Τα σημερινα προβλήματα είναι βαθύτερα, γι’ αυτό οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να συμφωνούσαν σε μια κοινή προσέγγιση από την αρχή Πριν από λιγότερο από δέκα χρόνια, κατά τη διάρκεια των οικονομικών κρίσεων των αναδυόμενων αγορών, το περιοδικό Time είχε εξώφυλλο με τίτλο «Η πολιτεία να σώσει τον κόσμο». Παρουσίαζε τον Αlan Greenspan, τον τότε πρόεδρο της FED, τον Robert Rubin, τον τότε υπουργό οικονομικών, και τον Larry Summers, τον αναπληρωτή του. Μέσα υπήρχε μία ανεκδιήγητη αναφορά για το πώς αυτοί οι τρεις Αμερικανοί είχαν σώσει την παγκόσμια οικονομία από την καταστροφή με το να σχεδιάζουν και να προτείνουν πακέτα σωτηρίας του IMF για τις ασιατικές χώρες που αντιμετώπιζαν προβλήματα ρευστότητας, με συσκέψεις τα Σαββατοκύριακα και τηλεφωνικές συνεδριάσεις αργά το βράδυ. Σήμερα οι απειλές που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία είναι σοβαρότερες από ό,τι ήταν μία δεκαετία πριν, όμως θα ήταν δύσκολο να γνωρίζουμε ποιον να τοποθετήσουμε σε ένα τέτοιο εξώφυλλο.
Η Wall Street είναι στο κέντρο του χάους, με αποτέλεσμα η φήμη της Αμερικής και η πνευματική εξουσία αυτής να έχουν βυθιστεί. Ο κ. Paulson, τωρινός υπουργός οικονομικών, και o Ben Bernanke, διοικητής της FED, από το να αποσοβούν τα προβλήματα στην Ασία, στις μέρες μας πολεμούν να εμποδίσουν την κατάρρευση του οικονομικού συστήματος της χώρας τους. Αντί να υπαγορεύουν σκληρούς όρους στις Ασιατικές κυβερνήσεις, ικετεύουν το Κογκρέσο για να παράσχει δημόσιο χρήμα για την απορρόφηση των πιο τοξικών ομολόγων της Wall Street. Αλλά, παρ’ όλο που η κρίση εξαπλώνεται μακριά από την Αμερική, λίγες χώρες έχουν δείξει μέχρι τώρα σημαντικά σημάδια ηγετικών πρωτοβουλιών. Οι πολιτικοί στην Ευρώπη καθυστερούν να αναγνωρίσουν την κλίμακα των δικών τους προβλημάτων.
Η Κίνα, η μεγαλύτερη, η πιο ανθεκτική αναδυόμενη οικονομία και η μόνη με τα μεγαλύτερα αποθέματα, έχει σταθεί ήσυχα στο περιθώριο. Τα μόνα ιδρύματα που έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες συνεργασίας, και αρκετά δημιουργικά, είναι οι κεντρικές τράπεζες του πλούσιου κόσμου. Η ΕΚΤ, η FED, η Τράπεζα της Αγγλίας και άλλες προσπάθησαν να περιορίσουν τον πανικό, παρέχοντας ρευστότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και δανείζοντας μη αναμενόμενα ποσά χρημάτων. Δυστυχώς, οι κεντρικοί τραπεζίτες - παρ’ όλο που είναι δημιουργικοί - δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση μόνο με ενέσεις ρευστότητας. Και αυτό, επειδή παράλληλα είναι και μία κρίση φερεγγυότητας.
Η έκρηξη της μεγαλύτερης στεγαστικής και πιστωτικής φούσκας στην ιστορία δημιούργησε μία τραπεζική κατάρρευση που πιθανόν αποδειχθεί ως η μεγαλύτερη μετά την Υφεση, επηρεάζοντας ταυτόχρονα πολλές χώρες. Οι τράπεζες του πλούσιου κόσμου παρουσιάζουν έλλειψη κεφαλαίου, ενώ πολλές είναι χρεοκοπημένες.
Καθώς συρρικνώνουν τη μόχλευση, θα αναγκαστούν να μειώσουν τις τιμές των στοιχείων του ενεργητικού και θα αποδυναμώσουν τις οικονομίες που ήδη ολισθαίνουν, έτσι το χάος μόνο θα χειροτερεύσει. Η αβεβαιότητα και ο πανικός έχουν ήδη αυξήσει το πρόβλημα, καθώς οι τράπεζες αποταμιεύουν μετρητά. Ο άμεσος στόχος είναι να μην μετατραπεί η σοβαρή χρηματοπιστωτική κρίση πολλών χωρών σε μία παγκόσμια οικονομική καταστροφή.
Αυτό δεν θα έπρεπε να είναι τόσο δύσκολο. Χάρη στην αυξανόμενη σημασία των αναδυόμενων αγορών, η παγκόσμια οικονομία έχει γίνει πιο ανθεκτική στα προβλήματα στις πλουσιότερες γωνιές του πλανήτη. Το κεφάλαιο είναι άφθονο εκτός του Δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τώρα που οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν πέσει, οι κεντρικές τράπεζες του πλούσιου κόσμου μπορούν να ενισχύσουν τις αποδυναμωμένες τους οικονομίες με χαμηλότερα επιτόκια. Και παρ’ όλο που το δημόσιο χρέος είναι ήδη βαρύ, όπως στην Ιταλία, οι κυβερνήσεις της Ευρώπης – όπως και της Αμερικής – έχουν αρκετούς δημόσιους πόρους για να εμποδίσουν το «πεινασμένο για κεφάλαιο» χρηματοπιστωτικό σύστημα να σύρει τις οικονομίες τους σε επιβράδυνση. Αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει με το σχέδιο των 700 δισ. δολ. της αμερικανικής κυβέρνησης, παίρνοντας στην κατοχή της ομόλογα που βασίζονται σε ενυπόθηκα δάνεια. Αλλά και άλλες κυβερνήσεις ακολουθούν. Πέντε Ευρωπαϊκές τράπεζες εθνικοποιήθηκαν ή διασώθηκαν με δημόσιους πόρους την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου.
Ανόμοιες πρακτικές
Αρκετές Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν εγγυηθεί τις καταθέσεις και σε κάποιες περιπτώσεις τα χρέη των τραπεζών τους. Αυτές οι ανόμοιες πρακτικές διάσωσης είναι πιθανόν να είναι πιο ακριβές και λιγότερο αποτελεσματικές από μία περισσότερο συντονισμένη πολιτική που φθάνει πέραν του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Ο πανικός στις αγορές θα περιοριζόταν, αν οι κυβερνήσεις του πλούσιου κόσμου συμφωνούσαν σε μία κοινή προσέγγιση για τη σταθεροποίηση και επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Αντίστοιχα, μία συντονισμένη μείωση των επιτοκίων θα ενδυνάμωνε την εμπιστοσύνη, αλλά θα είχε και οικονομική σημασία, αφού η απειλή του πληθωρισμού υποχωρεί ταυτόχρονα σε όλο τον πλούσιο κόσμο.
Μία, όποια, τέτοια πολιτική συντονισμού πρέπει να περικλείει και τις μεγάλες αναδυόμενες αγορές. Ενισχύοντας τις δαπάνες στο εσωτερικό της και επιτρέποντας τη γρηγορότερη ανατίμηση του νομίσματός της, η Κίνα θα επηρέαζε τις αντιπληθωριστικές πιέσεις στην υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία και θα συνέβαλε στην υποστήριξη της ανάπτυξης στην Ευρώπη και στην Αμερική όταν αυτό ήταν αναγκαίο. Υπάρχουν προηγούμενα διεθνής οικονομικής συνεργασίας σε υψηλό επίπεδο, με αξιοσημείωτα τα Σύμφωνα της Πλάζα και του Λούβρου στη δεκαετία του 1980, τα οποία είχαν σχεδιαστεί, αντίστοιχα, για να ωθήσουν το δολάριο προς τα κάτω και να το ανασηκώσουν. Τα σημερινά προβλήματα είναι βαθύτερα και ο αριθμός των ενδιαφερόμενων μερών είναι μεγαλύτερος. Ομως, αν υπήρξε ποτέ μία στιγμή για ένα νέο μοντέλο πολυμερισμού, η τρέχουσα κρίση – η μεγαλύτερη από τη δεκαετία του 1930 – είναι σίγουρα αυτή.
ΠΗΓΗ : ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
19.10.08
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου