Οταν η πόλη επεκτείνεται στα δάση (Πυρκαγιές και οικιστικές αυθαιρεσίες)

...... Γίνεται ευάλωτη σε φυσικές καταστροφές

Αγιος Στέφανος, Διόνυσος, Δροσιά, Καπανδρίτι, Μαραθώνας... Τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες Αθηναίοι απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από το κέντρο της πόλης, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Ομως αυτή η χωρίς όριο εξάπλωση της πόλης, την κάνει πιο ευάλωτη στις φυσικές καταστροφές - όπως οι πυρκαγιές. Αυτό επισημαίνουν οι επιστήμονες, σημειώνοντας ότι οι μεγαλύτερες πυρκαγιές φέτος στην Ευρώπη -στην Ισπανία και τη Γαλλία- έγιναν σε περιοχές με ανάλογες συνθήκες με την Αττική: σε αραιοκατοικημένα προάστια που επεκτείνονται άναρχα μέσα σε δάση. Και εκτιμούν ότι με τα νέα δεδομένα το υπό διαβούλευση ρυθμιστικό σχέδιο της Αττικής θα πρέπει να αναθεωρηθεί επί το αυστηρότερον, περιορίζοντας τη δόμηση στις εκτός σχεδίου περιοχές. Η εξάπλωση της Αθήνας σε ολόκληρη την Αττική θεωρείται πλέον δεδομένη από όλους. Αυτό που όμως ελάχιστα συνειδητοποιούμε είναι πως η επέκταση της Αθήνας είναι μια από τις αιτίες της καταστροφής, αλλά ταυτόχρονα και ο λόγος που η προστασία της θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. «Είναι δύσκολο να το αποδεχθούμε, αλλά η αστική διάχυση είναι υπεύθυνη για την καταστροφή», εκτιμά η πολεοδόμος κ. Μάρθα Χουσιανάκου. «Το ίδιο συνέβη φέτος στην Ισπανία, αλλά και στη Μασσαλία: οι χειρότερες πυρκαγιές έγιναν σε μια περιοχή γύρω από την πόλη, με αυθαίρετα και βίλες μέσα στα δάση. Οι αιτίες είναι πολλές. Καταρχήν, η επέκταση της πόλης δημιουργεί προσδοκίες στους πολίτες. Είναι γνωστό ότι περιοχές όπως το Γραμματικό και ο Μαραθώνας «ακούγονται» πολύ τα τελευταία χρόνια. Κατά δεύτερον, όσο η πόλη απλώνεται, γίνεται δυσκολότερο να την προστατεύσεις. Οταν μάλιστα επεκτείνεται μέσα σε δάση, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να ξεσπάσει μια πυρκαγιά, λόγω της ανθρώπινης παρουσίας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα αυτονόητα».

Η έκταση της καταστροφής είναι τέτοια, εκτιμούν οι πολεοδόμοι, που θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη στο υπό διαβούλευση ρυθμιστικό σχέδιο της Αττικής. «Το νέο ρυθμιστικό δεν οριοθετεί τίποτα, αντίθετα αφήνει προσδοκίες για επεκτάσεις. Οι συνθήκες όμως άλλαξαν», λέει η αρχιτέκτων-πολεοδόμος κ. Ράνια Κλουτσινιώτη. «Το 1978 ο Στέφανος Μάνος είχε θέσει ως προϋπόθεση για τη δόμηση εκτός σχεδίου την ύπαρξη οικοπέδου 20 στρεμμάτων, προσπαθώντας να ανακόψει κάπως τη δόμηση. Το 2009 ήρθε πλέον η ώρα να απαγορεύσουμε εντελώς τη δόμηση εκτός οικισμών και πόλεων στην Αττική, προκειμένου να προστατεύσουμε ό,τι απέμεινε».

«Το νέο ρυθμιστικό θα πρέπει να δει πιο προσεκτικά την προστασία της Αθήνας από καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή», εκτιμά η κ. Χουσιανάκου. «Ιδιαίτερα για το θέμα των δασικών πυρκαγιών, νομίζω ότι ήρθε πλέον η ώρα να εξετάσουμε σοβαρά τον δραστικό περιορισμό της διάχυτης δόμησης στην Αττική. Αν η Πολιτεία θέλει μια συμπαγή πόλη, να το αποδείξει στην πράξη και να μην περιορίζεται σε ευχολόγια». «Αν θέλουμε αποτελεσματική προστασία, πρέπει να καταργήσουμε τη δόμηση εκτός σχεδίου στην Αττική και να ολοκληρώσουμε τις πολεοδομήσεις που επί δεκαετίες καρκινοβατούν», προσθέτει η πρόεδρος του Συλλόγου Πολεοδόμων-Χωροτακτών, κ. Βιβή Μπάτσου.

Κάμψη στην οικοδομή για ένα χρόνο

Οι επείγουσες καταστάσεις καλούν για επείγοντα μέτρα. Την άμεση αναστολή της έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών στις πληγείσες περιοχές για ένα έτος προτείνει η πρόεδρος του Συλλόγου Πολεοδόμων και Χωροτακτών κ. Βιβή Μπάτσου. «Η αναστολή θα λειτουργήσει ως ασπίδα μέχρι να ολοκληρωθεί η λεπτομερής καταγραφή της καταστροφής και να εκπονηθούν σχέδια για την αποκατάσταση της καμένης Φύσης», λέει. «Είναι ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα γίνει κανενός είδους αυθαιρεσία». Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η καταστροφή θα φέρει μια προσωρινή κάμψη της οικοδομικής δραστηριότητας στις περιοχές αυτές. «Ωστόσο, οι οικιστικές πιέσεις δεν πρόκειται να ανακοπούν, όπως μας έδειξε η εμπειρία των πυρκαγιών στην Πεντέλη», λέει η κ. Μπάτσου. «Για κάποιο διάστημα δεν θα γίνει τίποτα, από τον φόβο της εγρήγορσης της Πολιτείας. Μόλις η υπόθεση «ξεφουσκώσει», και τα μάτια των κοινής γνώμης στραφούν σε κάποιο άλλο θέμα, τότε θα αρχίσει η οικοπεδοποίηση».

ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
25.8.09
====================================================

Από επαρχία, «φιλέτο» η βορειοανατολική Αττική

Από οικισμοί Σαρακατσάνων και Βλάχων κτηνοτρόφων, στα πιο «ανερχόμενα» προάστια της Αττικής. Μέσα σε πενήντα χρόνια η βορειοανατολική Αττική άλλαξε εντελώς πρόσωπο, καθώς μετετράπη από επαρχία σε «φιλέτο». Καθοριστική για την εξέλιξη της περιοχής ήταν η δραστηριότητα των οικοδομικών συνεταιρισμών.

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, τίποτα στη βορειοανατολική Αττική δεν προμήνυε την ανάπτυξη που η περιοχή επρόκειτο να γνωρίσει. Οι ελάχιστοι οικισμοί της είχαν δημιουργηθεί κυρίως από κτηνοτρόφους. «Ενας από τους παλαιούς οικισμούς της περιοχής ήταν η Ραπεντόσα, που δημιουργήθηκε από ομάδες Σαρακατσάνων βοσκών που έπιασαν δουλειά στα λατομεία του Διονύσου», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ) κ. Βαγγέλης Λυρούδιας. «Αντίστοιχα η Μπάλα, νυν Ροδόπολη, και η Σταμάτα έγιναν από Βλάχους που ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Αρβανιτοχώρια υπήρχαν πιο βόρεια και στα παράλια, όπως στον Ωρωπό. Ορισμένες περιοχές όπως η Δροσιά κατοικήθηκαν από πρόσφυγες από τη Μικρασία και τον Πόντο».

Καθοριστική για την εξέλιξη της περιοχής ήταν η ίδρυση οικοδομικών συνεταιρισμών και η απόκτηση τεράστιων εκτάσεων. Τον δρόμο άνοιξε το 1962 ο συνεταιρισμός Νέα Αιολίς και ακολούθησαν πολλοί ακόμα. «Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 οι τιμές στη βορειοανατολική Αττική παρέμεναν γενικά χαμηλές, με την εξαίρεση ορισμένων υψηλού επιπέδου οικισμών», λέει ο κ. Λυρούδιας. «Και μετά ήρθε το χρηματιστήριο! Στον Διόνυσο, από 6 - 7 εκατομμύρια δραχμές για ένα οικόπεδο χρειαζόταν πλέον 45 - 60 εκατομμύρια! Οι κερδισμένοι του χρηματιστηρίου αγόραζαν μαζικά στα «ανερχόμενα» προάστια έξω από την πόλη όπως στο Ντράφι, εκεί όπου η δόμηση ήταν ακόμα αραιή. Και άρχισαν να χτίζουν μεζονέτες, σε περιοχές που δεν είχαν ακόμα βασικές υποδομές όπως δρόμους, αποχετευτικό δίκτυο, σχολεία, δημόσιους χώρους». Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, πριν από οκτώ χρόνια, στη βόρεια Αττική κατοικούσαν μόνιμα 94.240 άνθρωποι. Πρόσφατη μελέτη της σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ εκτιμά ότι το 2015 ο πληθυσμός της περιοχής θα φθάσει τις 120.000, με τις αυξητικές τάσεις να παραμένουν σταθερές.

Πηγή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
25.8.09
============================================================

Εως... παράνομη η δημιουργία αντιπυρικής ζώνης

Της Τανιας Γεωργιοπουλου

Το πεύκο που μπαίνει από το παράθυρο μπορεί να φαίνεται ειδυλλιακό, αλλά στην πραγματικότητα είναι άκρως επικίνδυνο, ειδικά όταν το σπίτι βρίσκεται πολύ κοντά στο δάσος. Οπως συμφωνούν οι ειδικοί, για να προστατευτεί ένας οικισμός που συνορεύει με δασική έκταση πρέπει να έχει φτιαχτεί αντιπυρική ζώνη πέριξ αυτού. Ωστόσο, η δημιουργία μιας τέτοιας ζώνης είναι στην πράξη από πολύ δύσκολη έως και παράνομη.

Δασαρχεία και δήμοι πετούν ο ένας το μπαλάκι στον άλλον καθώς κανένας δεν διαθέτει χρήματα.

«Το πρώτο αποτελεσματικό μέτρο για την προστασία των οικισμών είναι η δημιουργία αντιπυρικής ζώνης μέσα στην οποία θα έπρεπε να υπάρχει και δεξαμενή», τονίζει ο κ. Νίκος Μπόκαρης πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Ελλήνων Δασολόγων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία ωστόσο απαγορεύεται οποιαδήποτε παρέμβαση στο δάσος χωρίς άδεια του αρμόδιου δασαρχείου. Ετσι αν κάποιος επιχειρήσει να κόψει για παράδειγμα τους θάμνους γύρω από το σπίτι του το Δασαρχείο θα του κάνει μήνυση. «Μπορεί να ακούγεται παράλογο αλλά δεν είναι δυνατό ο καθένας να παρεμβαίνει στο δάσος όπως θέλει», τονίζει στέλεχος της δασικής υπηρεσίας.

Πώς λοιπόν μπορούν να προστατευτούν οι οικισμοί;

«Αυτή η δουλειά είναι αρμοδιότητα των Δασαρχείων και όχι των δήμων», τονίζει ο δήμαρχος Παλαιάς Πεντέλης Δημήτρης Στεργίου. Ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Μπόκαρης οι δήμοι μπορούν να προχωρήσουν σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις τις οποίες πρέπει να χρηματοδοτήσουν αν υπογράψουν προγραμματική σύμβαση με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στο πλαίσιο συγκεκριμένης μελέτης, την εκτέλεση της οποίας επιβλέπει το Δασαρχείο». «Και πού θα βρουν τα κονδύλια που χρειάζονται», αντιτείνει ο κ. Στεργίου που τονίζει ότι ο Δήμος Παλαιάς Πεντέλης πραγματοποίησε τους αναγκαίους καθαρισμούς εντός του αστικού ιστού.

Επιπλέον, αν το σχέδιο για τη δημιουργία αντιπυρικής ζώνης που θα εφαρμοστεί δεν είναι συνολικό - δεν περιλαμβάνει δηλαδή όλους τους δήμους μιας περιοχής, πρακτικά δεν θωρακίζει τον οικισμό, αφού η φωτιά βρίσκει διέξοδο.

Πολύ συχνά επίσης οι κάτοικοι μιας περιοχής δεν είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν τμήμα της ιδιοκτησίας τους, ώστε να φτιαχτούν οι αναγκαίες υποδομές.

Πηγή Καθημερινή

25.8.09

==============================================================

«Εξυπηρέτηση» ημετέρων από δήμους, κοινότητες

Πώς ηλεκτροδοτείς ένα αυθαίρετο; Τα «παραθυράκια» της νομοθεσίας είναι πολλά και γνωστά στους κατοίκους των αυθαιρετουπόλεων, που έχουν τα τελευταία χρόνια γεμίσει τη βόρεια και ανατολική Αττική. Ενας καλός γείτονας, ένα πλαστό πιστοποιητικό για πρόβλημα υγείας ή ένας... λαχανόκηπος είναι αρκετά. Εκτός αν οι ενδιαφερόμενοι περιμένουν μια ρύθμιση από την ίδια την Πολιτεία, όπως έγινε το 1994 και το 2003.

Αυτή η πιο πρόσφατη ρύθμιση ήταν και η πιο χαρακτηριστική. Λίγους μήνες πριν από τις εκλογές, η τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Βάσω Παπανδρέου έδωσε υπό προϋποθέσεις δικαίωμα ηλεκτροδότησης σε όσα αυθαίρετα είχαν χτιστεί έως τα τέλη εκείνου του έτους. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 100.000 αυθαίρετα ηλεκτροδοτήθηκαν με βάση αυτή τη ρύθμιση σε όλη τη χώρα.

Το παράδοξο στην όλη υπόθεση είναι ότι με βάση τη συγκεκριμένη ρύθμιση εξακολουθούν να ηλεκτροδοτούνται αυθαίρετα... ακόμα και σήμερα! Τίνι τρόπω; Κατά παράβαση του νόμου, δεκάδες δήμοι και κοινότητες σε όλη τη χώρα δεν έχουν καταθέσει στις πολεοδομίες τους φακέλους με τις αιτήσεις ηλεκτροδότησης αυθαιρέτων, ως όφειλαν, έξι χρόνια μετά τη λήξη της προθεσμίας! Η αιτία είναι προφανής: οι δήμοι δεν τους παραδίδουν για να εξαντλήσουν όσο περισσότερο μπορούν την «εξυπηρέτηση» ημετέρων, δίνοντας στις αιτήσεις πλαστές ημερομηνίες ή αριθμούς πρωτοκόλλου του 2003-4.

Η ηλεκτροδότηση ενός αυθαιρέτου γίνεται όμως και με πιο «απλούς» τρόπους, χωρίς την προτροπή της Πολιτείας. Ο συνηθέστερος τρόπος είναι ο αυθαιρετούχος να παίρνει ρεύμα από ένα γειτονικό (νόμιμο ή αυθαίρετο) κτίριο, πρακτική που προϋποθέτει μόνο σχέσεις καλής γειτονίας. Σε περιοχές με μεγάλο αριθμό αυθαιρέτων δεν είναι σπάνιο να ηλεκτροδοτούνται ακόμα και 5 ή 6 αυθαίρετα από ένα και μόνο ρολόι.

Υπάρχουν όμως και διάφορα «παραθυράκια» στη νομοθεσία. Ενα γνωστό «παραθυράκι» είναι η διάταξη που επιβάλλει στη ΔΕΗ την ηλεκτροδότηση σε άτομα που πάσχουν από σοβαρά προβλήματα υγείας. Αποτέλεσμα είναι οι μισοί αυθαιρετούχοι να εμφανίζονται... καρδιοπαθείς και νεφροπαθείς, με πλαστά πιστοποιητικά. Ενα επίσης δημοφιλές «παραθυράκι», πολύ διαδεδομένο στα Μεσόγεια, έχει ως απαραίτητα συστατικά την ύπαρξη ενός πηγαδιού και κηπευτικών. Ο αυθαιρετών δημιουργεί ένα πηγάδι (χωρίς γεώτρηση, όμως, γιατί προϋποθέτει άδειες). Και κατόπιν ζητάει ρεύμα από τη ΔΕΗ για να τοποθετήσει αντλία και να ποτίζει τα κηπευτικά.

Πηγή Καθημερινή
25.8.09
================================================================

«Μάστιγα» οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί

Τανια Γεωργιοπουλου

Μια από τις βασικές αιτίες που οι πυρκαγιές ξεσπούν ξανά και ξανά στις ίδιες περιοχές είναι η οικιστική ασυδοσία που επικρατεί και οι πιέσεις που ασκούνται για τον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων και την οικιστική τους αξιοποίηση.

Υπολογίζεται, χωρίς ωστόσο να υπάρχει επίσημη καταγραφή, ότι 28 οικοδομικοί συνεταιρισμοί διεκδικούν 25.000 στρέμματα στο Πεντελικό Ορος (η Πεντέλη εκτείνεται στα διοικητικά όρια των δήμων και κοινοτήτων Πεντέλης, Νέας Πεντέλης, Βριλησσίων, Γέρακα, Παλλήνης, Ραφήνας, Νέας Μάκρης, Μαραθώνα, Ροδόπολης, Αγίου Στεφάνου, Διονύσου, Δροσιάς, Ερυθραίας και Κηφισιάς). Πολλά από αυτά κάηκαν το 1995 και το 1998. Σύμφωνα με όσα ορίζει το Σύνταγμα και η συνεπαγόμενη ελληνική νομοθεσία, απαγορεύεται η δόμηση εντός των δασών και των δασικών εκτάσεων. Κατά συνέπεια, οι συνεταιρισμοί αυτοί δεν διεκδικούν μόνο την κυριότητα επί αυτών των εκτάσεων, αλλά και τον αποχαρακτηρισμό τους, έτσι ώστε στη συνέχεια να μπορούν να χτίσουν. Και η φωτιά αποτελεί μια εύκολη λύση, καθώς εφόσον δεν υπάρχει σαφής καταγραφή των δασών και των δασικών εκτάσεων, δηλαδή δασολόγιο, όταν τα δέντρα «εξαφανιστούν» υπάρχει η πιθανότητα οι συγκεκριμένες εκτάσεις να εξαιρεθούν της αναδάσωσης, οπότε και να απολέσουν τον δασικό τους χαρακτήρα και άρα, να «προβιβαστούν» σε οικόπεδα...

Το γεγονός ότι κάποιοι οικοδομικοί συνεταιρισμοί το έχουν ήδη καταφέρει, δίνει «κουράγιο» και στους υπόλοιπους να συνεχίσουν. Ας μην ξεχνάμε πόσο κοστίζει ένα οικόπεδο στο Ντράφι, στον Αγιο Στέφανο, στον Μαραθώνα...

Ο οικοδομικός συνεταιρισμός ΑΟΟΑ (Αυτόνομος Οικοδομικός Συνεταιρισμός Αξιωματικών) το 1998 κατάφερε να εντάξει στο σχέδιο πόλης της Νέας Μάκρης έκταση 800 στρεμμάτων. Ο συνεταιρισμός «Νέα Αιολίδα» στην περιοχή του Διονύσου και της Ροδόπολης το 1950 κατείχε 2.713 στρέμματα. Σήμερα, εμφανίζεται να κατέχει 4.000, πολλά από τα οποία έχουν ήδη οικοδομηθεί. Χαρακτηριστικά, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος του ΣΠΑΠ (Σύλλογος Προστασίας και Ανάπλασης Πεντελικού, κ. Δημήτρης Στεργίου, περίπου 10.000 στρέμματα πούλησε η Μονή Πεντέλης σε οικοδομικούς συνεταιρισμούς και ιδιώτες στη δεκαετία του 1970. Οι νέοι ιδιοκτήτες προφανώς προσπαθούν να αποχαρακτηρίσουν τις εκτάσεις που διαθέτουν. Σε ολόκληρη την Αττική δραστηριοποιούνται 128 οικοδομικοί συνεταιρισμοί που αριθμούν περίπου 65.000 στρέμματα και οι εκτάσεις που φέρονται να κατέχουν φτάνουν τα 113.300 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων.

Πηγή Καθημερινή
25.8.09
================================================================
Του Γιωργου Λιαλιου