Η Πολιτεία δεν έχει ορίσει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στους σημαντικούς οικοτόπους Του Γιωργου Λιαλιου
Προ ημερών, η χώρα μας βρέθηκε και πάλι στο εδώλιο του Ευρωδικαστηρίου, εξαιτίας της αδυναμίας της να θωρακίσει τις ζώνες προστασίας άγριων πτηνών. Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι καταγγελίες περί καταστρατήγησης περιοχών Natura: για ανέγερση ή διατήρηση αυθαιρέτων (λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου), για αποχαρακτηρισμούς δασικών εκτάσεων (Ελαφόνησος), για αδειοδότηση πλήθους βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (κοιλάδα και εκβολές Σπερχειού). Τίποτε απ' όλα αυτά δεν θα συνέβαινε, βέβαια, αν η Ελλάδα είχε φροντίσει να ξεκαθαρίσει τα πιο στοιχειώδη: τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Η Πολιτεία όμως επιλέγει να κλείσει τα μάτια.
Ηδη από την προηγούμενη δεκαετία, η Ευρωπαϊκή Ενωση αναγνώρισε τη σημασία των πιο πλούσιων οικοσυστημάτων ως εθνικού κεφαλαίου της κάθε χώρας και ζήτησε από αυτές να τις καθορίσουν και να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο προστασίας και διαχείρισής τους. Αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως Natura 2000 είναι ένα ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο, στο οποίο η Ελλάδα συμμετέχει με τις 371 πιο πολύτιμες περιβαλλοντικά περιοχές της (αντιστοιχούν περίπου στο 21% της έκτασης της χώρας).
Η Ελλάδα εξαρχής χειρίστηκε με ιδιαίτερη προχειρότητα το ζήτημα. «Στη δεκαετία του '90 η Ε.Ε. έδωσε κονδύλια από το Β΄ ΚΠΣ στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες για να εκπονήσουν ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις προστατευόμενες περιοχές τους. Μελέτες που θα ορίζουν πού επιτρέπεται τι», εξηγεί στην «Κ» η κ. Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη πολιτικής της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF. «Οντως η Ελλάδα ανέθεσε πολλές από τις μελέτες αυτές, αλλά ουδέποτε τις θεσμοθέτησε. Το 2000, λοιπόν, η Ε.Ε. μας απείλησε ότι θα ζητήσει την επιστροφή των κονδυλίων. Κι έτσι η Ελλάδα έκανε τη μοναδική έως σήμερα οργανωμένη κίνηση για τις προστατευόμενες περιοχές: ίδρυσε 27 φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών (29 αν συνυπολογιστούν ο Κηφισός και ο Ελαιώνας στην Αττική), που αντιστοιχούν σε 87 προστατευόμενες περιοχές, δηλαδή λιγότερο από το 1/3. Εκτοτε, έχουν γίνει ελάχιστα».
Η ευρωπαϊκή οδηγία
Στην πραγματικότητα, βέβαια, η ζωή στις προστατευόμενες περιοχές δεν «πάγωσε» με την ανακήρυξη των Natura ούτε βέβαια ήταν αυτό το ζητούμενο. «Υπάρχει μια παρεξήγηση σχετικά με τις Natura. Η ευρωπαϊκή οδηγία δεν απαγορεύει οποιαδήποτε δραστηριότητα a priori», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Πέτρος Κακούρος, δασολόγος - περιβαλλοντολόγος στο Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). «Αυτό που ζητάει η Ε.Ε. είναι ό,τι κάναμε μέχρι σήμερα στις προστατευόμενες περιοχές και ό,τι θα κάνουμε να το αξιολογήσουμε σε σχέση με τις επιπτώσεις του. Μόνο όταν κάποια δραστηριότητα ρυπαίνει ή καταστρέφει πρέπει αυτή να ελέγχεται ή να περιορίζεται και όχι απαραίτητα να απαγορευθεί. Για παράδειγμα, δεν απαγορεύεται η αγροτική καλλιέργεια στις Natura, καθώς αυτό ενδεχομένως θα δημιουργούσε πρόβλημα στην οικολογική ισορροπία της περιοχής».
«Οι Natura δεν είναι περιοχές «σε γυάλινο κλουβί», στις οποίες απαγορεύεται η δόμηση, η καλλιέργεια, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες», εξηγεί στην «Κ» η αναπλ. καθηγήτρια Οικολογίας στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μαργαρίτα Αριανούτσου. «Απλά πρέπει να γνωρίζουμε τα στοιχεία της βιοποικιλότητας και να εκπονούμε σχέδια διαχείρισης, που να έχουν κοινωνική συναίνεση. Να αποκτά κάθε περιοχή έναν πυρήνα, που να τυχαίνει και της μεγαλύτερης προστασίας και περιφερειακές ζώνες στις οποίες να υπάρχει μια κλιμάκωση των δραστηριοτήτων».
Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; «Το μεγαλύτερο πρόβλημα σε σχέση με τις προστατευόμενες περιοχές σήμερα είναι ότι η Πολιτεία δεν έχει ορίσει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται σε κάθε περιοχή», συμπληρώνει η κ. Νάντσου. «Οι περισσότερες Natura δεν έχουν οριοθετηθεί ούτε έχουν χωριστεί σε ζώνες, ώστε να οριστούν χρήσεις γης σε καθεμία από αυτές. Για την απουσία αυτού του απαραίτητου πλαισίου υπάρχει σαφής πολιτική ευθύνη».
«Η ανακήρυξη μιας περιοχής ως Natura δεν συνεπάγεται προστασία. Ακόμα κι όταν η περιοχή αυτή είναι εθνικός δρυμός: χαρακτηριστικό παράδειγμα η Πάρνηθα, όπου δεν είχε γίνει τίποτα για να προστατευθεί από τον κίνδυνο πυρκαγιάς», λέει η κ. Αριανούτσου. «Σήμερα, οι Natura είναι ουσιαστικά ανοχύρωτες. Και είναι προφανές ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση για να οχυρωθούν. Αν υπήρχε, δεν θα έπρεπε να περιμένουμε να καταστραφεί μια προστατευόμενη περιοχή για να λάβουμε μέτρα».
Μέτρα προστασίας
Ποια είναι, λοιπόν, τα μέτρα που θα έπρεπε να λάβει η Πολιτεία για να προστατεύσει τους πιο σημαντικούς οικοτόπους της; «Θα έπρεπε να προωθηθούν πολύ άμεσα οι ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις ζώνες και της χρήσης γης κάθε Natura, να τελειώνουμε επιτέλους με αυτήν την εκκρεμότητα. Να ξέρει ο καθένας πού επιτρέπεται τι», τονίζει η κ. Αριανούτσου. «Στη συνέχεια, θα έπρεπε βάσει των σχεδίων αυτών να ληφθούν μέτρα, σε συνεργασία με τους επιστήμονες και τις τοπικές κοινωνίες. Μέτρα που να έχουν την αποδοχή όλων, ώστε οι Natura να μην είναι ταμπού και να μην προκαλούν φόβο και αντιδράσεις».
«Πρέπει η Πολιτεία να έχει στρατηγικό σχεδιασμό για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας», υπογραμμίζει ο κ. Κακούρος. «Ο σχεδιασμός θα πρέπει να ορίσει τις περιοχές και τα είδη που έχουν προτεραιότητα -λ.χ. επειδή δέχονται μεγάλες πιέσεις- και εκεί να εστιάσουμε σε πρώτη φάση τις ενέργειές μας. Η προστασία των περιοχών πρέπει να σχεδιάζεται σε βάθος δεκαετιών, δεν μπορεί να γίνεται με ορίζοντα τετραετίας».
ΠΗΓΗ : ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
5.10.08
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου