ΝΕΟ ΔΕΛΧΙ Μια 85χρονη Ινδή, η τελευταία μιας ολόκληρης φυλής που ζούσε στις νήσους του αρχιπελάγους Ανταμάν, έφυγε από τη ζωή παίρνοντας μαζί της στον τάφο μια γλώσσα ηλικίας 65.000 ετών. Η ΜπόαΣρ ανήκε στη γηγενή φυλή των Μπο η οποία αριθμεί πλέον μόλις 52 άτομα, αλλά ήταν η μοναδική ομιλήτρια της πανάρχαιης γλώσσας.
Σύμφωνα με την UΝΕSCΟ, κινδυνεύουν άμεσα με εξαφάνιση ως και 1.800 γλώσσες, από τις περίπου 6.000 ζωντανές γλώσσες του πλανήτη. «Ασφαλής» θεωρείται μια γλώσσα αν υπολογίζεται ότι θα την μιλούν παιδιά σε 100 χρόνια. «Επισφαλής», αν εκτιμάται ότι δεν θα την μιλούν παιδιά σε 100 χρόνια. «Ετοιμοθάνατη», αν δεν την μιλούν παιδιά σήμερα.
Τρία είναι τα κριτήρια ζωτικότητας μιας γλώσσας:
1. Ο αριθμός των ομιλητών.
2. Η μέση ηλικία των ομιλητών.
3. Το ποσοστό της νεότερης γενιάς που τη χρησιμοποιεί ως μητρική.
Δεν υπάρχουν απόλυτα αριθμητικά κριτήρια.
Γλώσσες της Αφρικής που ομιλούνται από 100 άτομα μπορεί να θεωρούνται ασφαλείς, ενώ γλώσσες της Ινδονησίας που ομιλούνται από δεκάδες χιλιάδες άτομα ετοιμοθάνατες διότι δεν τις μαθαίνει η νέα γενιά.
« Τα τελευταία χρόνια της ζωής της ένιωθε πολύ απομονωμένη... Δεν είχε κανέναν να μιλήσει στη μητρική της γλώσσα. Ενιωθα αφάνταστο πόνο και αγωνία κάθε ημέρα που περνούσα κοντά της γιατί γινόμουν σιωπηλός μάρτυρας της εξαφάνισης μιας αξιοθαύμαστης κουλτούρας και μιας μοναδικής γλώσσας » λέει η καθηγήτρια Γλωσσολογίας Ανβίτα Αμπι η οποία διατηρούσε σχέσεις με την Μπόα για ερευνητικούς λόγους από το 2005.
Η γυναίκα είχε γεννηθεί στη ζούγκλα και μεγάλωσε σε μια παραδοσιακή κοινωνία. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 είχε αναγκαστεί και εκείνη να εκτοπιστεί μαζί με τα περισσότερα μέλη των φυλών της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε σε έναν ειδικό καταυλισμό, σε ένα φτωχόσπιτο με τοίχους από μπετόν και τενεκεδένια οροφή, ζώντας περίπου με 10 ευρώ τον μήνα.
Τα νησιά Ανταμάν και Νικομπάρ είναι γνωστά ως «ο παράδεισος των ανθρωπολόγων». Από το 1858 οι βρετανοί αποικιοκράτες τα χρησιμοποίησαν ως τόπο εξορίας. Πολλοί γηγενείς σκοτώθηκαν ή πέθαναν από τις ασθένειες που έφεραν μαζί τους οι Ευρωπαίοι, με αποτέλεσμα από τους 5.000 ντόπιους που υπήρχαν να έχουν απομείνει σήμερα μόλις 52 ηλικιωμένοι.
« Αυτές οι φυλές πρώτα σφαγιάστηκαν και έπειτα σχεδόν εξαλείφθηκαν από την πολιτική του ινδικού κράτους το οποίο τις άφησε να χαθούν κλέβοντας τη γη τους. Με τον θάνατο της Μπόα Σρ μια μοναδική ανθρώπινη κοινωνία πέρασε στη λήθη » κατήγγειλε ο πρόεδρος της μη κυβερνητικής οργάνωσης για τη διάσωση των απειλούμενων φυλών ανά τη Γη Survival Ιnternational Στίβεν Κόρι.
Απειλούμενες και... ετοιμοθάνατες
Γιανομάμο (32.000 ομιλούντες)
Στη γλώσσα της ομώνυμης φυλής του Αμαζονίου που ζει στα τροπικά δάση μεταξύ Βραζιλίας και Βενεζουέλας «γιανομάμο» σημαίνει «ανθρώπινο ον». Οι Ινδιάνοι αυτοί κατάφεραν να διατηρήσουν τη γλώσσα τους γιατί απέφευγαν τις επαφές με άλλους πληθυσμούς ως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Αραγονικά (30.000 ομιλούντες)
Η μοναδική ζώσα γλώσσα που προέκυψε από τις διαλέκτους της μεσαιωνικής Ναβάρας και της Αραγονίας. Ομιλούνται στην Αραγονία της Ισπανίας και σε περιοχές των ισπανικών Πυρηναίων. Πρόκειται για ρομανική γλώσσα η οποία «γεννήθηκε» τον 8ο αιώνα. Κατά τη δικτατορία τουΦράνκοοι ομιλητές τους υπέστησαν διώξεις.
Λαπωνικά(Σάμι)(20.000-30.000 ομιλούντες)
Τα λαπωνικά αποτελούν μια ομάδα εννέα ουραλικών γλωσσών που ομιλούνται σε τμήματα της Βόρειας Φινλανδίας, Νορβηγίας, Σουηδίας και στο βορειοδυτικό άκρο της Ρωσίας, από τους Λάπωνες, λαό φινοουγγρικής καταγωγής, παραδοσιακά εγκατεστημένο στον πολικό κύκλο. Η απαρχή τους χρονολογείται από το 1000 π.Χ. περίπου.
Τσόα(9.300 ομιλούντες)
Ανήκει στη γλωσσική οικογένεια των Χόε και ομιλείται πρωτίστως στην Μποτσουάνα και στη Ζιμπάμπουε. Πρόκειται για μια από τις αφρικανικές γλώσσες που συνεχίζουν να ανθίστανται. Οι περισσότερες από τις αφρικανικές γλώσσες ολιγάριθμων φυλών έχουν ήδη εξαφανιστεί.
Ονοντάγκα(50 ομιλούντες)
Η γλώσσα μιας από τις πέντε φυλές που απαρτίζουν τους ινδιάνους Ιρόκο. Ομιλείται στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ και στο Οντάριο του Καναδά. Είναι πολυσυνθετική γλώσσα, που αποτελείται από εννέα σύμφωνα και επτά φωνήεντα.
Κέμπρα(20 ομιλούντες)
Πρόκειται για μια γλώσσα η οποία δεν έχει κατηγοριοποιηθεί από τους εθνολόγους. Καθώς έχει πάψει να περνάει από τους γονείς στα παιδιά, η Κέμπρα, όπως και άλλες 17 γλώσσες της ΠαπούαΝέας Γουινέας, αριθμεί λιγότερους από 50 ομιλητές. Απειλείται με πλήρη εξαφάνιση εντός της επόμενης γενιάς.
Πηγή Το Βήμα
6.2.2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου