Γαστρονομικά : ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ (Γλυκά, γυναικεία μυστικά!)

Μια σειρά από μοναδικές ποικιλίες φρούτων του προικισμένου νησιού, μια ομάδα αποφασισμένων γυναικών, μια παράδοση γενεών και αστείρευτο μεράκι είναι τα "συστατικά" των γλυκών κουταλιών του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού "Αξιόκερσα".

Η Σαμοθράκη είναι και αυτή μια εσχατιά της Ελλάδας, δίπλα στην Ιμβρο και την Τένεδο. Από την Αθήνα χρειάζεται μία μέρα δρόμο με το αυτοκίνητο για την Αλεξανδρούπολη και από εκεί, απέναντι με το πλοίο σε περίπου μιάμιση ώρα. Οταν πατήσεις, όμως, το πόδι σου εκεί είναι σαν να βάζεις το κλειδί σε έναν χαμένο παράδεισο.
Καταρράκτες με γάργαρα νερά που καταλήγουν στη θάλασσα, βάθρες (μικρές λίμνες) στις πλαγιές του βουνού Σάος -ή Φεγγάρι, όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι- πυκνά δάση από πλατάνια και αγριοκάτσικα που χοροπηδούν από βράχο σε βράχο σαν να έχουν βγει από καρτ ποστάλ της δεκαετίας του '60.
"Είμαστε σε έναν προικισμένο τόπο", ομολογεί η Πελαγία Ζολώτα, πρόεδρος του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού "Αξιόκερσα", που πήρε το όνομά του από τη μυστηριακή θεότητα των Καβείρων, των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης, όπου ήταν αφιερωμένο και το ομώνυμο ιερό στην Παλαιόπολη. Κάθε καλοκαίρι, δέκα γυναίκες από τα Αλώνια, το Λάκωμμα, τη Χώρα και τις Καρυώτες σκαρφαλώνουν πάνω στα λυγισμένα από το βάρος δέντρα στα περιβόλια τους, φορτώνουν τα καλάθια με φρούτα, τα καθαρίζουν ένα-ένα με υπομονή και γεμίζουν τις κατσαρόλες για να φτιάξουν μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού. Χρυσά χέρια σαν των παλιών γυναικών και μια δύναμη που αντιστέκεται στις αντιξοότητες.
Τα δώρα της φύσης

Αγριοκέρασο. Ολα τα φρούτα προέρχονται από τα περιβόλια των γυναικών του συνεταιρισμού.

"Η καθεμία μεγάλωσε τα παιδιά της, έφτιαξε την οικογένειά της, αλλά κάποια στιγμή σκεφτήκαμε ότι έπρεπε να βγούμε έξω από το σπίτι. Οχι μόνο για να προσθέσουμε ένα εισόδημα, αλλά για να κάνουμε γνωστό τον τόπο μας". Η ιδέα του αγροτουριστικού συνεταιρισμού ξεκίνησε το 2000, με τη συμμετοχή πολλών γυναικών από διάφορα χωριά του νησιού, αλλά τελικά έμειναν μόνο δέκα, που γνωρίζονται από χρόνια και κατάφεραν να αντέξουν στα δύσκολα. "Οσο κι αν φαίνεται απλό, η γη χρειάζεται πολλή δουλειά. Ειδικά όταν δεν θες να χρησιμοποιήσεις λιπάσματα και φάρμακα". Οι γυναίκες του συνεταιρισμού ασχολούνται με τις δραστηριότητές τους σε μόνιμη βάση. "Κάθε μήνα έχουμε κάτι να κάνουμε: Φλωμάρια, τα τοπικά ζυμαρικά, τραχανά γλυκό από σπασμένο στάρι και κατσικίσιο γάλα, ρίγανη από τα βουνά, μαρμελάδες, λικέρ και τα κρύα βράδια του χειμώνα ζωγραφίζουμε στο χέρι τα μπουκάλια και τα βάζα".

Εργαστήρι. Γλυκό του κουταλιού καϊσί, το τοπικό βερίκοκο, και αγριοκέρασο στις μεγάλες κατσαρόλες στο εργαστήρι του συνεταιρισμού, στην Καμαριώτισσα.

Μια τέχνη που περνάει από γενιά σε γενιά από τους πρόσφυγες που έφτασαν από τα παράλια της Μικράς Ασίας με την Καταστροφή. Αυτοί άρχισαν να καλλιεργούν και τις τοπικές ποικιλίες φρούτων που δεν συναντά κανείς πουθενά αλλού: Πραούστι ή πραούστο, κάτι ανάμεσα σε δαμάσκηνο και αγριοκορόμηλο, που μαζεύεται μόνο πέντε μέρες το χρόνο στα μέσα του Ιουλίου ?"ούτε στο ψυγείο δεν κρατιέται", εξηγεί η Πελαγία?, καϊσί, το τοπικό βερίκοκο, ασκάμια, μαύρα μούρα, βάκκινα (ή βακκίνια), αγριοβατόμουρα, κοκκινάπιδο, κόκκινα αχλάδια, σπάνια πια, και αγριόσυκα που γεμίζουν τους μπαξέδες κάθε Μάιο.

"Συν κυδώνια, σταφύλια, καρυδάκι κάθε Ιούνιο, ρόδι, που γίνεται τέλειο λικέρ, σπαθόχορτο για το στομάχι -και λάδι για εντριβές- δυόσμο, βασιλικό, φλασκόνι, άγρια μέντα, θυμάρι και ρίγανη του βουνού. Η τέχνη είναι η ίδια με των μαμάδων μας: Φρούτο και ζάχαρη. Τίποτα παραπάνω". Από όπου το πλούσιο χρώμα και η μεστή γεύση, που δεν την ξεχνάς με τίποτα.

Χειροποίητα. Τα μπουκάλια για το λικέρ και τα βάζα για τα γλυκά ζωγραφισμένα τα βράδια του χειμώνα.

"Οταν υπήρχαν τα πλοία από το Λαύριο και έρχονταν κάθε καλοκαίρι οικογένειες από κάθε άκρη της Ελλάδας είχαμε μεγάλη πελατεία. Οι περισσότεροι, μάλιστα, άφηναν το τηλέφωνο για να τους τα στείλουμε σπίτι τους". Οι ποσότητες, όμως, είναι μικρές, αφού τα φρούτα έρχονται από τα περιβόλια των γυναικών και μέχρι στιγμής διατίθενται μόνο από το εργαστήριο στην Καμαριώτισσα.

Παράδοση. Γλυκό του κουταλιού ασκάμια, μαυροκέρασο, που είναι η σπεσιαλιτέ του νησιού, μαζί με το πραούστι.

"Το σκεφτόμαστε συχνά να στείλουμε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αλλά είμαστε ακόμα στην αρχή. Με τα πρώτα κεφάλαια εξοπλίσαμε το εργαστήριο και τώρα προσπαθούμε να σταθούμε στα πόδια μας. Μακάρι να μπορούσαμε να κάνουμε διάσημο το προϊόν μας σε όλο τον κόσμο". "Δεν ξέρουμε αν υπάρχει μυστικό· μάλλον η αγάπη. Κάνουμε το ίδιο που θα κάναμε στα σπίτια, για την οικογένειά μας. Με την ίδια συνταγή και φροντίδα. Και μπορεί η Σαμοθράκη να είναι μακριά από την Αθήνα, αλλά εδώ όλα είναι αληθινά. Το ψάρι από τη θάλασσα, το κρέας από τα κατσίκια, τα τυριά από τα τυροκομεία του κάθε σπιτιού, η ρίγανη από το βουνό, οι ντομάτες και τα κολοκύθια από τα μποστάνια και το γλυκό του κουταλιού στο γυάλινο πιατάκι με ένα ποτήρι παγωμένο νερό όπως μάθαμε από τους παλιότερους. Αυτός είναι ο δικός μας πλούτος".

ΡΟΖΑ ΚΡΑΜΕΡΗ
ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΣΒΑΝΤΗΣ
antonis.pasvantis@gmail.com

Πηγή ΕΘΝΟΣ
4.9.11