Η διασπορά των Πανεπιστημίων

Η διασπορά των Πανεπιστημίων
Νίκος Μπακουνάκης

Ενα ακόμη πανεπιστήμιο φαίνεται ότι ετοιμάζεται να λειτουργήσει σύντομα στην περιφέρεια. (Το «λειτουργήσει» είναι τρόπος του λέγειν.) Πρόκειται για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, που θα έχει έδρα του κάποια από τις δύο μεγάλες πόλεις της Αιτωλοακαρνανίας, το Αγρίνιο ή το Μεσολόγγι, ή και τις δύο μαζί. Και παλιότερα είχε γίνει προσπάθεια να δημιουργηθεί πανεπιστήμιο στην Αιτωλοακαρνανία. Μάλιστα στο Αγρίνιο είχε τοποθετηθεί η έδρα μιας σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, που γρήγορα φυλλορρόησε και μεταφέρθηκε στην Πάτρα, αφού ούτε οι φοιτητές αλλά ούτε και οι καθηγητές αποδέχθηκαν αυτή την «έκκεντρη» σχολή.

Το «κάθε πόλη και πανεπιστήμιο, κάθε χωριό και ΤΕΙ», που μας θυμίζει το χουντικό σύνθημα «κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο», είναι μια πάγια πολιτική και των δύο κομμάτων που εναλλάσσονται στην εξουσία μετά τη μεταπολίτευση. Τα κριτήριά τους για την ίδρυση ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν έχουν καμιά σχέση με εκπαίδευση και εκπαιδευτική φιλοσοφία. Είναι καθαρά κριτήρια περιφερειακής πολιτικής και κυρίως κριτήρια πελατειακά. Ισως οι πολιτικοί να μην το ομολογούν, αλλά οι τοπικές κοινωνίες περιμένουν τα πανεπιστήμια για αναπτυξιακούς λόγους, που, ας μην κοροϊδευόμαστε, ταυτίζονται με την οικοδομική δραστηριότητα (γκαρσονιέρες για νοίκιασμα) και τη μετατροπή πλατειών, πεζόδρομων κ. λπ. σε απέραντα βασίλεια του φραπέ και της καφετέριας. Οταν είχε εξαγγελθεί η ίδρυση Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, και μάλιστα κατεσπαρμένου σε όλες τις πρωτεύουσες των νομών, εύλογα είχαμε αναρωτηθεί γιατί δεν ενισχύεται το Πανεπιστήμιο Πατρών ώστε να γίνει ένα δυναμικό πανεπιστημιακό κάμπους. Η απάντηση, από τους πολιτικούς που εκλέγονταν στην Πελοπόννησο, ήταν- το έχουμε ξαναγράψει- ότι η Πελοπόννησος κινδυνεύει να γίνει Σικελία, επομένως πρέπει να ενισχυθεί. Αλλά τα πανεπιστήμια δεν είναι ούτε μπουτίκ ούτε μπακάλικα να τα ανοίγεις και να τα κλείνεις κατά το (πελατειακό) δοκούν. Η διεθνής τάση σήμερα είναι η συγκέντρωση των πανεπιστημίων και όχι η διασπορά τους. Με τη συγκέντρωση, που σημαίνει συνένωση πόρων, συνένωση ερευνητικών και ακαδημαϊκών δυνάμεων, συνένωση φοιτητικού δυναμικού, τα πανεπιστήμια θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στον διεθνή ανταγωνισμό που αποδεικνύεται όλο και οξύτερος. Οι αξιολογήσεις των πανεπιστημίων σε διεθνές επίπεδο βαραίνουν σήμερα ιδιαίτερα, όσο κι αν δεν θέλουν να το παραδεχθούν οι δυνάμεις αδρανείας και αντίδρασης των ελληνικών πανεπιστημίων, που οι περισσότερες υπάρχουν χάρη στην προστασία των κομμάτων. Η συνένωση δεν είναι απλώς τάση. Είναι ήδη πραγματικότητα. Ανακοινώθηκε ήδη, με διάταγμα που υπογράφηκε στις 18 Αυγούστου 2008, η δημιουργία του ενός και μοναδικού Πανεπιστημίου του Στρασβούργου με τη συνένωση των ως τώρα αυτόνομων, και πολύ δυνατών, τριών πανεπιστημίων της αλσατικής πρωτεύουσας, του Λουί Παστέρ, του Ρομπέρ Σουμάν και του Μαρκ Μπλοκ. Εχει σημασία που η πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή συνένωση πανεπιστημίων γίνεται στη Γαλλία, δηλαδή σε μια χώρα όπου η ως τώρα παράδοση στήριζε την πανεπιστημιακή διασπορά, που σε αρκετές περιπτώσεις υπαγορευόταν από την ιστορική ιδιαιτερότητα (Μάης του ΄68) αλλά και από επιστημονικούς- ιδεολογικούς λόγους (ιδιαίτερα στις ανθρωπιστικές επιστήμες). Οι πιεστικές οικονομικές ανάγκες, οι πόροι για την έρευνα, οι διεθνείς συνεργασίες και η ανάγκη για ερευνητικά προγράμματα σε διεθνές επίπεδο οδηγούν τελικά τα πανεπιστήμια σε συνένωση. Δεν ξέρω αν το σκέφτονται αυτό στο Αγρίνιο ή στο όποιο Αγρίνιο, αλλά οι εκλογές πλησιάζουν και κάτι πρέπει να δώσουμε στους ψηφοφόρους μας. Εστω και μια σχολή... οικονομετρίας.
ΠΗΓΗ ΤΟ ΒΗΜΑ
10.10.08