Ελεύθεροι συνεχίζουν να κινούνται σκληροί κακοποιοί, με πρωταγωνιστική συμμετοχή σε υποθέσεις της λεγόμενης «βαριάς» εγκληματικότητας, όπως ένοπλες ληστείες, δολοφονίες ή εμπόριο ναρκωτικών, αν και αρχικά, συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη φυλακή. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σήμερα, ούτε λίγο ούτε πολύ, συνολικά 685 σεσημασμένοι κρατούμενοι δεν έχουν επιστρέψει στη φυλακή ύστερα από ολιγοήμερες άδειες που τους χορηγήθηκαν, όπως προβλέπεται από τον σωφρονιστικό κώδικα. Από τους 685... «νομίμως» αποδράσαντες, οι 400, δηλαδή ποσοστό 60%, είναι Αλβανοί κακοποιοί που είτε έχουν διαφύγει στη χώρα τους ή σε άλλες χώρες είτε παραμένουν και «επαναδραστηριοποιούνται» στην Ελλάδα.
Ενδεικτικό παράδειγμα: Στις 23 Φεβρουαρίου πέρυσι, συνελήφθη στην Aνω Πόλη Θεσσαλονίκης Αλβανός για κατοχή ενός κιλού ηρωίνης. Hταν κρατούμενος των φυλακών Γρεβενών για ναρκωτικά και παραβίασε 9ήμερη άδεια που του χορηγήθηκε στις 6 Ιανουαρίου. Στις 12 του ίδιου μήνα συνελήφθη στου Ζωγράφου 24χρονος Αλβανός κατηγορούμενος για ένοπλες ληστείες και απόπειρες ανθρωποκτονίας. Είχε αποφυλακιστεί με όρους τον Απρίλιο του 2009 από τις φυλακές Διαβατών όπου εκρατείτο εκτίοντας ποινή φυλάκισης 7 ετών για κλοπές και ληστείες. Τέσσερις μέρες αργότερα, συνελήφθη στον Βύρωνα (έπειτα από αιματηρή συμπλοκή με αστυνομικούς) Αλβανός κακοποιός κατηγορούμενος για ληστείες και απόπειρες ανθρωποκτονίας. Από τον Νοέμβριο του 2009 ήταν δραπέτης των φυλακών Λάρισας (εξέτιε ποινή κάθειρξης 26 ετών) έχοντας παραβιάσει 8ήμερη άδεια.
Πηγές της «Κ» αποκαλύπτουν ότι από τα 685 άτομα που έχουν αποδράσει παραβιάζοντας τους όρους της άδειάς τους, ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης εκκρεμούν για 458 από αυτά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση σύλληψης στη Γερμανία Eλληνα υπηκόου για αδικήματα που διέπραξε εκεί. Προέκυψε από την έρευνα ότι είχε νωρίτερα καταδικαστεί για σωρεία αδικημάτων στην Ελλάδα και είχε διαφύγει στο εξωτερικό μετά την παραβίαση πενθήμερης άδειας! Επιπλέον, από τα 458 εντάλματα σύλληψης, τα 163 (δηλαδή, το 36%) αφορούν Αλβανούς και τα υπόλοιπα Eλληνες ή άλλων εθνικοτήτων δραπέτες.
Πηγές της Ελληνικής Αστυνομίας υποστηρίζουν ότι ορισμένα εγκλήματα που δεν εξιχνιάζονται είναι πιθανό να τελούνται από τροφίμους φυλακών κατά τη διάρκεια των αδειών τους. Προσθέτουν, επίσης, ότι σε περίπτωση εκ νέου σύλληψης ενός κατάδικου, η ποινή που του επιβάλλεται για το νέο αδίκημα συμψηφίζεται με την αρχική που του έχει επιβληθεί, με συνέπεια η... υποτροπή να μην έχει ουσιαστικά καμία ποινική επίπτωση για τον κατάδικο.
Η ελλιπής συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών του υπ. Δικαιοσύνης (που έχει την ευθύνη λειτουργίας των φυλακών) και Ελληνικής Αστυνομίας και ορισμένες «τρύπες» στον σωφρονιστικό κώδικα περιγράφονται ως βασικές αιτίες του προβλήματος. Είναι ενδεικτικό ότι στο διάστημα της άδειας, δεν υπάρχει πρόβλεψη να επιβάλλεται στον κρατούμενο το περιοριστικό μέτρο της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα!
Oταν, για παράδειγμα, χορηγείται άδεια σε έναν κρατούμενο, το αστυνομικό τμήμα που βρίσκεται πλησιέστερα στον τόπο διαμονής του ειδοποιείται με φαξ και όχι ηλεκτρονικά από τη διεύθυνση της φυλακής. Σε πολλές περιπτώσεις η αλληλογραφία καθυστερεί, ενώ σε περίπτωση που οι όροι της άδειας παραβιαστούν, η συνεννόηση μεταξύ αστυνομίας και υπ. Δικαιοσύνης καθυστερεί, το ίδιο και η διαδικασία αναζήτησης του δραπέτη.
Αστυνομικές πηγές σημειώνουν ακόμα ότι εξαιτίας αδυναμιών του σωφρονιστικού συστήματος, η μόνη υποχρέωση των καταδίκων είναι να εμφανιστούν μία και μόνο φορά στο Α. Τ. της περιοχής τους για να θεωρήσουν την άδεια. «Δεν γίνεται έλεγχος εάν πράγματι ο κατάδικος διέμεινε στον τόπο που ορίζει η άδειά του ή εάν ταξίδεψε στο εξωτερικό»!
Παρ' ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά προφυλακίσεων (30%) σε κάποιες περιπτώσεις η δικαστική εξέλιξη υποθέσεων που εξιχνιάζονται από την αστυνομία γεννάει εύλογα ερωτήματα. Σε μια τέτοια περίπτωση, Αλβανοί κακοποιοί (συνελήφθησαν τον Ιούλιο) που διέπραξαν 26 ένοπλες ληστείες σε σούπερ μάρκετ της Αττικής, με λεία 1.250.000 ευρώ αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους. Στη φυλακή οδηγήθηκε ένα μόνο μέλος της σπείρας κι αυτό διότι εις βάρος του εκκρεμούσε παλαιότερο ένταλμα σύλληψης για ανθρωποκτονία.
Σε λειτουργία τίθεται τις επόμενες ημέρες ηλεκτρονική εφαρμογή της ΕΛ. ΑΣ. με τίτλο «Αδειες κρατουμένων». Πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό αρχείο, στο οποίο θα αποθηκεύονται όλα τα στοιχεία σχετικά με τις άδειες που χορηγούνται σε τροφίμους φυλακών σε ολόκληρη τη χώρα. Ετσι, οι αστυνομικοί θα γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή, ποιοι και πόσοι κρατούμενοι βρίσκονται εκτός φυλακής με τακτική, έκτακτη ή και εκπαιδευτική άδεια. Τα στοιχεία θα είναι διαθέσιμα σε όλα τα «τερματικά» της αστυνομίας. Για παράδειγμα, το πλήρωμα ενός περιπολικού θα μπορεί να γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο εάν το άτομο που ελέγχεται είναι κατάδικος, πότε του χορηγήθηκε άδεια και ποιος είναι ο τόπος διαμονής που ορίζει η άδειά του. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ηλεκτρονική εφαρμογή είναι ολοκληρωμένη και θα τεθεί σε λειτουργία στη διάρκεια του Φεβρουαρίου. Αρμόδιοι αξιωματικοί της Ελληνικής Αστυνομίας έχουν την ίδια στιγμή καταθέσει εισηγήσεις έτσι ώστε και το υπουργείο Δικαιοσύνης να προχωρήσει στη δημιουργία αντίστοιχου ηλεκτρονικού αρχείου. Κυρίως λόγω της έλλειψης κονδυλίων δεν έχουν υπάρξει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.
Στις εισηγήσεις τους οι αστυνομικοί προτείνουν επιπλέον την αυστηρότερη επιτήρηση των καταδίκων ακόμα και με ηλεκτρονικά μέσα, όπως συμβαίνει σε ορισμένες χώρες του εξωτερικού. Επίσης, σε ευρωπαϊκό επίπεδο γίνονται διαπραγματεύσεις, ώστε στο πλαίσιο εφαρμογής της συνθήκης Σένγκεν να υπάρξει πρόβλεψη και οι κατάδικοι σε άδεια να μην μπορούν να ταξιδέψουν και άρα να διαφύγουν σε «τρίτη» χώρα.
Πάνω από 5.500 αδίκαστα κακουργήματα
Tης Ιωαννας Mανδρου
Στο γενικό κλίμα κρίσης των θεσμών και της αμφισβήτησής τους, οι πολίτες βιώνουν όλο και πιο έντονα το αίσθημα ότι οι νόμοι δεν τηρούνται. Ο όρος ατιμωρησία έχει περάσει από την κοινωνία στην πολιτική και αποτελεί παραδοχή, που ακόμα και ο πρωθυπουργός έχει πολλές φορές θίξει. Ποια, όμως, είναι η πραγματικότητα της μη εφαρμογής των νόμων λόγω ατιμωρησίας και ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό το φαινόμενο;
Τα ερωτήματα, που τέθηκαν με ένταση μετά την αδυναμία να εκκαθαριστούν υποθέσεις σκανδάλων, ζητούν απαντήσεις πρωτίστως από εκείνους που έχουν το θεσμικό βάρος να απονέμουν δικαιοσύνη. Η ατιμωρησία, πιστεύουν στη δικαιοσύνη, είναι μια πραγματικότητα για την οποία βασική ευθύνη δεν έχουν οι δικαστικοί. Το αίσθημα ατιμωρησίας, που αναγνωρίζουν πως κερδίζει καθημερινά έδαφος και δηλητηριάζει την κοινωνική συνείδηση, οφείλεται, υποστηρίζουν οι δικαστές, λιγότερο στον τρόπο που λειτουργεί και απονέμεται η δικαιοσύνη και περισσότερο στο νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει τι ισχύει για όσους παραβαίνουν τους νόμους και παρανομούν. Και παραθέτουν παραδείγματα πολλά. Οσοι δικάζονται και καταδικάζονται, όπως σημειώνει στην «Κ» έμπειρος εισαγγελικός λειτουργός, «για σωρεία ποινικών αδικημάτων, όπως κλοπές, εξυβρίσεις, απάτες και λοιπά, μέχρι τρία χρόνια φυλάκιση, αφήνονται υποχρεωτικά ελεύθεροι, διότι αυτό προβλέπει ο νόμος». Και προσθέτει πως «οι ποινές αυτές, υποχρεωτικά από τον νόμο, εξαγοράζονται προς τρία ευρώ για κάθε ημέρα φυλάκισης, δίδοντας μάλιστα την ευχέρεια στον πολίτη που καταδικάστηκε να καταβάλει και τμηματικά -σε δόσεις- τα χρήματα όταν δεν τα διαθέτει».
Οι νομοθετικές αυτές προβλέψεις για τα περισσότερα από τα ποινικά αδικήματα που φθάνουν προς εκδίκαση στα δικαστήρια, αποτελούν, κατά τους εισαγγελικούς και δικαστικούς λειτουργούς, τη βασική αιτία για τη δημιουργία αισθήματος ατιμωρησίας στους πολίτες. Επικουρικά σε αυτό το κλίμα, όπως προσθέτουν, συμβάλλουν καθοριστικά οι αργοί ρυθμοί λειτουργίας της δικαιοσύνης, που έχουν φθάσει πια στο «κόκκινο».
Οταν, όπως τονίζουν έμπειροι δικαστικοί, μόνον στην Εισαγγελία Εφετών της Αθήνας τα αδίκαστα κακουργήματα αριθμούν πλέον τις 5.500, το αίσθημα ατιμωρησίας είναι πραγματικότητα, ενώ το τοπίο επιβαρύνουν οι χιλιάδες μηνύσεις που καθημερινά κατατίθενται, φθάνοντας το ένα εκατομμύριο μέσα σε ένα χρόνο σε όλη τη χώρα! Πρόκειται για αριθμό ρεκόρ, ο οποίος δύσκολα συναντάται σε οποιαδήποτε άλλη ευνομούμενη κοινωνία.
Παράλληλα, συμπληρώνει στην «Κ» ανώτατος δικαστικός, «ό, τι η πολιτεία δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει, το ποινικοποιεί, στέλνοντάς το στη δικαιοσύνη». Με ό, τι κάτι τέτοιο μπορεί να συνεπάγεται για την απονομή της δικαιοσύνης, τόσο ως προς την ποιότητα όσο και ως προς την ταχύτητα.
Δίχως διάθεση αυστηροποίησης της νομοθεσίας και αύξησης των αδικημάτων που οδηγούν σε εγκλεισμό, δικαστικοί επισημαίνουν πως για να μπορεί η δικαιοσύνη να επιτελέσει τον ρόλο της και να δικαιώσει την απαίτηση των πολιτών για τιμωρία της παρανομίας πρέπει να διαθέτει και τα μέσα να το κάνει. Και έχουν την άποψη πως η λειτουργία της δικαιοσύνης και οι δυνατότητες που της παρέχονται δεν επαρκούν, δίχως να παραγνωρίζουν, ωστόσο, πως και το δικαστικό σώμα έχει κι αυτό τις ευθύνες του. «Το μερίδιό του, όμως, όπως δηλώνουν, είναι μικρό». Αντίδραση μάλλον αναμενόμενη, αφού η αυτοκριτική είναι εκ των πραγμάτων μια πολύ δύσκολη υπόθεση, ούτως ή άλλως...
Περιμένουν τη δίκη 3.700 έγκλειστοι
Της Ευας Kαραμανωλη
Σε ασφυκτική κατάσταση, η οποία «εκτονώνεται» με εξεγέρσεις ή απεργίες πείνας των κρατουμένων ανά τακτά χρονικά διαστήματα, εξακολουθούν να βρίσκονται οι φυλακές της χώρας, παρά το γεγονός ότι τα νέα μέτρα του υπουργείου Δικαιοσύνης για αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων σταδιακά φαίνεται να αποδίδουν.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, στα 33 καταστήματα κράτησης ανά την Ελλάδα βρίσκονται συνολικά 11.760 κρατούμενοι έναντι 12.622 τον Δεκέμβριο του 2010. Τον τελευταίο μήνα, οπότε και άρχισε η ισχύς των μέτρων του υπουργείου με στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών, 862 άτομα αποφυλακίστηκαν βάσει των νέων διατάξεων. Οι αποφυλακισθέντες βαρύνονται με πλημμεληματικά αδικήματα τα οποία αφορούν κυρίως μικροκλοπές, παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, σωματικές βλάβες, εξύβριση, ενώ κάποιοι εξ αυτών βρίσκονταν στη φυλακή καθώς δεν μπορούσαν να καταβάλουν τα δικαστικά έξοδα ή τις χρηματικές ποινές που τους είχαν επιβληθεί. Ειδικά για τις δύο αυτές τελευταίες περιπτώσεις υπάρχει ειδική μέριμνα, καθώς οι διατάξεις του νέου νόμου προβλέπουν μεταξύ άλλων ότι εφ’ εξής απαγορεύεται η κράτηση σε περίπτωση αδυναμίας καταβολής των δικαστικών εξόδων, ενώ όσον αφορά στις χρηματικές ποινές, δίνεται η δυνατότητα στα δικαστήρια να προσδιορίζουν το ποσό της μετατροπής ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του κατηγορουμένου. Περαιτέρω προβλέπεται δυνατότητα τμηματικής καταβολής της χρηματικής ποινής, ενώ εναλλακτικά θα μπορεί να εφαρμόζεται και το μέτρο της κοινωφελούς εργασίας.
Παρά ταύτα, τα σωφρονιστικά καταστήματα βρίσκονται σε κατάσταση «εμφράγματος», με αποτέλεσμα στα ελάχιστα τετραγωνικά κάθε κελιού να καλούνται να συμβιώσουν τουλάχιστον τέσσερις κρατούμενοι.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, πάνω από το 60% των κρατουμένων στις φυλακές είναι αλλοδαποί –6.900 επί συνόλου 11.760 κρατουμένων–, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία είναι άνδρες. Συνολικά στις φυλακές βρίσκονται 490 γυναίκες και 580 ανήλικοι.
Oπως προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης, η συμφόρηση των φυλακών οφείλεται εν πολλοίς στο μέτρο της προφυλάκισης που εφαρμόζεται καταχρηστικά – όπως έχουν καταγγείλει κατά καιρούς οι αρμόδιες δικαστικές ενώσεις. Συνολικά, στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας κρατούνται 3.700 άτομα των οποίων οι δίκες εκκρεμούν, ενώ λόγω της βραδύτητας απονομής της Δικαιοσύνης, ο συγκεκριμένος αριθμός εμφανίζει –παγίως τα τελευταία χρόνια– ανοδική τάση. Εκ των υπολοίπων 8.000 κρατουμένων, 880 άτομα εκτίουν ποινή ισόβιας κάθειρξης.
Την ασφυκτική κατάσταση που επικρατεί στα σωφρονιστικά καταστήματα έχουν αναγνωρίσει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι δικαστικές ενώσεις. Από την πλευρά του το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει προχωρήσει την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον πέντε φορές στη λήψη ειδικών μέτρων για την αποσυμφόρηση των φυλακών, τα οποία, ωστόσο, δεν τελεσφόρησαν μέχρι σήμερα, αφού όπως προκύπτει από τα αριθμητικά στοιχεία, το 50% των σωφρονιστικών καταστημάτων εκτιμάται ότι «φιλοξενεί» σχεδόν διπλάσιο αριθμό κρατουμένων από την προβλεφθείσα χωρητικότητά του...
Αποψη: Τολμηρά μέτρα
Του Παν. Μπρακουματσου*
Το αίσθημα ατιμωρησίας που τείνει να εμπεδωθεί στην κοινή γνώμη αποτελεί γενικό στερεότυπο, το οποίο όμως αντιφάσκει με ένα άλλο, που επίσης κυριαρχεί, περί υπερβολικής αυστηρότητας, που χαρακτηρίζει την απονομή της δικαιοσύνης σε ό, τι αφορά την κατάγνωση καταδικαστικών αποφάσεων. Η πραγματικότητα, ωστόσο, βρίσκεται κάπου στη μέση. Ούτε ατιμωρησία υπάρχει ούτε υπερβολική αυστηρότητα. Οι πολίτες είναι γεγονός ότι εισπράττουν ως ατιμωρησία την αδυναμία των δικαστικών αρχών να εκκαθαρίσουν τον τεράστιο όγκο των υποθέσεων, δίχως προς τούτο να ευθύνονται οι δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί. Η ελληνική πολιτεία, διαχρονικά, προκειμένου να αντιμετωπίσει παραβατικές συμπεριφορές, ποινικοποιεί τα πάντα, δημιουργεί εγκλήματα εκεί που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν, με αποτέλεσμα να φθάνουν στη δικαιοσύνη χιλιάδες υποθέσεις. Και ενώ η διόγκωση του φαινομένου έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, δεν παρέχει τις δυνατότητες για ουσιαστική έρευνα των υποθέσεων. Για να αντιστραφεί το κλίμα που οδηγεί στην εμπέδωση αισθήματος ατιμωρησίας, η πολιτεία οφείλει να λάβει μέτρα τολμηρά και εφικτά, που θα συμβάλουν ουσιαστικά στην επιτάχυνση της δικαιοσύνης, ενώ η ίδρυση της δικαστικής αστυνομίας αποτελεί πλέον αναγκαιότητα.
* O κ. Παν. Μπρακουμάτσος είναι πρόεδρος της Ενώσεως Εισαγγελέων Ελλάδος.
6.2.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου