Τόσο πολλές και τόσο όμορφες παραλίες σε τόσο μικρό νησί, δεν θα συναντήσετε πουθενά αλλού στο Αιγαίο! Αυτές οι μαγευτικές αμμουδιές έγιναν η αιτία της ραγδαίας τουριστικής ανάπτυξης της Σκιάθου, ήδη από τη δεκαετία του ’60. Η ωραιότερη και πλέον διάσημη παραλία της ανατολικής πλευράς του νησιού, προσιτή μόνο με σκάφος (θα βρείτε δεκάδες σκάφη που κάνουν αυτή την ημερήσια εκδρομή από το λιμάνι της Σκιάθου) είναι η παραλία Λαλάρια, μια εκτεταμένη βοτσαλένια αμμουδιά με απόκρημνες πλαγιές πίσω της, τιρκουάζ νερά με κρυστάλλινη διαύγεια και τον χαρακτηριστικό βράχο - αψίδα στη νότια άκρη της. Στη βόρεια ακτή, οι παραλίες που ξεχωρίζουν είναι ο Μεγάλος Ασέληνος, η Ελιά και η κουκλίστικη αμμουδερή παραλία Αγκιστρο, που θέλει πέντε λεπτά περπάτημα για να κατεβείτε ώς εκεί. Διαλέξτε την παραλία που σας αρέσει και βυθιστείτε στη δροσιά της θάλασσας και στον κρυστάλλινο κόσμο του Παπαδιαμάντη και του Μωραϊτίδη.
Μοιάζει απίστευτο με τα σημερινά δεδομένα, όπου ο κάθε φαντασμένος τυπώνει το πόνημά του με τη μεγαλύτερη ευκολία και το σερβίρει για κατανάλωση στο αναγνωστικό κοινό, αλλά είναι αληθινό: ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο σημαντικότερος διηγηματογράφος στην ιστορία της ελληνικής πεζογραφίας, όσο ζούσε δεν είδε ούτε ένα διήγημά του τυπωμένο σε βιβλίο! Δεν του απονεμήθηκε κανένας τίτλος, κανένα βραβείο, κανένα δημόσιο αξίωμα. Γεννήθηκε (το 1851) και πέθανε (το 1911) πάμφτωχος. Για να ζήσει, έκανε ιδιαίτερα μαθήματα σε μαθητές, την εποχή που ήταν φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα, έκανε μεταφράσεις από τα αγγλικά και τα γαλλικά, και δημοσίευε άρθρα και διηγήματα σε εφημερίδες της εποχής.
Από την πένα του βγήκαν 180 διηγήματα, ώσπου οι ρευματισμοί παραμόρφωσαν τις αρθρώσεις του και δεν μπορούσε πλέον να γράψει. Μη έχοντας τρόπο πλέον να εξασφαλίσει τα προς το ζην, γύρισε στην πατρίδα του τη Σκιάθο. Ευτυχώς, κάποιος φίλος βρέθηκε και του δάνεισε τα χρήματα για τα ναύλα του...
Χρειάστηκε να περάσουν 25 χρόνια (!) από το θάνατό του ώσπου να συγκεντρωθούν και να εκδοθούν για πρώτη φορά τα Απαντά του, από τις εκδόσεις Φέξη. Ελάχιστοι σύγχρονοι εκδότες επενδύουν σήμερα στον Παπαδιαμάντη. Ούτε και ίδιος ο Παπαδιαμάντης όμως, όσο ζούσε, ενδιαφέρθηκε να βρεθεί στο λογοτεχνικό προσκήνιο. Ηταν ένα πηγαίο ταλέντο, έγραφε αυθόρμητα και αβίαστα. Τα κείμενά του τα παράταγε στα γραφεία των εφημερίδων και δεν ενδιαφερόταν από κει και πέρα για την τύχη τους. Τα ξανάβλεπε πια όταν κυκλοφορούσε το φύλλο της εφημερίδας. Το γεγονός ότι δεν επιμελήθηκε ποτέ την έκδοση κάποιου έργου του, σημαίνει ότι τα δημοσιευμένα κείμενά του είναι γεμάτα από τα λάθη του κάθε τυπογράφου, που είναι λογικό να σκάλωνε και να μην καταλάβαινε πολλά σημεία του δυσανάγνωστου χειρογράφου. Κι έτσι, δυστυχώς, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει 100% γνήσιο έργο του Παπαδιαμάντη. Στην πραγματικότητα, είναι κείμενα του Παπαδιαμάντη όπως τα διάβασε, τα κατάλαβε και τα μετέφερε ο κάθε τυπογράφος, τα οποία αντέγραψαν και «παγίωσαν» και όλοι οι κατοπινοί εκδότες. Γι’ αυτό και έχει διαστάσεις νεκρανάστασης το τιτάνιο έργο του Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου που επιμελήθηκε την πρώτη κριτική έκδοση των Απάντων του Παπαδιαμάντη, που κυκλοφορεί σε έξι τόμους από τις εκδόσεις Δόμος.
Γιος παπά (του παπα-Διαμάντη), ο Παπαδιαμάντης ήταν ένας ασκητής με όλες τις σημασίες της λέξης εκτός από τη μοναστική. Για ένα διάστημα το δοκίμασε και αυτό, στο Αγιον Ορος, αλλά δεν του πήγαινε. Ζούσε ταπεινά και με εγκράτεια στην Αθήνα, παρέα με τους φτωχούς. Συνειδητός αρνητής του πλούτου και της δόξας, γαλουχημένος με τα ιδανικά και τα πρότυπα της Ορθοδοξίας, είχε μια καρδιά που ξεχείλιζε από αγάπη για τη ζωή και τους συνανθρώπους του. Αγαπούσε με τόση δύναμη, που μόνο μέσα από τη δική του καρδιά, και την προέκτασή της, την πένα του, μια στραγγαλίστρια μικρών παιδιών (η Φραγκογιαννού στο αριστούργημά του Η Φόνισσα) μπόρεσε να φτάσει σε μας καθαρμένη, κατευθείαν στην αγκαλιά του οίκτου και της συγχώρεσής μας. Αποτραβηγμένος από τα ανθρώπινα, κατέφευγε σχεδόν καθημερινά στον οίκο του Θεού και «συνομιλούσε» μαζί του, ως δεξιός ψάλτης στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισαίου στο Μοναστηράκι. Δίπλα του, αριστερός ψάλτης, ο συνομήλικος ξάδελφός του Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, ο άλλος μεγάλος λογοτέχνης της Σκιάθου.
Ετσι και κάνετε το πείραμα με το βιβλιοπωλείο, και πάτε να ζητήσετε έργα του Μωραϊτίδη, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα: είναι πιθανό ότι ο βιβλιοπώλης θα αγνοεί ακόμα και το όνομα του Μωραϊτίδη. Κι όμως, αυτός ο Αλέξανδρος τελείωσε τη Φιλοσοφική, διορίστηκε φιλόλογος σε Γυμνάσια στη Σκιάθο και την Αθήνα, παρασημοφορήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρος, τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών, κέρδισε πολλά λογοτεχνικά βραβεία, αναγορεύτηκε Διδάκτωρ της Φιλολογίας, εκλέχτηκε Ακαδημαϊκός, ταξίδεψε πολύ και ευτύχησε να δει τυπωμένο το σύνολο σχεδόν του συγγραφικού έργου, και μάλιστα από τον καλύτερο εκδοτικό οίκο της εποχής του, τον εκδοτικό οίκο Ιωάννου Ν. Σιδέρη. Μετά το θάνατό του (το 1929) περιέπεσε στην εκδοτική αφάνεια, και σήμερα ελάχιστα μόνο «ψαγμένα» βιβλιοπωλεία στοκάρουν την εξαιρετική έκδοση των Απάντων του Μωραϊτίδη από τις εκδόσεις Γνώση και Στιγμή, του 1990, επίσης σε φιλολογική επιμέλεια του Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου.
Οι νουβέλες, τα διηγήματα και τα ταξιδιωτικά του Παπαδιαμάντη και του Μωραϊτίδη αποπνέουν την ατμόσφαιρα ενός κόσμου όπου κυριαρχεί η αγάπη και η ανθρωπιά, η φύση δεν έχει πληγωθεί από τις ανθρώπινες επεμβάσεις, το μέγιστο ζει και ξεπηδάει μέσα από το ελάχιστο, και ο Θεός κάνει ακόμα παρέα με τους ανθρώπους. Είναι παράθυρα με θέα την ομορφιά της Ελλάδας και των Ελλήνων.
Του Στέφανου Ψημένου
Πηγή Καθημερινή
16.7.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου