Tου Σταυρου Λυγερου / lygeros@kathimerini.gr
Tα τρομακτικά σε ύψος ποσά που οι κυβερνήσεις διοχετεύουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα απέτρεψαν τη μαζική κατάρρευσή του. Αυτό δεν είναι λόγος, ωστόσο, για να τις χειροκροτήσουμε. Οταν με τη στάση σου προκαλείς μια πυρκαγιά δεν σε αθωώνει το γεγονός ότι στη συνέχεια προσπαθείς να τη σβήσεις.
Την ευθύνη για την κρίση δεν την έχουν τα περιβόητα «χρυσά παιδιά». Αυτά δεν θα συμπεριφέρονταν με τον τρόπο που συμπεριφέρθηκαν εάν δεν τους το είχαν επιτρέψει οι πολιτικές εξουσίες. Αυτές είναι ο ηθικός αυτουργός και ο μεγάλος ένοχος. Αυτές κι όχι οι κάθε είδους χρυσοκάνθαροι των αγορών ψηφίσθηκαν από τους πολίτες για να διασφαλίζουν τη σταθερότητα του οικονομικού συστήματος, προστατεύοντάς το από πρακτικές που την υπονομεύουν. Οι κυβερνήσεις, όμως, έπραξαν το αντίθετο. Δεν πρόκειται για απλή ολιγωρία. Ούτε καν για λανθασμένη πολιτική επιλογή. Το ανεξέλεγκτο των αγορών είχε εδώ και χρόνια μετατραπεί σε κυρίαρχη ιδεοληψία. Για την ακρίβεια είχε μετατραπεί σε θρησκευτικού τύπου δόγμα. Ενα πολύ βολικό, βεβαίως, δόγμα, αφού η διαπλοκή της πολιτικής εξουσίας με το χρηματιστηριακό κεφάλαιο έχει προσλάβει πρωτοφανείς διαστάσεις επ’ ωφελεία και των δύο πλευρών. Εννοείται ότι οι κυβερνώντες ωφελούνται ως άτομα κι όχι ως θεσμός.
Ας θυμηθούμε τη διαβόητη ρήση του Ρόναλντ Ρέιγκαν ότι «οι κυβερνήσεις είναι το πρόβλημα και όχι η λύση. Τη λύση δίνουν οι αγορές». Αυτό το δόγμα διαχύθηκε και κυριάρχησε όχι μόνο στον χώρο της αγοράς, αλλά και στον χώρο της πολιτικής εξουσίας και των ΜΜΕ. Ηταν τόσο θεολογική η προσέγγιση, που ακόμα και τα καλύτερα πανεπιστήμια είχαν φθάσει στο σημείο να εξαιρούν από τη διδασκαλία τους οτιδήποτε αντίθετο, ακόμα και τις θεωρίες του Κέινς!
Οι διάσημοι οικονομολόγοι που κατακεραύνωναν κάθε έννοια κρατικής παρέμβασης δεν πρέπει για λόγους στοιχειώδους συνέπειας να απολογηθούν; Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για τους βαρύγδουπους οργανισμούς, που αξιολογούσαν θετικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία βρίσκονταν στο χείλος του γκρεμού.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η θεολογία για το ανεξέλεγκτο των αγορών δεν εμπόδισε ούτε στο παρελθόν ούτε τώρα τους σταυροφόρους του νεοφιλελευθερισμού να καταφύγουν σε συνταγές, που καταδίκαζαν μετά βδελυγμίας. Είναι παλιά η πρακτική της πολιτικής εξουσίας να διασώζει υπό κατάρρευση επιχειρήσεις, κοινωνικοποιώντας τις ζημιές τους. Με άλλα λόγια, όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά αυτοί που κερδίζουν είναι οι κεφαλαιούχοι και τα «χρυσά παιδιά», ενώ όταν τα πράγματα πάνε άσχημα, τον λογαριασμό πληρώνουν οι φορολογούμενοι. Στην πραγματικότητα, η κρίση έφερε με καταλυτικό τρόπο στην επιφάνεια τη δομική ανισορροπία του συστήματος. Πιο σωστά, κατέστη εξώφθαλμο ότι το σύστημα είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μίας ελίτ του χρήματος. Κι αυτό είναι ευθύνη της πολιτικής εξουσίας.
Υπό το βάρος των συνεπειών της κρίσης, για κάποια χρόνια η ιδεοληψία του άκρατου οικονομικού φιλελευθερισμού θα περάσει στο περιθώριο. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, μόλις η κρίση ξεπερασθεί και οι μνήμες από τις καταστροφικές συνέπειες αμβλυνθούν, το χρεοκοπημένο ιδεολόγημα να ξανασερβιρισθεί. Το έργο αυτό, άλλωστε, έχει παιχθεί επανειλημμένως στο παρελθόν.
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
21.10.08
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου