Από την κοινωνική ασφάλιση στην κοινωνική ασφάλεια (ΙΚΑ)

Το Ασφαλιστικό είναι υψίστης εθνικής σημασίας θέμα αφού αφορά το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, είναι θεσμός προστασίας και εξασφαλίζει δικαιώματα ασφαλούς διαβίωσης κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου, εισόδημα κατά τη συνταξιοδότηση και υγειονομική περίθαλψη.

Η κοινωνική ασφάλιση αναπτύχθηκε προοδευτικά στην Ελλάδα από τις αρχές του περασμένου αιώνα.

Η αρχή έγινε με την ασφαλιστική κάλυψη των επικίνδυνων επαγγελμάτων (ναυτικών, μεταλλωρύχων κ.λπ.) και στη συνέχεια, τη δεκαετία 1925-35, δημιουργήθηκαν τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία για μεγάλες κατηγορίες μισθωτών (καπνεργατών, τυπογράφων, αρτεργατών κ.λπ.) και αυτοτελώς εργαζομένων (γιατρών, δικηγόρων, εμπόρων, βιοτεχνών).

Με τον Ν. 6298/1934 περί κοινωνικών ασφαλίσεων γενικεύθηκε η ασφαλιστική κάλυψη των μισθωτών και συστήθηκε το ΙΚΑ.

Ο νόμος προέβλεπε τη δημιουργία ενιαίου ασφαλιστικού φορέα για ολόκληρο τον πληθυσμό και απαγόρευε τη σύσταση νέων ταμείων κύριας ασφάλισης.

Αυτή η σωστή και επίκαιρη θέση δεν εφαρμόστηκε και συνεχίστηκε η δημιουργία νέων ασφαλιστικών ταμείων.

Αν είχαμε εφαρμογή του Ν. 6298/1934, πιθανόν να μη μιλούσαμε για κρίση στο ασφαλιστικό σύστημα μια και το συγκεντρωτικό ισοζύγιο του ασφαλιστικού συστήματος είναι πλεονασματικό, σύμφωνα με τον κοινωνικό προϋπολογισμό. Οι νέοι αυτοί οργανισμοί είχαν όχι μόνο εργατικούς και εργοδοτικούς πόρους, όπως το ΙΚΑ, αλλά και έμμεση κρατική εισφορά, κοινωνικούς πόρους.

Αποτέλεσμα, η πλήρης ανομοιομορφία στις προϋποθέσεις απονομής παροχών, στον τρόπο υπολογισμού των παροχών και στα δικαιούμενα πρόσωπα.

Το αντικοινωνικό και αντιοικονομικό σύμπλεγμα που δημιουργήθηκε προσπάθησε να διορθώσει ο Ν. 1846/1951.

Οι κυριότερες ρυθμίσεις του ήταν:

1. Η καθολική ασφάλιση των μισθωτών με δυνατότητα κάλυψης και των αυτοτελώς εργαζομένων με χαμηλά εισοδήματα.

2. Η βελτίωση των παροχών του ΙΚΑ και η θέσπιση της προοδευτικότητας στον υπολογισμό των συντάξεων.

3. Η υποχρέωση των ειδικότερων ασφαλιστικών οργανισμών να ακολουθήσουν τις παροχές του ΙΚΑ ή, διαφορετικά, να συγχωνευθούν στο ΙΚΑ.

Με το ΝΔ 2698/1953 καθιερώθηκαν τα κατώτατα όρια συντάξεων και θεσπίστηκε η συμβολή του κρατικού προϋπολογισμού στο ΙΚΑ.
Με τον Ν. 4106/1960 θεσπίστηκε ο ελάχιστος χρόνος ασφάλισης που απαιτείται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, αυξήθηκε η προοδευτικότητα της κλίμακας για τον υπολογισμό των συντάξεων και καθιερώθηκε η προσαύξηση της βασικής σύνταξης με τον χρόνο της ασφαλιστικής κάλυψης.
Ο Ν. 825/1978 καθιέρωσε διαδικασία αυτόματης αναπροσαρμογής των εισφορών και των παροχών του ΙΚΑ, θέσπισε νέα μέθοδο προσδιορισμού του συντάξιμου μισθού- ο μέσος όρος των αποδοχών των δύο τελευταίων ετώνκαι τη δυνατότητα αναγνώρισης συντάξιμου χρόνου εκ των υστέρων με εξαγορά (ασφαλισμένοι Δωδεκανήσου- Μακεδονίας- Θράκης, εκτοπισμένοι κ.ά.).
Με τον Ν. 1305/1982 έγινε σημαντική βελτίωση των κατωτάτων ορίων συντάξεων και ο μηχανισμός αναπροσαρμογής των συντάξεων συνδυάστηκε με τον δείκτη τιμών καταναλωτή.
Με τους νόμους 1902 και 2084/92 αυξήθηκαν τα ποσοστά εισφορών κατά 6 μονάδες στο ΙΚΑ και είχαμε αλλαγή στον υπολογισμό της σύνταξης (μείωση των συντάξεων)- συντάξιμος μισθός, ο μέσος όρος των αποδοχών των πέντε τελευταίων ετών- και αύξηση στα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση.
Ο Ν. 2556/24.12.97 περιλαμβάνει μέτρα κατά της εισφοροδιαφυγής και τη διασφάλιση των εσόδων του ΙΚΑ.
Ο Ν. 2676/5.1.99 είχε στόχο την οργανωτική και λειτουργική αναδιάρθρωση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και πέτυχε ενοποιήσεις και συγχωνεύσεις:
α. ΟΑΕΕ (ΤΑΕ- ΤΕΒΕ- ΤΣΑ).
β. Ιδρυση του ΤΕΑΕΔΥ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων).
γ. Συγχώνευση ΕΤΕΜ- ΤΕΑΕΥΕΕΟ στο ΙΚΑ.
δ. Ρυθμίσεις οφειλών.
ε. Ενιαίος τρόπος ρύθμισης.
Με τον Ν. 3029/2002 εξασφαλίστηκε η πλεονασματική λειτουργία του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ και καθιερώθηκε ποσοστό χρηματοδότησης 1% του ΑΕΠ, ενώ υλοποιήθηκε η θέση για ένα Ταμείο στη μισθωτή εργασία χωρίς επιβάρυνση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ από τα ελλείμματα των Ταμείων.
Με τον Ν. 3232/2004 επιχειρήθηκε να λυθεί το πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή της σύνταξης λόγω διαδοχικής ασφάλισης. Οι προβλεπόμενες ρυθμίσεις δεν έχουν υλοποιηθεί.
Με τον Ν. 3655/2008 είχαμε υποχρεωτικές ενοποιήσεις Ταμείων, μείωση συντάξεων, αύξηση ορίων ηλικίας.

Πραγματοποιήσαμε μια ιστορική αναδρομή του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης ως σήμερα και διαπιστώνουμε ότι μια σειρά από νόμους που είχαν προοπτική να δώσουν λύση στα προβλήματα της κοινωνικής ασφάλισης δεν υλοποιήθηκε.

Επίσης θα πρέπει να επισημάνουμε ότι μόνιμα και διαχρονικά συζητείται πως υπάρχει πρόβλημα με το Ασφαλιστικό και κάθε φορά που ψηφίζεται ένας ασφαλιστικός νόμος λέγεται ότι λύνεται το πρόβλημα του Ασφαλιστικού.
Διάλογοι τα τελευταία 20 χρόνια έχουν γίνει αρκετοί, συνδυασμένοι με νομοθετικές παρεμβάσεις. Με τις παρεμβάσεις είχαμε την ανακοίνωση της λύσης του προβλήματος τουλάχιστον ως το 2025. Αυξήθηκαν οι εισφορές και τα όρια ηλικίας και μειώθηκαν οι συντάξεις.
Η αλήθεια ποια είναι;
Υπάρχει φως στο τούνελ;
Υπάρχει προοπτική για το Ασφαλιστικό;
Η απάντηση είναι ναι:
1. Εφόσον υπάρξει συνέπεια του κράτους ως προς τη χρηματοδότηση.
2. Πάταξη της εισφοροδιαφυγής, που στο σύνολό της ανέρχεται στα 6 δισ. ευρώ.
3. Ελεγχος των άσκοπων δαπανών.
4. Στελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών.
Διάλογος ναι για τα αναφερόμενα προβλήματα που η λύση τους εγγυάται τη βιωσιμότητα και την προοπτική του ασφαλιστικού συστήματος.
Στον διάλογο δεν πρέπει να συζητήσουμε για τα όρια ηλικίας, την αύξηση των εισφορών, τη μείωση των συντάξεων, καθώς τα όρια ηλικίας είναι υψηλά σε σύγκριση με τα όρια των χωρών της ευρωζώνης και οι εισφορές οι υψηλότερες.
Στα 1.000 ευρώ μισθό, εργαζόμενος και εργοδότης καταβάλλουν 440 ευρώ εισφορές.
Το 70% των συνταξιούχων παίρνει κύρια σύνταξη κάτω από 700 ευρώ.
Ο διάλογος είναι απαραίτητος με στόχο να περάσουμε από την κοινωνική ασφάλιση στην κοινωνική ασφάλεια.
Του Β. Κόκκαλη
Ο κ. Β. Κόκκαλης είναι πρόεδρος της ΠΟΣΕ - ΙΚΑ.

Πηγή Το Βήμα
12.12.09