο ξεπέρασαν συστηματικά το περίφημο όριο του 3%.

Το κυκλοφορούν δημόσιο χρέος διατηρεί την αξία του μόνον όταν το κράτος που το εκδίδει μπορεί να πείσει ότι θα διαθέτει στο μέλλον θετικά πρωτογενή πλεονάσματα στους προϋπολογισμούς του. Εναλλακτικά ή συμπληρωματικά, ο κοινός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εγγύηση δεύτερης γραμμής. Το μέγεθός του, όμως, είναι πολύ περιορισμένο και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εγγυηθεί την έκδοση ομολόγων που θα αναλογούν έστω και στο 40% του ευρωπαϊκού εγχώριου προϊόντος, ύψος στο οποίο υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να φτάσει το ευρωομόλογο.

Χωρίς όμως ένα κοινής αποδοχής και συλλογικώς εγγυημένο χρεόγραφο, τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη δεν θα καταφέρουν να διαχειριστούν το υπάρχον δημόσιο χρέος τους. Πάρτε το δικό μας παράδειγμα. Η Ελλάδα πρέπει να βρει φέτος μόνον 11 δισ. ευρώ, αλλά 41 δισ. του χρόνου, 52 το 2013, 81 το 2014 και 85 δισ. το 2015 για να συνεχίσει να συντηρεί το δημόσιο χρέος της. Δεν υπάρχει περίπτωση να το επιτύχει χωρίς κάτι σημαντικό και πειστικό να έχει μεσολαβήσει. Γι' αυτό επείγονται οι Ευρωπαίοι ηγέτες να καταλήξουν σε κάποια λύση τους αμέσως επόμενους μήνες. Μπορεί οι ρυθμίσεις να αφορούν τα μετά το 2013. Πρέπει όμως να έχουν ανακοινωθεί για να καταστεί ρεαλιστική η επιστροφή μας στις αγορές. Αν η λύση είναι καλή για εμάς, θα είναι καλή και για την Ευρωζώνη. Ακόμη και οι αγορές, ως να επρόκειτο να γυρίσουν το κοντέρ στο «0», περιμένουν αυτό ακριβώς: τη Μεγάλη Ρύθμιση Χρέους.

Του Μπάμπη Παπαδημητρίου
16.1.2011

Δεν υπάρχουν σχόλια:

ShareThis