Σώζονται τα δύο νεοκλασσικά κτίρια πίσω από το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης

Η νέα χρονιά ξεκίνησε ελπιδοφόρα.....

Ένα πραγματικά ευχάριστο νέο ήρθε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού πριν λίγες μέρες. Πρόκειται για την απόφαση τα δύο νεοκλασικά κτήρια στη συμβολή των οδών Μακρυγιάννη-Χατζηχρήστου-Μητσαίων, πίσω από το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, να μην κατεδαφιστούν αλλά να διατηρηθούν και επισκευαστούν προκειμένου να στεγάσουν λειτουργίες του Μουσείου. Η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΤ, κ. Λίνα Μενδώνη, με το από 20/1/2010 έγγραφό της προς τη ΜΟnuΜΕΝΤΑ ανακοίνωσε την παραπάνω απόφαση απαντώντας σε επιστολή που η τελευταία έστειλε στο νέο Υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Παύλο Γερουλάνο στις 15.1.2010 ζητώντας τη διατήρηση των κτηρίων και τη χρήση τους για τις ανάγκες του νέου Μουσείου. Ανάλογη επιστολή είχε σταλεί από τη MOnuMENTA στις 7.1.10 στη Γενική Γραμματέα Χωροταξίας και Αστικής Ανάπλασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής κ. Μαρία Καλτσά.

Μικρό ιστορικό των κτηρίων ή πώς οι πράξεις των ανθρώπων σώζουν τα κτήρια.

Το πρώτο κτήριο που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μακρυγιάννη και Χατζηχρήστου χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα και είναι τυπικό δείγμα της ακμής του αθηναϊκού νεοκλασικισμού,

ενώ το δεύτερο, στη συμβολή των οδών Χατζηχρήστου και Μητσαίων κτίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και αποτελεί τυπικό δείγμα του όψιμου νεοκλασικισμού με στοιχεία εκλεκτισμού. Και τα δύο είχαν περιέλθει στην ιδιοκτησία του ΥΠ.ΠΟ. ύστερα από απαλλοτρίωση. Θυμίζουμε ότι το τότε ΥΠ.ΠΟ. είχε αποφασίσει, παρά την εισήγηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής για τη διατήρηση του κελύφους τους «λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, ιστορικής και καλλιτεχνικής σημασίας τους», τον μη χαρακτηρισμό τους προκειμένου να κατεδαφιστούν. Ο Οργανισμός για την Ανέγερση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης ήταν υπέρ της κατεδάφισης τους μαζί με αυτά της Διονυσίου Αρεοπαγίτου.

Η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία MOnuMENTA και πολίτες κατέθεσαν αιτήσεις ακυρώσεως και αναστολής ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, τόσο κατά της απόφασης του ΥΠ.ΠΟ., όσο και κατά των σχετικών αποφάσεων του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και των σχετικών αδειών κατεδάφισης. Η Πρόεδρος του Β’ Τμήματος διακοπών του ΣτΕ Σύμβουλος Επικρατείας κ. Ειρήνη Σαρπ χορήγησε, κατόπιν του σχετικού αιτήματος της MOnuMENTA, στις 6.8.2008 προσωρινή διαταγή περί μη κατεδάφισης των εν λόγω κτηρίων και έτσι αποφεύχθηκε η τότε αποφασισθείσα άμεση κατεδάφισή των. Στην συνέχεια, η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ με Πρόεδρο τον Αντιπρόεδρο του ΣτΕ κ. Κωνσταντίνο Μενουδάκο και με εισήγηση της Συμβούλου Επικρατείας κ. Αικατερίνης Σακελλαροπούλου αποφάσισε την αναστολή της κατεδάφισης. Η εισηγήτρια για τις αιτήσεις ακυρώσεως Σύμβουλος Επικρατείας κ. Α. Σακελλαροπούλου είχε εισηγηθεί την ακύρωση των αποφάσεων του ΥΠ.ΠΟ. και του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., καθώς και των αδειών κατεδάφισης προτείνοντας την αποδοχή των σχετικών αιτήσεων ακυρώσεως. Το καλοκαίρι του 2009 όμως το ΣτΕ δεν έκανε τελικώς δεκτές τις σχετικές αιτήσεις ακυρώσεως (αποφάσεις υπ’ αριθμ. 2339-2341/2009). Κατά πρώτο λόγο η προσωρινή διαταγή περί μη κατεδάφισης της Συμβούλου Επικρατείας κ. Ειρήνης Σάρπ και στη συνέχεια η απόφαση αναστολής της κατεδάφισης έσωσαν κυριολεκτικά τα κτήρια, γιατί διαφορετικά θα είχαν κατεδαφιστεί. Η παράταση του χρόνου υπήρξε σωτήρια αφού έδωσε την ευκαιρία να γίνουν εκκλήσεις στον νυν Υπουργό Πολιτισμού κ. Παύλο Γερουλάνο να επανεξετάσει το θέμα.

Πολλοί είναι αυτοί που συνέβαλαν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, στη σωτηρία των δύο αυτών αξιόλογων κτηρίων που μαζί με τα διατηρητέα κτήρια της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, το κτήριο Βάιλερ, το κτήριο Μακρυγιάννη και το κτήριο της οδού Μητσαίων 18 αγκαλιάζουν το Μουσείο, είναι σε απόλυτη αρμονία μαζί του, το ενσωματώνουν στο υψηλής ποιότητας τοπίο που διαμορφώνει ο ιερός βράχος, οι αρχαιότητες της νοτίου κλιτύος και ο αστικός ιστός της ευρύτερης περιοχής της Ακρόπολης.

Αναφέρουμε την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής που έκανε θετική εισήγηση στο Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων για τον χαρακτηρισμό τους ως διατηρητέων μνημείων, το ΤΕΕ που έκανε τις αυτοψίες για τη στατική επάρκεια των κτηρίων και για τις παρεμβάσεις του για τη σωτηρία των κτηρίων αυτών στο ΥΠΠΟ, τον Τομέα Περιβάλλοντος του ΠΑΣΟΚ για την ομόφωνη απόφαση να διατηρηθούν όλα τα κτήρια που περιβάλλουν το Μουσείο, τη ΜΟnuMENTA που την αποτελούν νέοι αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, περιβαλλοντολόγοι και προσπαθούν για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Ξεχωριστά πρέπει να αναφερθούν οι καθηγητές του ΕΜΠ κ. Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη που τεκμηρίωσε ιστορικά με σχετική μελέτη της τα δύο κτήρια και μαζί με τον καθηγητή κ. Μάνο Μπίρη, τον καθηγητή Ν. Ζία, τις κ.κ. Π. Βασιλοπούλου και Α. Κωτσοβίλη ψήφισαν κατά τη συνεδρίαση του Κοινού Οργάνου ΚΑΣ - ΚΣΝΜ υπέρ του χαρακτηρισμού τους ως διατηρητέων μνημείων, η καθηγήτρια Ε.Μ.Π. κ. Ελένη Μαϊστρου η οποία, μαζί με τον καθηγητή κ. Ιωάννη Λιακατά, ως εκπρόσωποι της Σχολής Αρχιτεκτόνων τάχθηκαν με ορθό και τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο κατά την ως άνω συνεδρίαση υπέρ της διατήρησης και αποκατάστασης των εν λόγω κτηρίων, ο ομότιμος καθηγητής κ. Γιώργος Σαρηγιάννης για το σχετικό υπόμνημά του και οι μηχανικοί κ. Ελευθερία Τσακανίκα και κ. Σπύρος Κουνάδης οι οποίοι πιστοποίησαν την στατική επάρκεια των εν λόγω κτιρίων και τα έκριναν μη κατεδαφιστέα αλλά επισκευάσιμα. Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν οι δημοσιογράφοι που έγραψαν πολλά άρθρα υπέρ της διατήρησης, οι πολίτες που μαζί με τη ΜOnuMENTA προσέφυγαν στο ΣτΕ και οι δικηγόροι που στήριξαν νομικά τον αγώνα.

Η σύμπραξη όλων των παραπάνω πολιτών και φορέων και προεχόντως η προσωρινή διαταγή και στη συνέχεια η χορηγηθείσα αναστολή από το ΣτΕ έδωσαν πολύτιμο χρόνο στα δύο κτήρια που μετά τις εργασίες ανάπλασης του περιβάλλοντος χώρου φάνηκε ότι χαρίζουν στο Μουσείο και δεν αφαιρούν τίποτα από αυτό. Η βούληση του αρμόδιου Υπουργού ήρθε να επισφραγίσει την προσπάθεια για τη διάσωση και την ανάδειξη της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Αθήνας. Η απόφαση αυτή ίσως σημάνει και μια γενικότερη αλλαγή στάσης απέναντι στα εναπομείναντα μη διατηρητέα παλαιά κτήρια. Η ενεργός τέλος δράση των πολιτών τόσο στην περίπτωση των εν λόγω κτηρίων όσο και στην περίπτωση των κτηρίων της Διον. Αρεοπαγίτου κατέδειξε ότι η κοινωνία των πολιτών είναι πια παρούσα, ενδιαφέρεται για την πόλη και μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην προστασία της αρχιτεκτονικής της κληρονομιάς.

Πηγή Monumenta