Φωτορεπορτάζ

Χθες η «Καθημερινή» θρηνολογούσε τον θάνατο του φωτορεπορτάζ και είχε δίκαιο. Οχι μόνο από τις ελληνικές εφημερίδες, αλλά όλου του κόσμου, με ελάχιστες ίσως εξαιρέσεις. Παλαιότερα οι μεγάλες εφημερίδες απασχολούσαν πολλούς φωτορεπόρτερ για να εμπλουτίζουν το ρεπορτάζ με οπτικό υλικό, στοιχείο δυναμικό και άμεσο της δημοσιογραφίας, που άφηνε στον αναγνώστη την εντύπωση ότι η εφημερίδα είναι εκεί όπου παράγονται τα γεγονότα και οι ειδήσεις. Το φωτορεπορτάζ ανέδειξε πολλά και σημαντικά ταλέντα, ιδιαίτερα σε περιόδους πολέμων, που ήξεραν να συλλαμβάνουν την καίρια οπτική πλευρά των γεγονότων.

Το φωτορεπορτάζ δεν ήταν μόνο μέσο συμπληρωματικό της δημοσιογραφίας. Ηταν στοιχείο της ταυτότητας μιας εφημερίδας, γι’ αυτό και κάθε εφημερίδα προσπαθούσε να έχει το δικό της φωτορεπορτάζ, φωτογραφίες «δικής της παραγωγής» και ίσως, ανάλογα με το ταλέντο των φωτογράφων, δικής της «αισθητικής γραμμής». Η φωτογραφία μιας εφημερίδας σπάνια και μόνο τυχαία συνέπιπτε με μιας άλλης και γι’ αυτό τον λόγο αποτελούσε στοιχείο ταυτότητας. Αυτό το φωτορεπορτάζ ανέδειξε ταλέντα και φωτογραφίες με σπάνια εκφραστική δύναμη.

Να σημειώσουμε ότι στη συνολική εικόνα μιας εφημερίδας, ιδιαίτερα της πρώτης σελίδας, δεν ήταν το μόνο στοιχείο ταυτότητας. Απαραίτητο στοιχείο ταυτότητας ήταν τα τυπογραφικά στοιχεία, κεφαλαία και πεζά και η διάταξη της ύλης. Οταν έβλεπες μια σελίδα από μακριά καταλάβαινες χωρίς να τη διαβάσεις ότι ήταν αυτής ή εκείνης της εφημερίδας. Οι εφημερίδες προσπαθούσαν να έχουν τα «δικά τους» τυπογραφικά στοιχεία, με δική τους χάραξη (αναφερόμαστε στη μεταλλική τυπογραφία). Τα στοιχεία αυτά έφεραν ονομασία που συχνά παρέπεμπε στον τίτλο της εφημερίδας ή στο όνομα του εκδότη και σπανιότερα του χαράκτη. Ετσι είχαμε τα «λευκά Μέλλοντος», τα «μαύρα Λαμπράκη», τα «κεφαλαία Βλάχου» κ.λπ.

Αυτά τώρα έχουν εκλείψει. Το φωτορεπορτάζ εξυπηρετείται από οργανωμένα εσωτερικά και διεθνή πρακτορεία και οι φωτογραφίες τους είναι κοινής λήψεως. Γι’ αυτό πολύ συχνά συμπίπτουν, οι εφημερίδες καλύπτουν ένα γεγονός ακριβώς με την ίδια φωτογραφία. Το πρακτορείο έχει τη δυνατότητα να καλύπτει πολύ μεγαλύτερο φάσμα γεγονότων απ’ ό,τι μια εφημερίδα με τους δικούς της φωτογράφους. Και ίσως με μεγαλύτερη αμεσότητα και με μικρότερο κόστος. Υπάρχουν πρακτορεία με τεράστιο και πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο, που ποτέ δεν θα μπορούσε να διαμορφώσει μια εφημερίδα.

Αυτά είναι τα εμφανή πλεονεκτήματα που οδήγησαν τις εφημερίδες στην ανάγκη να εγκαταλείψουν το «δικό τους φωτορεπορτάζ» και να χρησιμοποιούν φωτογραφίες «κοινής λήψεως». Το τίμημα είναι ότι μαζί με το «δικό τους» φωτορεπορτάζ έχασαν και ουσιαστικό στοιχείο ταυτότητας που τις έκανε να διαφέρουν η μία από την άλλη και με αυτή την ποιοτική διαφορά να απευθύνονται στις προτιμήσεις των αναγνωστών. Ανέπτυξαν βέβαια άλλα μέσα διαφοροποίησης της εικόνας, ώστε να μην συμπίπτει με την εικόνα άλλης εφημερίδας. Δεν θρηνολογούμε. Απλώς σημειώνουμε τις αλλαγές που μοιραία θα συνεχισθούν...

Tου Aντωνη Kαρκαγιαννη

ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

12.8.09

(Σχόλιο δικό μου : Προσωπικά αναπολώ τις εποχές που κάθε εφημερίδα είχε το χαρακτήρα της και διέφερε η μία από την άλλη όσον αφορά τα κείμενα, το είδος των ειδήσεων που επέλεγε να προβάλλει, τις φωτογραφίες που ενσωμάτωνε. Τώρα πλέον νομίζω πως όλες - με μικρές φωτεινές εξαιρέσεις- προβάλλουν όλες τα ίδια απαράλλαχτα θέματα και το χειρότερο....με την ίδια λογική. Κάτι σε μαζική παραγωγή μου κάνει, να καλή ώρα σαν τις πολυεθνικές και τα πολυκαταστήματα που όπου και να πας θα δεις τα ίδια και απαράλλαχτα πράγματα.....Ετσι και με τις φωτογραφίες, εντελώς ξεκούραστα διαλέγει κανείς όσες φωτογραφίες επιθυμεί (κυρίως) από το διαδίκτυο κι έτσι η επιχείρηση αποφεύγει να πληρώνει μισθούς και ασφάλιση σε φωτορεπόρτερς που μέχρι πρό τινος παρουσίαζαν τα γεγονότα από τη δική τους μοναδική οπτική και έδιναν αυτό το κάτι το"διαφορετικό" σε κάθε εφημερίδα.

ΥΓ. Η παραπάνω φωτογραφία δεν αποτελεί μέρος του άρθρου της Καθημερινής. Πρόκειται για το εξώφυλλο ενός εξαιρετικού φωτογραφικού λευκώματος, του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα "Αναμνήσεις ενός Έλληνα φωτορεπόρτερ", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ (Τηλ.: 210 7231271).