Ενα μουσείο μετράει τις πληγές του στη Ζάκυνθο

Αδιαφορία και υγρασία απειλούν το Αρχοντικό Ρώμα όπου στεγάζονται θησαυροί του επτανησιακού πολιτισμού

Είναι ίσως το μοναδικό σημείο της ελληνικής επικράτειας όπου θα μπορούσε να δει κανείς μια «λεντίκα»- το περίτεχνο κουβούκλιο από ξύλο και χοντρό δέρμα το οποίο στα χέρια βαστάζων μετέφερε τις κυρίες οικογενειών του Libro d΄Οro, του καταλόγου ευγενών της Ζακύνθου. Και αυτό διότι το αρχοντικό της οικογένειας Ρώμα, το μοναδικό οίκημα του νησιού που σώθηκε από τους φονικούς σεισμούς του 1953, προσφέρει πολύτιμες μαρτυρίες για τη νεοελληνική και ειδικότερα την επτανησιακή ιστορία.

Εδώ και τρεισήμισι αιώνες το οίκημα εδράζει στην παράκτια πόλη της Ζακύνθου, τα παλιά Ρεπάρα, αποτελώντας τη μοναδική ζωντανή κληρονομιά μιας εποχής που προσέφερε πολλά στη διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνισμού. Ως το μόνο δείγμα μεγάλης αστικής κοσμικής αρχιτεκτονικής που έχει επιβιώσει ως τις ημέρες μας στην πόλη της Ζακύνθου, το «Ρωμιάνικο της Χώρας» άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό την άνοιξη του 2007, με τους περισσότερους χώρους του να έχουν καταστεί επισκέψιμοι. Εκεί μπορεί να δει κανείς έπιπλα με βενετσιάνικη ιστορική απόχρωση (η Ζάκυνθος αποτέλεσε από το τέλος του 15ου ως το τέ λος του 18ου αιώνα τμήμα της βενετικής επικράτειας), έργα τέχνηςτεκμήρια της συνέχειας της οικογένειας Ρώμα, προσωπογραφίες μελών της οικογένειας και μία από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές βιβλιοθήκες των Επτανήσων.

Με περισσότερους από 10.000

τόμους, σπάνιες εκδόσεις από τον 16ο ως τον 20ό αιώνα, χειρόγραφα και χαρακτικά, η βιβλιοθήκη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του αρχοντικού. Δεν πρόκειται για το αποτέλεσμα ενός ή περισσότερων βιβλιόφιλων συλλεκτών, αλλά για έργα που μέλη της οικογένειας μετέφεραν από την Ευρώπη κατά τους τελευταίους τέσσερις αιώνες.

Κ αι όμως η ενδιαφέρουσα αυτή προσπάθεια διατήρησης της τοπικής μνήμης και της γνωριμίας των διαδικασιών μέσω των οποίων διαμορφώθηκε ο επτανησιακός πολιτισμός απειλείται. Δύο είναι οι μεγαλύτεροι εχθροί του αρχοντικού, το οποίο λειτουργεί αποκλειστικά και μόνο χάρη στην πρωτοβουλία της νέας γενιάς Ρώμα, που ίδρυσε την αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία Σήμερα και Χθες: Η αδιαφορία και η υγρασία. Οπως αναφέρουν οι σημερινοί ιδιοκτήτες του αρχοντικού, η απουσία οποιασδήποτε στήριξης ιδιωτικού ή δημόσιου φορέα έχει κάνει όνειρο απατηλό τη συντήρηση των εξωτερικών και των εσωτερικών χώρων και την αποκατάσταση των απωλειών που έχουν προκληθεί. «Το 30% των συλλογών της οικίας Ρώμα χρειάζεται επείγουσα συντήρηση, ακριβώς επειδή το σπίτι ήταν σε συνεχή χρήση» λέει στο «Βήμα» ο συντηρητής έργων τέχνης κ. Μηνάς Χατζηχρήστου. «Το οίκημα είναι παραδομένο στη φθορά του χρόνου. Υπόκειται στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στις υπεριώδεις ακτινοβολίες. Η μεγαλύτερη πηγή προβλημάτωνόμως είναι η υγρασία, δεδομένου ότι βρίσκεται πολύ κοντά στη θάλασσα». Σύμφωνα με τον ίδιο, το σαράκι των επίπλων, η απολέπιση των εικόνων και το μούχλιασμα των βιβλίων και των εγγράφων της συλλογής του οικήματος μπορεί να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο για την περαιτέρω λειτουργία του, καθώς δεν έχει υπάρξει καμία μέριμνα για την αποκατάσταση των ζημιών που έχουν προκληθεί.

«Εχουμε απευθυνθεί σε ιδιώτες, οργανισμούς, ιδρύματα και εταιρείες χωρίς αποτέλεσμα», αναφέρει ο κ. Κωνσταντίνος Δ. Ρώμας, ιδρυτής και ψυχή του μουσείου. «Και σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στο επιτακτικό αίτημα συντήρησης περίπου 3.000 βιβλίων που κινδυνεύουν να αφανιστούν» τονίζει, κρατώντας ανά χείρας τον ημιδερματόδετο πρώτο τόμο του «Λεξικού Σούδα» (έκδοση 1499), ο οποίος παρουσιάζει εκτεταμένες φθορές- τρύπες από σαράκι, απώλειες, σχισίματα, αποκολλήσεις. Πολλά από αυτά τα βιβλία σώθηκαν από τις υγρές αποθήκες του αρχοντικού, όπου αμέσως μετά τον σεισμό του 1953 είχε διοχετευθεί πρόχειρα το περιεχόμενο της βιβλιοθήκης.

Αμεση η ανάγκη συντήρησης, καταγραφής και αξιοποίησης

«Λεντίκα». Ενα από τα μοναδικά ίσως σωζόμενα περίτεχνα κουβούκλια από ξύλο και χοντρό δέρμα που μετέφερε τις κυρίες των οικογενειών του Libro d΄Οro, του καταλόγου ευγενών της Ζακύνθου

Η καταγραφή και η μελέτη του πλούσιου αρχειακού υλικού και της βιβλιοθήκης, η παροχή πρόσβασης στους μελετητές καθώς και η δημιουργία εκδόσεων σχετικών με την Ιστορία της Ζακύνθου και του ευρύτερου επτανησιακού χώρου συγκαταλέγονται στους στόχους της οικογένειας Ρώμα. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες φιλοδοξούν επίσης να κάνουν απογραφή των πινάκων και των υπόλοιπων αντικειμένων πολιτιστικής αξίας, να ψηφιοποιήσουν τη μεγάλη βιβλιοθήκη, να δημιουργήσουν και να διαθέσουν αντίγραφα εικόνων ή άλλων αντικειμένων, να αναπαραγάγουν και να μεταφράσουν σπάνια κείμενα και βιβλία. Η παραγωγή νέων εκδόσεων με θέμα την Ιστορία του νησιού και της οικογένειας αλλά και η διαμόρφωση μέρους του οικήματος έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η χρήση του για τη διεξαγωγή συνεδρίων ή άλλου τύπου εκδηλώσεων βρίσκονται επίσης μέσα στους στόχους τους. Το άμεσο ενδιαφέρον ωστόσο εστιάζεται στη διατήρηση των χώρων και των κειμηλίων στην προσεισμική μορφή τους, η οποία αντανακλά τις ιδιαιτερότητες και τη νοοτροπία της αστικής τάξης που κάποτε κατασκεύαζε και κατοικούσε σε τέτοια οικήματα.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΗΓΗ ΤΟ ΒΗΜΑ
1.8.09