Παγκράτι : Καθημερινότητα σε ρετρό φόντο

Από τις παλιότερες και ιστορικότερες αθηναϊκές γειτονιές, το Παγκράτι, διατηρεί μέχρι σήμερα την γοητευτικά αστική του αύρα και εξακολουθεί να προτιμάται από τους λάτρεις του κέντρου. Η ζωντάνια, οι "ευκολίες", τα μυθικά στέκια και οι ξεχωριστές, μυστικές του γωνιές, το καθιστούν αναντικατάστατο για όσους το έχουν ζήσει.

Ποιος θα φανταζόταν ότι το πυκνοκατοικημένο και πολύβουο Παγκράτι, μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα διέθετε μόλις ένα καφενείο, κι αυτό για κυνηγούς, και πολλά βατράχια. Σε αυτά, μάλιστα, οφείλεται και η προγενέστερη ονομασία "Βατραχονήσι" της σημερινής πλατείας Προσκόπων.

Η ανάπτυξή του ξεκίνησε από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Και ήταν εντυπωσιακή. Ηδη από το 1930 διέθετε φαρδείς και στρωμένους δρόμους, υποκαταστήματα όλων των μεγάλων τραπεζών, θέατρο, κινηματογράφο, καφενεία, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία και φωτογραφεία. Αλλά και άφθονα "καταστήματα της περμανάντ", στα οποία κατέφευγαν τα κορίτσια για να κάνουν εντυπωσιακή εμφάνιση στο μεγάλο "νυφοπάζαρο", που τα βράδια στηνόταν στη λεωφόρο Υμηττού. Λόγω της δυναμικής του, το Παγκράτι από τα προπολεμικά χρόνια συνιστούσε πόλο έλξης για τους κατοίκους των γύρω συνοικισμών. Ηταν το σημείο στο οποίο έρχονταν για να ψωνίσουν, να κάνουν τη βόλτα τους, να κόψουν κίνηση, να διασκεδάσουν, να φλερτάρουν. Μετά τον Β' Παγκόσμιο, η γειτονιά γνώρισε ακόμα μεγαλύτερες δόξες. Η ανέγερση κομψών αστικών πολυκατοικιών, αλλά και τα εγκαίνια του Χίλτον προσέλκυσαν την εύπορη μεσοαστική τάξη, ενώ η κοσμική και η πολιτιστική δράση ενισχύθηκε σημαντικά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το Παγκράτι επέλεξαν για να μείνουν ηχηρά ονόματα του πολίτικου και καλλιτεχνικού χώρου: Από τον Γιώργο Σεφέρη και τον Μάνο Χατζιδάκι μέχρι τον Κάρολο Παπούλια.

Βολικό και ανθρώπινο
Σήμερα, παρά τα προβλήματά του, με βασικότερο αυτό του πάρκινγκ, το Παγκράτι εξακολουθεί να γοητεύει. "Είναι μια ήσυχη, παλιά γειτονιά που ακόμα διατηρεί τον ανθρώπινο χαρακτήρα και το ύφος της, παρά την πυκνοκατοίκηση και τα αυτοκίνητα. Είναι κέντρο-απόκεντρο και βολικό, έχει γωνιές, έχει πάρκα, έχει μέρη θρυλικά, όπως ο Μαγεμένος Αυλός, το Καφενείο Ελλάς, η πλατεία Προσκόπων. Παρά την εξέλιξη και τη φθορά, το Παγκράτι παραμένει καλή γειτονιά που ακόμα αντέχει στον χρόνο", εξηγεί ο Σταύρος Ζαλμάς.

"Μένω 10 χρόνια στο Παγκράτι. Παρότι ζούσα προηγουμένως στα Εξάρχεια, που τα λάτρευα, τελικά με κέρδισε και το αγάπησα, γιατί είναι γειτονιά ανθρώπινη, αλλά και βολική: Εχει μετρό, πας στο κέντρο με τα πόδια, έχει καλά στέκια. Κοντά στο σπίτι μου υπάρχουν πολύ ευχάριστα καφενεία και καφέ: το "Αερόστατο", το "Τρίγωνο", το κλασικό καφενείο στη Σπύρου Μερκούρη. Δίπλα μου είναι και το Πτι Παλαί -πάντα ωραίο να έχεις ένα σινεμά κοντά σου. Το καλοκαίρι υπάρχει το Οασις, ένας θερινός κινηματογράφος που τον έχουν δυο καταπληκτικές κυρίες και είναι σαν κήπος παλιάς μονοκατοικίας. Λειτουργούν επίσης από παλιά ωραίες ταβέρνες, όπως ο Ηλίας με τα μπιφτέκια και ο Γιώργος με τα μαγειρευτά. Πολύ ωραίο είναι και το Fatsio για τα μεσημέρια. Γενικώς το Παγκράτι έχει έναν αέρα περασμένων δεκαετιών. Δεν υπάρχει βιασύνη και άγχος όπως σε άλλες περιοχές. Είναι πιο ήρεμα εδώ. Γνωρίζεσαι με τους ανθρώπους, πιάνεις κουβέντα στο περίπτερο, στα μαγαζάκια, τα ψιλικά. Τα βράδια δεν φοβάσαι να περπατήσεις. Είναι ήσυχο, ασφαλές και κοντά στο κέντρο. Αυτά είναι τα μεγάλα του προσόντα", προσθέτει ο Δημήτρης Καταλειφός.

Για τη Θέμιδα Μπαζάκα, από την άλλη, βασικό δέλεαρ είναι και το πράσινο της περιοχής: "Πάντα μου άρεσε να μένω στο κέντρο. Στο Παγκράτι ζω πολλά χρόνια, από το 1988, και δεν θέλω να το αλλάξω. Αν και είναι τόσο κεντρικά, εδώ έχουμε το άλσος, τον Αρδηττό, αλλά και τον Εθνικό Κήπο δίπλα μας. Για μένα, που έχω την κουλτούρα του πάρκου -θα πάω για να μελετήσω, να πω τα λόγια μου, να διαβάσω- αυτό είναι πολύ σημαντικό", τονίζει. "Μπορώ να περάσω όλη τη μέρα μου στο Παγκράτι και δεν με νοιάζει να πάω αλλού. Είναι το πιο ωραίο κομμάτι της Αθήνας. Το αγαπώ. Είναι μια ήσυχη γειτονιά, όχι επικίνδυνη, με δικά της, ωραία μαγαζιά. Στην Αρχελάου, για παράδειγμα, έχουν ανοίξει πολλά εναλλακτικά μαγαζιά με ρούχα και αντικείμενα, που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το σημείο αυτό μου θυμίζει λίγο Βερολίνο...", συμπληρώνει.

Μαγεμένος αυλός
Το στέκι της πνευματικής ελίτ

Ο Μαγεμένος αυλός ανοίγει το 1961. Διαθέτει ατμόσφαιρα παλιάς καλής Κεντρικής Ευρώπης και σερβίρει πρώτος στην Ελλάδα πίτσα, αλλά και διεθνείς σπεσιαλιτέ, όπως τουρνεντό σοτέ, φοντί τυριών, βιενέζικο σνίτσελ και κροκέτες παρμεζάνα. Το 1965 ο Μάνος Χατζιδάκις τον κάνει στέκι του. Γύρω του συσπειρώνεται μια παρέα από τους σημαντικότερους διανοούμενους και καλλιτέχνες της εποχής. Ο περίφημος πίνακας που μέχρι σήμερα κοσμεί το εστιατόριο, τους απαθανατίζει: Μουντές, Πολυχρόνης, Κουρούπος, Αντωνίου, Λιγνάδης, Μινωτής, Μητρόπουλος, Μανιώτης, Γεωργουσόπουλος, Περαντινός, Σακκάς, Λιδωρίκης και Χατζιδάκις στο κέντρο.

τέτοιες γωνιές και μικρά μυστικά που γνωρίζουν μόνο οι κάτοικοι, έχει πολλά το Παγκράτι: "Είναι γειτονιά-αγκαλιά, όλα τα φέρνει στα πόδια σου: Από ολόφρεσκο ψάρι και καλό κρέας, μέχρι σπάνια μεταχειρισμένα βιβλία, ρούχα, βιολογικά λαχανικά και βότανα στον φτηνό παράδεισο της Φιλολάου, τον δρόμο με τη μεγαλύτερη ποικιλία σε σουβλάκι και κεμπάπ από οποιονδήποτε άλλο στην Αθήνα, τα τσουρέκια του Lido της Χρεμωνίδου, που όταν ψήνονται μοσχοβολά μαχλέπι όλη η γειτονιά, το παγωτό μουστάρδα της Τούλας-Εκλεκτούλας, τη λαϊκή της Τρίτης, τον ιστορικό φραπέ του Λέντζου, τη ρακή και τα κρητικά τυριά στη "Μινώα Τέρψη", το θείο ψωμί του κυρίου Δημήτρη στην "Πνύκα", το αιγυπτιακό καφενείο με τους αργιλέδες στο παλιό, αστικό κομμάτι της γειτονιάς, λίγο πιο κάτω από το Αλσος, με τις υπέροχες εξώθυρες των παλιών, αρχοντικών πολυκατοικιών. Και το βράδυ, όμως, πάλι εδώ θα έρθεις: Για κρητικές σπεσιαλιτέ στο "Μεϊντάνι", για πικάτα και τυροφλογέρες στη σκιά του Χατζηδάκι στον "Μαγεμένο Αυλό", για παϊδάκια στου "Ηλία", για κρέπες μετά το ξενύχτι στην Υμηττού", λέει η Ελένη Ψυχούλη.

Η ζωντάνια, οι "ευκολίες" του και τα σχετικά φθηνά ενοίκια έχουν προσελκύσει νέο κόσμο: "Αν κάνεις μια βόλτα στον Βασιλόπουλο, θα δεις όλο 30ρηδες και 40ρηδες", τονίζει η αρχιτέκτονας Ολγα Βενετσιάνου. "Τελευταία γνωρίζω συνέχεια ανθρώπους που μου λένε πως μένουν στο Παγκράτι, ενώ έχουν μετακομίσει και αρκετοί φίλοι μου εδώ. Είναι κάτι που μου αρέσει πολύ", λέει η Ελένη Κυπριώτη, υπεύθυνη επικοινωνίας στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Κράμα παλιού και νέου
Περπατώντας στο Παγκράτι αισθάνεσαι πως ο χρόνος έχει σταματήσει στα '60s και όπου να' ναι θα ξεπηδήσει ο Λάμπρος Κωσταντάρας από τη γωνία. Είναι η αίσθηση που δημιουργούν οι ρετρό πολυκατοικίες και τα μπακάλικα, τα συνοικιακά κομμωτήρια και οι vintage επιγραφές καταστημάτων. Εκτός όμως από ρετρό γωνιές, το Παγκράτι έχει να επιδείξει και σημαντικές, σύγχρονες "πρωτιές": Εδώ βρίσκεται η Σπονδή, το μοναδικό βραβευμένο με δύο αστέρια Michelin εστιατόριο της χώρας. "Το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε είναι κέντρο-απόκεντρο, απέχει μόλις 70 μέτρα από το Καλλιμάρμαρο. Αυτό του δίνει έναν φοβερό δυναμισμό. Ηταν το "αιθερικό" του χώρου που με τράβηξε για να στήσω εδώ τη Σπονδή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι συνθήκες της περιοχής σε επίπεδο κόστους με εξυπηρετούσε από επιχειρηματική άποψη -αν πήγαινα στο Κολωνάκι, θα είχα διπλάσια πάγια και ένας χώρος υψηλής εστίασης πρέπει να οργανώσει σωστά τα πάγιά του", εξηγεί ο ιδιοκτήτης Απόστολος Τραστέλης.

Πράσινο. Η οδός Εμπεδοκλέους, πίσω από το Στάδιο.

Εδώ κατοικοεδρεύει και το Sushi Bar, που σύστησε στους Ελληνες το σασίμι και το νίγκιρι. Εδώ βρίσκεται το Cucina Povera, με την εξαιρετική λίστα κρασιών και το νεοσύστατο Cucina Fresca, στον χώρο του ιστορικού μπαρ "Πάρτυ". Εδώ άνοιξε και το Village, το πρώτο multiplex στο κέντρο, αλλά και το πρώτο Friday's στο κέντρο.

Στοιχεία
Το Παγκράτι σε αριθμούς

Κριτήρια. Τα προσιτά ενοίκια και ο χαρακτήρας της γειτονιάς προσέλκυσαν την Ελένη Κυπριώτη.

• 10.000 τ.μ. πρασίνου, 98 δέντρα, 406 θάμνους και 9.000 τ.μ. χλοοτάπητα διαθέτει το Πάρκο Ριζάρη, στον Σταθμό του Ευαγγελισμού, μετά τα έργα ανάπλασης, που ολοκληρώθηκαν στο τέλος του 2009.
• 2.000-3.500 €/τ.μ. είναι Η τιμή των ακινήτων για αγορά και από 6€ έως 15€/τ.μ. για ενοικίαση. Οι ακριβότερες περιοχές είναι στο κέντρο του Παγκρατίου, κοντά στη Λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου και στο Αλσος Παγκρατίου.
• 3 γραμμές τρόλεϊ και περισσότερες από 10 γραμμές λεωφορείων περνούν από το Παγκράτι.
• 3 κινηματογραφοι, 1 multiplex και 1 θέατρο διαθέτει το Παγκράτι .
• 25.001-30.000 κάτοικοι ανά τ. χλμ. αντιστοιχούν στην περιοχή.
• 30 περίπου στρέμματα είναι η έκταση του Αλσους Παγκρατίου. Σύμφωνα με βασιλικό διάταγμα του 1902, έχει κηρυχθεί δασωτέα έκταση και το 1908 φυτεύτηκε με τη φροντίδα της Βασίλισσας Σοφίας. Από το 1936, θεωρήθηκε αναδασωτέα έκταση, κατόπιν απόφασης του Υπουργείου Γεωργίας και υπάχθηκε στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Πριν από τη γερμανική κατοχή στο Αλσος υπήρχε ζωολογικός κήπος, ενώ κατά τη δεκαετία του '70 λειτουργούσε στον χώρο του το διάσημο Eλεύθερο Θέατρο.

ΕΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
eafb6@yahoo.com

ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ZΩΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ
www.zoehatziyannaki.com

Πηγή ΕΘΝΟΣ

18.9.2011